خادم ِ معنویت، عدالت و آزادی

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:

به مناسبت 29 خرداد سالروز درگذشت زنده یاد علی شریعتی؛ خادم ِ معنویت، عدالت و آزادی تهران - ایرنا- از دیدگاه یک روشنفکر دینی مانند «علی شریعتی» که امروز پنجشنبه 29خرداد سالروز درگذشت اش است هر فرد و جامعه ای به قدر عشق و معرفتش به خداوند و حقیقت، به اندازه ی انجام دادن مسوولیتش در قبال مردم و به اندازه مبارزه اش در راه آزادی، از سعادت و پیشرفت نصیب خواهد برد.

خادم ِ معنویت، عدالت و آزادی

یادم می آید پایان خرداد و در روزهای خوش بهار سال 1385 خورشیدی که در بیروت خبرنگار بودم همراه شماری از زایران ایرانی، از لبنان به سوریه رفتیم تا افزون بر زیارت بارگاه حضرت زینب (س) دختر شجاع امام علی (ع) و آرامگاه حضرت رقیه (س) دختر دانای امام حسین (ع)، به مقام علی شریعتی آموزگار توانای انقلاب اسلامی در دمشق ادای احترام کنیم.
خاطرم هست پس از خواندن زیارت نامه ی حضرت زینب چه در صحن بیرونی و چه درون حرم و نیز خواندن «زیارت وارث» که با عبارت « السلام علیک یا وارث آدم صفوت الله» آغاز می شود، به یاد کتاب عمیق شریعتی به نام «حسین وارث آدم» افتادم و به سوی مزار او که نزدیک زینبیه است رفتم.
در ِ جنوبی قبرستان که به روی زینبیه باز می شود بسته بود و یک زایر گمنام عاشق شریعتی روی دیوار گلی آن به خط خوش نوشته بود: دو بار آمدم نبودی، در بسته بود، قرار بود تو همیشه باشی. زایر گمنام و آگاه دیگری در کنار این نوشته و در پاسخ به زایر نخست، بر روی دیوار گلی قبرستان نوشته بود: شریعتی همیشه هست ، چشم بینا می خواهد.
زایران ایرانی و غیر ایرانی از در شرقی قبرستان که روبروی یک خیابان کوچک منطقه ی زینبیه ی دمشق است وارد آن می شدند و به شریعتی که در عصر عقیده های سیاسی ( ایدئولوژی ها) و جنبش های دینی و ملی ایران و خاورمیانه پا به عرصه ی روشنفکری دینی نهاد و در این عرصه تاثیرگذار شد، احترام می کردند.
شریعتی، آن گونه که روایت شده است در آذر 1312 خورشیدی در «مزینان سبزوار» در خانواده ای که نیاکانش از عالمان دینی بودند متولد شد و در 29 خرداد 1356 درگذشت و امام موسی صدر رهبر ربوده شده ی شیعیان لبنان بر پیکرش نماز خواند و وی را در «زینبیه دمشق» به خاک سپرد.
به باور بسیاری از پژوهشگران، شریعتی بیش از هرکس زیر تاثیر اندیشه های پدرش مرحوم محمد تقی شریعتی پایه گذار «کانون نشر حقایق اسلامی» در خراسان بود و در برنامه های کانون شرکت می کرد. «بازگشت به اسلام با هدف تجدید حیات اسلام و مسلمانان» جهت گیری کلی کانون یاد شده عنوان شده است و فعالیت آن به دلیل نوگرایی دینی همواره در معرض تهدید کانون های سنتی مذهبی قرار داشته است.
بااوج گیری نهضت ملی ایران و ظهور «محمد مصدق»، شریعتی به همراه شماری از جوانان به رهبری «محمد نخشب» نهضت خداپرستان سوسیالیست را بنیان نهاد و با ورود به دانشکده ی ادبیات مشهد باهمکاری دوستانش، انجمن ادبی دانشکده را تاسیس کرد و مسوولیت آن را بر عهده گرفت.
به نوشته ی مورخان سیاسی، شریعتی در سال 1336 به دلیل فعالیت سیاسی در نهضت خداپرستان سوسیالیست دستگیر شد. پس از آزادی و ازدواج، همزمان با تحصیل در دانشکده به تدریس در دبیرستان پرداخت و به عنوان شاگرد ممتاز برای استفاده از بورس تحصیلی خارج، برگزیده شد.
