تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833325458
کلینیک اینترنتی رایگان (20) - مواردی که سوء ظن جایز است
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: کلینیک اینترنتی رایگان (20)مواردی که سوء ظن جایز است
هوالشافیبه کلینیک اینترنتی "نور" خوش آمدید. اینجا یک مرکز بهداشت اخلاقی است.در اینجا با تجویز نسخه های شفابخش کلام خدا و اهل بیت علیهم السلام، در پی آنیم تا خود و شما را از شر بیماریهای مهلک روحی و اخلاقی برهانیم. پس اگر دردمند هستید و در پی درمان، با این اوراق همراه شوید.ملاحظه: جهت آشنایی بیشتر با این مرکز درمانی پیشنهاد می کنم مدخل این سلسله نوشتار را حتما بخوانید. نام بیماری: بد گمانی مفهوم سوء ظن آن است هرگاه كاری از كسی سر بزند كه قابل تفسیر صحیح و نادرست باشد آن را به صورت نادرستی تفسیر كنیم. مثلا هنگامی كه مردی را با زن ناشناسی ببینیم فكر كنیم آن زن نامحرم است و نیت آنها ارتكاب اعمال خلاف می باشد در حالی كه بر اساس حسن ظن، وی همسر یا محرم او است؛ هنگامی كه شخصی اقدام به ساختن مسجد یا بنای خیر دیگری میكند مقتضای سوء ظن آن است هدفش ریاكاری یا اغفال مردم است در حالی كه حسن ظن می‌گوید این عمل را با انگیزه الهی و نیت خیرخواهانه انجام داده است.دائره حسن ظن و سوء ظن بسیار وسیع و گسترده است و نه تنها در عبادات بلكه در مسائل اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی و سیاسی نیز جاری می شود. هنگامی که این دو واژه درباره خداوند به کار رود منظور از حسن ظن آن است كه به وعده های الهی امیدوار باشد؛ وعده رزق و روزی، وعده یاری كردن یارانش، وعده پیروزی مجاهدان، وعده آمرزش گناهان و مانند اینها. معنی سوء ظن آن است كه به هنگام بروز مشكلات، نسبت به وعده های الهی متزلزل شود و هنگام پیش آمدن امتحانات دشوار ، وعده های خداوند را فراموش كرده رو به گناه آورد. 1 سوء ظن در روایات اسلامی‌سوء ظن به عنوان یكی از بدترین و زشتترین رذائل اخلاقی در روایات اسلامی بازتاب گستردهای دارد. به عنوان نمونه به روایات زیر توجه نمایید:1ـ در حدیثی از پیامبر اكرم(ص) میخوانیم: «از گمان بد بپرهیزید كه گمان بد، بدترین نوع دروغ است».22ـ در حدیث دیگری از همان حضرت میخوانیم: «خداوند خون و مال و آبروی مسلمانان را بر یكدیگر حرام كرده و همچنین گمان بد درباره آنها».33ـ در حدیث تكان دهنده ای از علی(ع) میخوانیم: «كسی كه سوء ظن دارد ایمان ندارد».4این تعبیر ممكن است اشاره به سوء ظن نسبت به مردم یا نسبت به خدا و یا هردو بوده باشد.4ـ در حدیث دیگری از همان حضرت میخوانیم: «از سوء ظن بپرهیز چرا كه سوء ظن عبادت را فاسد و پشت انسان را از بار گناه سنگین میكند»5 و... مراتب سوء ظنسوء ظن دارای سه مرحله است: «سوء ظن قلبی»، «سوء ظن زبانی»، «سوء ظن عملی». آنچه در قلب است مشمول تكلیف نیست چون از اختیار بیرون است ولی آنچه در زبان و در عمل است حرام و ممنوع می‌باشد.به همین دلیل، در بعضی از روایات میخوانیم: «سه چیز است كه هیچكس از آن بركنار نمی‌ماند، یكی از آنها گمان بد است» سپس فرمود: هنگامی كه گمان بدی بردی به آن ترتیب اثر نده».6سوء ظن به عنوان یكی از بدترین و زشتترین رذائل اخلاقی در روایات اسلامی بازتاب گستردهای دارد. به عنوان نمونه به روایات زیر توجه نمایید: در حدیثی از پیامبر اكرم(ص) میخوانیم: «از گمان بد بپرهیزید كه گمان بد، بدترین نوع دروغ است»اقسام سوء ظنسوء ظن اقسامی دارد كه از بعضی آنها نهی شده است :1- سوء ظن به خدا: سوء ظن به پروردگار و بدبینی نسبت به وعده های الهی، آثار مخربی در بنیان ایمان و عقائد انسان دارد و انسان را از خدا دور می سازد. اضافه بر این سوء ظن به وعده های الهی سبب فساد عبادت می‌گردد. چنانكه در حدیث میخوانیم: «خداوند هیچ مؤمنی را بعد از توبه و استغفار عذاب نمی‌كند مگر به خاطر سوء ظن به خداوند و كوتاهی در امیدواری به ذات پاك او و بداخلاقی و غیبت مؤمنین».7 به علاوه سوء ظن به خدا، انسان را از عنایات الهی محروم میكند، زیرا خداوند با هر كس مطابق حسن ظن و سوء ظن او عمل می نماید. امیرمؤمنان علی(ع) فرمود:«ترس و حرص و بخل غریزه های مختلفی هستند كه تمام آنها در سوء ظن به خداوند جمعند».8 به یقین كسی كه به امدادها و نصرت الهی ایمان داشته باشد ترسی از دشمنان خدا به خود راه نمی‌دهد و كسی كه به وعده های پروردگار در زمینه روزی مطمئن باشد حرص نمی‌زند و از بخل بیزار است بنابراین صفات سه گانه مزبور در واقع از سوء ظن به خداوند سرچشمه می‌گیرد. 2- سوء ظن به مردم: این قسم از سوء ظن که بسیاری از مردم به آن مبتلا هستند طبق آیه 12 سوره مبارکه حجرات نهی شده است:«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمانها گناه است؛ و هرگز (در کار دیگران) تجسس نکنید، ...» 9
3- سوء ظن به خود: انسان نباید نسبت به خود حسن ظن داشته باشد و همه كارهای خود را بی‌عیب بپندارد. حضرت علی(ع) در صفات متّقین (در خطبه همام) می‌فرماید: یكی از كمالات افراد با تقوا آن است كه نسبت به خودشان سوء ظن دارند و «خودشان را متّهم میشمارند.»10 افرادی كه خود را بی¬عیب می‌دانند در حقیقت نور علم و ایمانشان كم است و با نور كم، انسان چیزی نمی‌بیند. یكی از دلایل آنكه امامان معصوم آن همه گریه و مناجات داشته اند، همان نور ایمان و معرفت آنان بوده است.توجّه به این نكته نیز لازم است كه معنای حسن ظن؛ سادگی، زودباوری، سطحی نگری، غفلت از توطئه ها و شیطنتها نیست. اُمّت اسلامی هرگز نباید به خاطر حسن ظنهای نابجا، دچار غفلت شده و در دام صیادان قرار گیرد.11 موارد استثناء بی تردید زشتی سوء ظن، استثنائاتی نیز دارد كه در روایات اسلامی به آن اشاره شده است:الف) هرگاه فساد در محیطی به صورت یك خوی غالب درآید و آلودگان غلبه پیدا كنند، حسن ظن در چنین شرائطی نه تنها از فضایل اخلاقی نیست بلكه ممكن است انسان را گرفتار عواقب ناگواری كند. در حدیثی از امیرمؤمنان علی(ع) میخوانیم: «هنگامی كه صلاح و دوستی بر زمان و اهلش غالب شود، سپس كسی نسبت به دیگری كه گناهی از او آشكار نشده است سوء ظن پیدا كند ظلم و ستم كرده است، و هرگاه فساد بر زمان و اهلش چیره گردد و در این حال كسی به دیگری حسن ظن پیدا كند، خود را فریب داده است».12 ب) در مسایل امنیتی و اطلاعاتی كه به سرنوشت جامعه مربوط است نمی‌توان با خوش بینی به هر حركتی در جامعه نگاه كرد، بلكه باید در آنجا حسن ظن را كنار گذاشت و با احتیاط لازم با این گونه حركات برخورد كرد؛ تمام حركات مشكوك باید زیر نظر باشد و پیرامون آن تحقیق شود. اگر بعد از تحقیق دلائل روشنی بر انجام كار خلاف توأم با نیت سوء به دست آمد تعقیب گردد.ج) از موارد دیگری كه سوء ظن نه تنها جایز است بلكه ممكن است واجب باشد در برابر دشمنان است. ممكن است دشمن دم از صلح و دوستی و محبت و تغییر رویه بزند و دست دوستی به سوی ما دراز كند. در این گونه موارد هرگز نباید گرفتار حسن ظن شد و بلافاصله دست دشمن را فشرد و به او اعتماد كرد.روی همین اصل در فرمان معروف به «مالك اشتر» آمده است: هنگامی كه با دشمنت پیمان صلح بستی، كاملا از او بر حذر باش؛ زیرا دشمن گاه نزدیك می‌شود تا طرف را غافلگیر كند. بنابراین در چنین شرایطی احتیاط را از دست نده و دوراندیش باش و حسن ظن خویش را متهم ساز».13حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: «هنگامی كه صلاح و دوستی بر زمان و اهلش غالب شود، سپس كسی نسبت به دیگری كه گناهی از او آشكار نشده است سوء ظن پیدا كند ظلم و ستم كرده است، و هرگاه فساد بر زمان و اهلش چیره گردد و در این حال كسی به دیگری حسن ظن پیدا كند، خود را فریب داده است»عوامل و انگیزههای سوء ظناین رذیله اخلاقی، همانند رذائل دیگر از سرچشمه های متعددی نشأت می‌گیرد:1ـ آلودگی درون و برون: افرادی كه خودشان آلوده اند دیگران را همچون خود آلوده می‌پندارند و از طریق «مقایسه به نفس، مردم را به كیش خود و به روش خود می پندارند. در حدیثی از امیرمؤمنان علی(ع) میخوانیم:« آدم بد به هیچ كس گمان خوب نمی‌برد؛ زیرا دیگران را همچون خود می‌پندارد».14 2ـ همنشینی با بدان: كسی كه معاشرانش را از افراد فاسد انتخاب كرده است طبیعی است كه نسبت به همه مردم سوء ظن پیدا كند؛ چرا كه تصور میكند معاشران او نمونه هایی از سایر مردمند. حضرت علی(ع) فرمود: « همنشینی با بدان سبب بدگمانی نسبت به نیكان می‌شود ».15 3ـ زندگی در محیطهای فاسد: هنگامی كه انسان در خانواده یا در شهر و كشوری كه فساد بر آن حاكم شده است زندگی كند نظر او نسبت به همه افراد حتی به نیكان، منفی می‌شود. هر چند معاشران او افراد خوبی باشند ولی غلبه فساد بر محیط كار، باعث سوء ظن می‌شود.4ـ حسد، كینه توزی، تكبر و غرور: شخص حسود و كینه توز می‌خواهد از این طریق از مقام شخص محسود بكاهد و كینه خود را از این طریق اعمال كند. افراد متكبر برای تحقیر دیگران متوسل به سوء ظن می‌شوند تا آنها را در نظر خود و جامعه، افرادی پست و حقیر جلوه دهد.5ـ عقده حقارت: كسی كه گرفتار خود كم بینی شده و یا از سوی دیگران مورد تحقیر واقع گشته است سعی میكند دیگران را هم در محیط فكر خود، حقیر و پست، آلوده و گنهكار حساب كند تا از عقده خود بكاهد و آرامش كاذبی برای خویش فراهم سازد.سوء ظن نسبت به خداوند، عمدتاً از ضعف ایمان ناشی می‌شود؛ عدم ایمان به صفات ذات و فعل و ضعف باورها نسبت به علم، قدرت، رحمانیت، رازقیّت و سایر صفات پروردگار او را به سوء ظن در وعده هایش می‌كشاند و راههای سعادت و نجات را به روی انسان می‌بندد. آثار شوم سوء ظن
گسترش دامنه سوء ظن در جوامع بشری، آثار بسیار زیانبار و نامطلوبی دارد كه به طور اجمال بر كسی پوشیده نیست ولی در توضیح آن، جهات ذیل قابل توجه است:1- از میان رفتن «اعتماد»: در جامعه ای كه بی‌اعتمادی حكمفرما است همدلی، همكاری و تعاون وجود ندارد و آثار و بركات زندگی دسته جمعی از میان می‌رود.در حدیثی از امام علی(ع) میخوانیم:«كسی كه بدگمان باشد نسبت به كسی كه به او خیانتی نكرده بدبین می شود و او را خائن می پندارد».16 2- ایجاد درگیری: در بسیاری از موارد اشخاص به دنبال سوء ظن خود حركت می كنند و حادثه می آفرینند و گاه حتی به خونریزی منتهی می‌شود. از حضرت علی(ع) روایت است که: «سوء ظن كارها را به فساد می‌كشد و مردم را به انواع بدی‌ها وادار میكند».17 3- از دست دادن اطرافیان: سوء ظن سبب می شود كه انسان به سرعت دوستان خود را از دست بدهد؛ حتی نزدیكانش او را تنها بگذارند و این وحشتناك ترین غربت است. امیرمؤمنان علی(ع) فرمود:«كسی كه سوء ظن بر او غالب شود، راه صلح و صفا میان او و دوستانش را می‌بندد»184- فساد عبادت: در روایتی آمده است: «سوء ظن، عبادت انسان را فاسد میكند و پشت او را از بار گناه سنگین می‌نماید».19اگر منظور از سوء ظن در این روایت، سوء ظن به پروردگار باشد علت فساد عبادت روشن است. و اگر نسبت به مردم باشد (همان گونه كه ذیل روایت گواهی می دهد) به خاطر آن است كه در بسیاری از موارد به دنبال سوء ظن، انسان مرتكب تجسّس و به دنبال آن مرتكب غیبت و گاه تهمت می‌شود. 5- تحلیل نادرست: سوء ظن چون یك تفكر انحرافی است تدریجاً در سایر افكار انسانی نیز اثر می‌گذارد و تحلیلهای او نیز نادرست می‌شود و از رسیدن به واقعیتها كه زمینه پیشرفت و موفقیت است باز می ماند. در حدیثی از امیرمؤمنان علی(ع) چنین نقل شده است كه فرمود:«كسی كه سوء ظن داشته باشد تفكر او خراب می شود».20 راههای درمان بدگمانی‌امور زیر می‌تواند به نجات از شرّ این خوی زشت كمك كند:الف) جستجوی توجیه صحیح برای اعمال مشکوک: بسیاری از كسانی كه در زندگی شخصی مورد سوء ظن و بدگمانی واقع می‌شوند اعمالشان قابل توجیه و حمل بر صحت است.ب) اگر انسان از تجسّس در زندگی خصوصی افراد بپرهیزد یكی از مهمترین عوامل سوء ظن را از خود دور ساخته است.ج) ترتیب اثر ندادن به بدگمانی؛ اگر انسان نسبت به كسی بدگمان شد و از او فاصله گرفت و اظهار بی اعتمادی نمود و... سبب تشدید این صفت می‌شود ولی با بی‌اعتنایی و ترتیب اثر ندادن تدریجاً ضعیف و محو می‌گردد. بی‌شك توجه به مجازاتهای الهی و آثار سوء معنوی این رذیله اخلاقی، اثر قوی و بازدارنده در این زمینه دارد. نویسنده : علی اكبریان تبریزیتنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان[1] - مکارم شیرازی، ناصر؛ اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الامام علی بن ابیطالب (ع)، چاپ سوم، 1385،ج3، ص335.[2] - مجلسی محمد باقر؛ بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار ، تهران ، دارالكتاب اسلامیه ، 1364 ، نوبت دوم، جلد 72، صفحه 195. «اِیّاكُمْ وَ الظَّنُّ فَاِنَ الْظَنَّ اَكْذَبُ الْكِذْبِ»[3] - همان، صفحه 201. [4] - عبد الواحد، آمدی،تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1378،چاپ دوم، صفحه 264. «لا اِیْمانَ مَعَ سُوءِ ظَنٍّ»[5] - همان، صفحه 263. [6] - مجلسی محمد باقر؛ بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار ، تهران ، دارالكتاب اسلامیه ، 1364 ، نوبت دوم، جلد 55، صفحه 320. «وَاِذا ظَنَنْتَ فَلا تَحَقَّقْ»[7] - مجلسی محمد باقر؛ بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار ، تهران ، دارالكتاب اسلامیه ، 1364 ، نوبت دوم، جلد 67، صفحه 366. [8] - عبد الواحد، آمدی،تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1378،چاپ دوم، صفحه 292. [9] - « یا ََّاَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ كَثِیراً مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلاَ تَجَسَّسُواْ...»[10] - سید رضی؛ نهج البلاغه، فیض الاسلام، تهران، چاپ چهارم، سال 1378، انتشارات فقیه، خطبه 193، صفحه 613. [11]- - قرائتی، محسن؛ تفسیر نور، تهران، مركز فرهنگی درسهایی از قرآن، 1383، سوره حجرات، ذیل آیه 12.[12] - سید رضی؛ نهج البلاغه، فیض الاسلام، تهران، چاپ چهارم، سال 1378، انتشارات فقیه، حکمت 110، صفحه 1140. [13] - سید رضی؛ نهج البلاغه، فیض الاسلام، تهران، چاپ چهارم، سال 1378، انتشارات فقیه، نامه 53، صفحه 1027. [14] - همان، ص105. [15] - مجلسی محمد باقر؛ بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار ، تهران ، دارالكتاب اسلامیه ، 1364 ، نوبت دوم، جلد 71، صفحه 191. [16]- همان. «مَنْ سائَتْ ظُنُونُه اِعْتَقَدَ الْخِیانَةَ بِمَنْ لا یَخُونُه»[17] - همان. «سُوءُالظَّنِّ یُفْسِدُ الاُْمُورَ وَ یَبْعَثُ عَلَی الشُّروُرِ»[18] - همان. «مَنْ غَلَبَ عَلَیْهِ سُوءُ الظَنِّ لَمْ یَتْرُكْ بِیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلیل صُلْحاً»[19] - همان. «اِیّاكَ اَنْ تُسِیی‌ءَ الظَنَّ فَاِنَّ سُوءَالظَّنِ یُفْسِدُ الْعِبادَةَ وَ یُعَظِّمُ الْوِزْرَ»[20] - همان. «مَنْ ساءَ ظَنُّهُ ساءَ وَهْمُه»
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 519]
-
گوناگون
پربازدیدترینها