محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830369794
مدل‌های نخ‌نمای حزبی در تاریخ ایران
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
مدل‌های نخ‌نمای حزبی در تاریخ ایران اولین جوانه‌های حزبی در ایران با وزش نسیم آزادی در دوره مشروطه روئیدن گرفت، اما این روند گرفتار انقطاع‌های تاریخی بسیاری شده است.
صاحبنظران، نقش آفرینی احزاب در عرصه سیاست را به دوره های مختلفی تقسیم می کنند که از میان آنها می توان به دوره مشروطیت تا استقرار حاکمیت رضاخان 1304- 1285، سال های 1320 تا 1332 (از سرنگونی رضاخان تا کودتای 28 مرداد 1332) و سال های 1339 تا 1342 و در فرجام، دوره انقلاب اسلامی اشاره کرد. هر چند تاریخچه حزب به مفهوم جمعیتی سنتی در ایران قدمت طولانی دارد، اما کارنامه کنش حزبی در قامت حزب مدرن سیاسی از حدود یک قرن تجاوز نمی کند و به دوره مشروطه یا کمی پیشتر از آن باز می گردد. تجلی این ادعا را می توان در دو حزب دموکرات عامیون و اجتماعیون اعتدالیون یافت که یکی از آنها انقلابی و دیگری داعیه اعتدال گری داشت. به این ترتیب دوره مشروطیت را می توان دوره احزاب پارلمانی نام نهاد؛ زیرا در اوضاع و احوالی که هنوز صحنه سیاست بر مردم عادی گشوده نشده بود و فرهنگ مشارکت سیاسی نیز ریشه نداشت، فعالیت احزاب از حوزه پارلمان و داشتن دفاتری در تهران و شهرهای بزرگ با نقش آفرینی طیفی محدود از اشراف و نخبگان فراتر نمی رفت و همین وضع نیز دوام زیادی نیافت. پس از استبداد صغیر و سپس کودتای سیدضیاء و روی کار آمدن رضاخان، عملا فعالیت حزبی نیز به محاق رفت و با این حال در دوره دوم با سقوط رضاشاه در شهریور1320 در کشور فضای باز سیاسی به وجود آمد و ده ها حزب از گوشه و کنار سر برآوردند، هرچند احزاب این دوره چهار شرط اساسی یک حزب را نداشتند و اغلب آنها فاقد تشکیلات سراسری بوده و وابستگی شان به موسسان و بنیانگذارانشان چنان بود که دوامی نداشتند. بسیاری از این احزاب (بجز حزب توده) از نوع احزاب نخبه گرای موسوم به کادر و برجستگان بودند و تنها حزب توده بود که با تبعیت از ساختار حزب کمونیست، تشکیلاتی سراسری داشت و فعالیت های حزبی را جدی گرفته بود. از آنجا که آزادی حزبی در این دوره ناشی از ضعف و نه اراده پهلوی دوم و نیز شرایط خاص بین المللی بود، دیری نپایید که با کودتای 28 مرداد، بار دیگر احزاب چه اسلامی و چه مارکسیستی و چه غربی، در فراموشی و سکوت فرو رفتند و پس از آن احزابی فرمایشی بین سال های 1332 تا 1357 به صحنه آمدند که آنها را به هیچ روی نمی توان حزب به معنای دقیق کلمه نامید. نکته جالب توجه اینجاست که همین احزاب درباری هم با قدرت گرفتن محمدرضا پهلوی برتابیده نشده و در حزبی به نام رستاخیز ادغام شدند و با آن که به طور غیررسمی بسیاری از جریانات سیاسی در کشور فعال بودند، اما الگوی نظام حزبی در ایران به نظام تک حزبی تبدیل شد. دوره انقلاب اسلامی دوره تعارض های جدید بود که از یک سو مناسب حال تحزب و از سوی دیگر برای آن زیان آور بود. در این دوره احزاب ایران را می توان براساس گونه شناسی موریس دوورژه به دو گروه عمده تقسیم کرد؛ یکی احزاب کادر مانند تمام احزابی که در دهه 20 شکل گرفتند و اعضای آنها اغلب تحصیلکردگان بودند و ساختار منسجم نداشتند و دیگری احزاب توده ای و متمرکز که جنبه کیش شخصیتی داشتند. در سال های ابتدایی پس از پیروزی انقلاب، گشایشی کم نظیر در فعالیت تشکل های سیاسی حاصل شد، اما با آغاز جنگ تحمیلی و نیز سوءاستفاده برخی احزاب از فضای باز حاصل شده، بار دیگر فضای کنش حزبی محدود و فقدان پایگاه مردمی بسیاری از احزاب موجود، باعث تعطیلی آنها شد. سابقه تاریخی صد ساله کنش حزبی در کشورمان نشان می دهد عواملی چون سوءاستفاده خارجی، وجود نظام های خودکامه، گسیختگی های اجتماعی، شخصی شدن قدرت، فرهنگ سیاسی توسعه نیافته و ضعف نخبگان ازجمله مهم ترین دلایل پانگرفتن احزاب بوده است. به دلیل همین محدودیت ها، تقسیم بندی احزاب و محافل سیاسی در ایران هیچ گاه منطبق با تقسیم بندی های معمول در کشورهای غربی نبوده و بویژه مفهوم راست و چپ ظرفیت توصیف آرایش نیروهای سیاسی در تاریخ ایران را نداشته است. گفته می شود اصطلاح چپ و راست برای گروه های سیاسی به مجمع ملی فرانسه که پس از انقلاب کبیر فرانسه تشکیل شده بود، مربوط می شود. در آن مجمع، نمایندگان تندرو در طرف چپ و محافظه کارها، در طرف راست مجلس می نشستند که البته این سنت، بعدها در دیگر پارلمان های اروپایی نیز به کار گرفته شد. بنابراین راست گرایان، محافظه کاران بودند و مفهوم چپ به گروه هایی اطلاق می شد که خواستار اصلاح دستگاه حاکم و حفظ روحیه انقلابی در جامعه بودند. تحولات شتابان سیاسی در ایران باعث شد تا در دهه 70، دوتایی چپ / راست به چهارتایی چپ سنتی، چپ مدرن و راست سنتی و راست مدرن تبدیل شده و کمی بعد به تقسیمات شش تایی چپ سنتی، چپ مدرن (اصلاح طلب)، چپ میانه رو و راست سنتی، راست مدرن و راست میانه رو افزایش یابد. با این همه همان طور که گفته شد، بسیاری از صاحبنظران، الگوی مبتنی بر چپ / راست را برای توصیف وضع احزاب در ایران مناسب ندانسته و از چارچوب های طبقاتی، ایدئولوژیک و گفتمانی بهره می گیرند. با این حال، تکثر احزاب در ایران و تعدد شکاف های سیاسی - تاریخی و مقطعی باعث شده هنوز نظام حزبی کشورمان فاقد یک صورت بندی مشخص براساس مدل های نظام تک حزبی، دوحزبی یا چند حزبی باشد. هرچند در کشورمان نظام تک حزبی به دلیل تکثر نخبگانی کارگشا نبوده اما شاید بتوان چندگانگی های موجود را در نظامی دوحزبی صورت بندی کرد. البته به شرطی که احزاب سیاسی بتوانند بدنه اجتماعی فراگیری برای خود ایجاد و تثبیت کنند که این خود به نهادینه سازی نظام حزبی کمک می کند. عبدالله احمدی / جامجم
پنج شنبه 05 تیر 1393 6:45 بازدید:0
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 40]
-
گوناگون
پربازدیدترینها