او در سال 1338 به فرانسه رفت و با تحصیل در دانشگاه سوربن با رخدادهای سیاسی و روشنفکری و نیز مبارزان الجزایری آشنا و فعالیت سیاسی اش در فرانسه باعث شد خوراک فکری 2 نشریه ی « ایران آزاد و نامه ی پارسی» را تهیه کند.
شریعتی با بازگشت به ایران به زندان افتاد و پس از آزادی، تدریس در دبیرستان را از سرگرفت و بعدها به عنوان آموزگار و کارشناس کتاب های دینی به تهران آمد و با سید رضا برقعی و شهیدان محمد جواد باهنر و محمد حسین بهشتی آشنا شد.
با تاسیس حسینیه ی ارشاد در سال 1346 به همکاری دعوت و برهه ای مهم و موثر از تاریخ فعالیت فکری و دینی او آغاز شد. با تعطیلی ارشاد از طرف سازمان اطلاعات و امنیت کشور «ساواک»، شریعتی برای 18 ماه به زندان افتاد.
پس از آزادی و زندگی زیر نظارت شدید ساواک در اریبهشت 1356 مخفیانه به خارج رفت و در همان سال و در روزی مانند امروز 29 خرداد 56 به طرز مشکوکی در انگلیس جان سپرد و پیکر او به وصیت خود در زینبیه ی دمشق مدفون شد.
از شریعتی بیش از 30 کتاب در قالب مجموعه آثار بارها در شمارگان زیاد به زبان های مختلف از جمله عربی چاپ و منتشر و در کشورهای مختلف به ویژه مصر و لبنان توزیع شده و در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.
برخی از صاحبنظران و پژوهشگران ایرانی که تمام آثار شریعتی را به دقت خوانده اند شاخص های زیر را به عنوان محور اندیشه ی سیاسی او فهرست کرده اند:
- تلقی سیاسی از اسلام.
- نظریه ی بازگشت به خویشتن.
- نظریه ی استخراج و تصفیه ی منابع فرهنگی و امکان انطباق آنها با برخی جنبش های سیاسی معاصر.
- درک سیاسی از تاریخ اجتماعی و فکری فرهنگی ایران.
- تحلیل سیاسی تاریخ اسلام و تاریخ انبیا در قرآن.
- نقد گفتمان های سیاسی غالب در تاریخ اسلام.
شریعتی با آن که یک روشنفکر، متفکر، نویسنده و دانشمند بود اما اهل فضیلت فروشی و «علم بازی» نبود بلکه همواره رابطه اش را با قشرهای مردم ایران حفظ و از حقوقشان دفاع می کرد. او در یکی از نوشته هایش خاطر نشان می کند که « همیشه می کوشم تا بر نفس خود مسلط شوم و برای این مردمی که به اندازه یک مرغ آمریکایی درآمد ندارند و جامعه ای که هنوز از بی سوادی، خرافه پرستی، فلج عقلی و محرومیت های بدوی رنج می برد، علم بازی در نیاورم».
شریعتی به عنوان یک معلم و روشنفکر دینی همواره مدافع و مبلغ سه مفهوم معنویت (حقیقت)، عدالت و آزادی به ویژه مفهوم سوم بود و آزادی را «جوهر جامعه ، اعتقاد به اختیار در فلسفه ی آفرینش انسان، رد و نفی سلطه ی طبقاتی بر اراده ی آزاد مردم، اعتقاد به انقلاب در حکم حق اعتراض آنان به نظام سیاسی یا طبقه ی حاکم» می دانست.
به عنوان یک خبرنگار و گزارشگر هنگامی که در قبرستان زینبیه ی دمشق بودم از دوستی و ارادت زایران و احساسات لطیفشان نسبت به شریعتی دچار حیرت شدم. آنان خود را به میله های آهنی آرامگاه او چسبانده بودند و افزون بر خواندن فاتحه برای شادی روحش، به عبارت زیر از شریعتی که در زیر عکسش حک شده بود، فکر می کردند:
ˈهیچ ملتی، هیچ دین و آیینی، هیچ تاریخ و فرهنگی چنین خانواده ای ندارد؛ خانواده ای که پدر علی ، مادر فاطمه، پسر حسین و دختر زینب استˈ.
پژوهشم**1459**2054

انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير