واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: سوء ظن و راه هاي درمان آن همچنين درجمعي كه ديدگاههاي منفي و گمانهزنيهاي بيدليل در مورد ديگران امري رايج و عادي در اذهان عموم افراد باشد، دوستي و الفت از ميان آنها رخت بر ميبندد وحجم غيبت به سبب بدگماني افزايش مييابد. آنچه كه زندگي انسان را از ساير حيوانات متمايز ميكند و به آن رونق و حركت و تكامل ميبخشد، روحيه همكاري گروهي است و اين در صورتي امكانپذير است كه اعتماد و خوشبيني بر همگان حاكم باشد و افراد به دور از هر گونه سوء ظن و بدگماني باشند، چرا كه سوءظن اساس اعتماد متقابل را درهم ميكوبد، پيوندهاي تعاون را از ميان برداشته و روحيه اجتماعي بودن را تضعيف ميكند. در زندگي فردي نيز اگر انسان با افكار منفي يعني احساس ناتواني و خودكمبيني همراه باشد در حقيقت سيستم دفاعي خود را عليه خويش فعال نموده و زمينهساز شكست دروني خويشتن ميشود، به عبارت ديگر همه ما اگر به طور مداوم انديشهها و افكار منفي را در سر بپرورانيم و از كاه، كوهي بسازيم و تمام رفتارهاي ديگران را حمل بر دشمني و تحقير نماييم، به تدريج اين افكار منفي بر ما مسلط ميشود و ناخودآگاه بخش عظيمي از تواناييهاي بالقوه و بالفعل خود را هدر ميدهيم و در نتيجه بيحوصله، افسرده، عصبي و ناتوان ميشويم، همه چيز و همهكس در نگاه ما منفي، غمانگيز و نااميدكننده خواهد بود و از آنچه داريم هيچ لذتي نمي بريم و احساس خوبي هم نداريم. بنابراين، بدبيني سرچشمه همه ناراحتيهاي روحي و رواني و موجب اضطراب و نگراني است و شخص بدبين، بيشتر از ديگران غمگين، خود خور و ناراحت است و به علت گمانهاي بدي كه درباره اشخاص و پديدهها دارد، بسيار در رنج و عذاب دروني است. در نتيجه از همنشيني با دوسـتـان و رفـت و آمـدهـاي مـفيد اجتناب ميورزد و به تنهايي و عزلت بيشتر تمايل دارد و از شادي و نشاط روحي بيبهره است و شايد كار به جايي برسد كه از همه كس و همه چيز هراس پيدا ميكند و هر تحركي را از سوي هر كس به ضرر خود ميبيند و چنين تصورمي كند كه همگان كمر به نابودي و حذف او بـسـتهاند. انسان بدگمان در اثر دوري از مـعــاشــرتهــاي ســودمـنـد و فـاصـلـه گـرفـتـن از ديگران، از تكامل و رشد فكري باز ميماند و هميشه تنهاست و از تنهايي رنج ميبرد و از كمترين صفاي روحي برخوردار نيست. آنكه زندگي اش همراه با سوء ظن است هميشه در دل به بدگويي و غيبت ديگران مشغول و از اين جهت است كه برخي از علماي اخلاق از سوء ظن به عنوان غيبت قلبي و باطني نام بردهاند. همچنين درجمعي كه ديدگاههاي منفي و گمانهزنيهاي بيدليل در مورد ديگران امري رايج و عادي در اذهان عموم افراد باشد، دوستي و الفت از ميان آنها رخت بر ميبندد وحجم غيبت به سبب بدگماني افزايش مييابد. بدگماني و سوءظن نوعي ستمگري در حق ديگران است و باعث افزايش ترس ميان آحاد جامعه ميشود زيرا مردم پيوسته در هراس ميباشند كه مبادا بي دليل در معرض اتهام قرار بگيرند و آبـرويشـان بـه مـخـاطـره بـيـفـتد. پس بدبيني بزرگترين مانع همكاريهاي اجتماعي، اتحاد و پـيـوستگي دلهاست و سبب گوشهگيري، تكروي و خودخواهي انسانها ميشود وچه بـسـا افـراد ارزنـدهاي كـه مـيتوانستند منشاء كـارهـاي مـهم و ارزشمند باشند، اما براثر بدگماني خود يا بدگماني ديگران نسبت به آنها از پيشرفت و ترقي بازماندهاند. راهكارهاي رهايي از سوءظن و بدبيني ممكن است گفته شود كه گمان خوب يا بد يا به اصطلاح مثبتنگري يا منفينگري امري اختياري نيست، بنابراين چگونه ميتوان از آن جـلــوگـيــري كــرد؟ در هـمـيـن راسـتـا تـوصـيـههايي از سوي علماي اخلاق بيان گرديده كه به اختصار برايتان بازگو ميكنيم: 1-منظور از نهي از سوءظن، نهي از ترتيب اثردادن به آن است، يعني هرگاه گمان بدي نسبت به شخصي مـسـلـمان در ذهن پيدا شد در عمل نبايد كوچكترين اعتنايي به آن كرد، يعني نحوه تعامل خود را تغيير ندهيم. بنابراين آنچه گناه است ترتيب اثر دادن به گمان بد ميباشد. 2- پرهيز از همنشيني با افراد ناپاك و ناسالم و نامتعادل، زيرا انسان بر اثر همنشيني با آنها از ويژگيهاي اخلاقي ايشان تأثير مي پذيرد و كمكم به افراد خوبي كه با او همرنگ و همعقيده نيستند، بدبين ميشود. 3- كنترل مجاري ادراكات، چرا كه قرآن كريم در آيه 36 سوره اسراء تمام مجاري فهم انسان را مسئول دانسته است.پس قطعاً چشم و گوش ودل همگي مسئول ميباشند. اگر كنكاشي در علل پيدايش سوءظن داشته باشيم ميبينيم كه ادراكــات حـسـي و بـالاخـص ديـدنـيهـا و شنيدنيهاي ما در شكل دادن افكار و تخيلات ما سهم به سزايي دارند، در نتيجه يكي از بهترين راههاي تدبير خواست ها و تسلط بيشتر بر خود و پيروزي بر خواهش نفساني و وساوس شيطاني در مورد متهم كردن ديگران، مهار ادراكات و بيش از همه مهار چشم و گوش است . 4- توجه به آثار بد منفي نگري و سوء ظن و دقت در آيات و رواياتي كه سوء ظن را تقبيح كرده و به حـسـن ظن تشويق نمودهاند. شايان ذكر است،هيچكس نبايد كاري كند كه مردم به اوســوء ظــن پـيـدا كنند و سخن پاياني اينكه از بــارزتــريــن نـشـانـههاي نابساماني روحي و رواني، سوء ظن و بـدگـمـانـي اسـت. همچنانكه پيامبر(ص) در اين مورد فرمودند: از ظن و گمان پرهيز كـنـيـد زيـرا كـه ظـن و گمان، دروغ ترين سخنان است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[مشاهده در: www.asriran.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 3696]