محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845043876
کار ما مشکلی ندارد، دولت خود را اصلاح کند
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
با محمدحسن کیانی، مدیرکل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور کار ما مشکلی ندارد، دولت خود را اصلاح کند «الو! سرویس علمی روزنامه جام‌جم؟ من یک اختراعی کرده‌ام که می‌خواهم شما آن را منتشر کنید.» برای ما که در بخش علمی رسانه‌ها کار می‌کنیم شنیدن این جملات به یکی از عادت‌های روزمره زندگیمان تبدیل شده است.
به احترام و حرمت تلاش این متفکران و مخترعان پیر و جوان، ما معمولا وقت زیادی را صرف گوش دادن به درددل ها و مشکلات آنها می کنیم که عمدتا با اشک و آه همراه است و پرسش همیشگی که «چرا دولت از ما حمایت نمی کند؟» و پاسخ دائمی ما که «دولت در هیچ جای جهان به آن عنوان که پولی بدهد یا امکاناتی از مخترعان حمایت نمی کند و معمولا دولت ها با ایجاد فضای پویای کسب و کار زمینه پیوند صنعت و ثروت را با مخترع و متفکر فراهم می آورند.» اما در میانه راه تولید علم و فکر تا تجاری سازی آن، حلقه ای به نام ثبت و حق مالکیت وجود دارد که این روزها کاسه کوزه همه ناکامی ها در ایجاد اقتصاد دانش بنیان که هدف کلان کشور قرار داده شده، بر سر آن شکسته می شود. به همین منظور سراغ محمدحسن کیانی، مدیر کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور رفتیم تا پاسخی برای گلایه ها و سردرگمی های مخترعان ایرانی پیدا کنیم. از نظر سازمان متبوع شما اختراع چیست و مخترع کیست؟ آنچه در قانون ثبت اختراعات مصوب سال 1386 به عنوان تعریف اختراع آمده؛ اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می نماید. این فرآیند یا فرآورده می تواند برای حل یک مشکل فنی در صنایع مختلف نظیر حمل و نقل، بیمه، لوازم خانگی، خودرو، ساختمان یا هر صنعت دیگر باشد که شامل سه ویژگی و شرط است؛ اول، جدید بودن؛ به این معنی که در علم و فن و صنعت قبلی پیش بینی نشده باشد. دوم، دارای گام ابتکاری بودن؛ به این معنی که اگر علم در این حوزه تا دیروز روی شاخص 18 قرار داشت، امروز و به واسطه این اختراع یک گام به سمت بهتر شدن حرکت کند و به شاخص مثلا 19برسد و سوم، شرط کاربرد صنعتی داشتن نه به این مفهوم که الزاما یک محصول باشد، بلکه در فرآیند کار صنعت تحولی ایجاد کند. این یعنی کسی نمی تواند یک فرآیند یا دستورالعمل قدیمی را که در جامعه به کار می رود به نام خود ثبت کند و ادعای مالکیت نسبت به آن داشته باشد مگر این که ایده او آن فرآیند یا کالا را به شکلی توسعه داده یا بهینه سازد که در آن صورت هم فقط بخش توسعه داده شده در مالکیت فرد یا شرکت قرار می گیرد. قبلا اگر فردی تصور می کرد ایده ای دارد که این سه شرط را ارضا می کند، می توانست نسبت به ثبت ایده و فکر خود اقدام کند، یعنی سیستم ثبت قبلا اعلامی بود. اما گویا در قانون جدید ثبت که سیستم تحقیقی نام گرفته، فرد باید ادعای خود را در معرض قضاوت یک گروه کارشناسی قرار دهد و در صورت گرفتن تائیدیه، ایده او ثبت و حمایت قانونی از او شروع می شود. خیلی ها اعتقاد دارند این سیستم برای حمایت از ایده های خام و اولیه مناسب نبوده و روند طولانی و تعدد افرادی که به اطلاعات آنها دسترسی دارند، باعث دلسردی و وحشت مخترعان از ورود به فرآیند ثبت شده است. در همه دنیا عملا همین دو روش ثبت اختراع وجود دارد. اداره های ثبت در روش اعلامی فقط بررسی شکلی می کنند؛ یعنی بررسی می کنند آیا این نخستین بار است که برای موضوع مورد ادعا جهت ثبت پرونده تشکیل می شود یا نه و پس از احراز این شرط ثبت می شود. حالا اگر کسی مدعی باشد، می تواند به مرجع قضایی شکایت کند که آنچه ثبت شده جدید نیست. این روش مزیت هایی دارد که عبارت است از سرعت فرآیند ثبت و تشویق صاحبان اختراع برای مراجعه و ثبت اختراعات، که در این میان حجم کاری بشدت افزایش می یابد و درصد تعداد موارد ثبت شده ای که اصولا قابلیت تجاری شدن را ندارد، بشدت افزایش می یابد که خب عواقب آن به عهده شخص مدعی است. یعنی برای ثبت ایده ای هزینه کرده و وقت گذاشته که ارزش علمی چندانی نداشته است. ولی نگاه این است که این روش باعث تشویق مخترعان به ثبت سریع و ارزان ایده هایشان می شود و بنابراین فرآیند فکرکردن و تولید دانش و فناوری را افزایش می دهد. موضوعی که در سیستم ثبت تحقیقی وجود دارد، این است که به واسطه هزینه بیشتر و زمانبر بودن و در برخی موارد نفرت اشخاص از شنیدن جواب منفی گفته می شود که دلسردکننده است، اما از طرفی راه و مسیر را برای مخترعان واقعی و آنهایی که برای ایده خود زحمت کشیده اند و قدرتمندانه می توانند از آن دفاع کنند باز و تسهیل می کند. در روش تحقیقی که ما در ایران از سال 86 آن را اجرایی کرده ایم، بعد از بررسی شکلی، پرونده از طریق مراجع ناظر علمی مثل پژوهشگاه های نفت و نیرو و دانشگاه ها و خیلی از مراکز تحقیقاتی دیگر، موضوع مورد ادعا بررسی ماهیتی می شود و سپس در صورت دریافت تائیدیه علمی فرآیند ثبت آن تکمیل می گردد. در همین جا مخترعان دچار دلهره و اضطراب می شوند، چون معتقدند مراکز پژوهشی و تحقیقاتی برای بررسی اختراع تمام مشخصات فنی و محاسبات را طلب می کنند و چون قبل از بررسی ماهیتی، ثبت اعلامی صورت نگرفته، امکان سوءاستفاده از ایده و اختراع آنها توسط مراکز پژوهشی وجود دارد. حتی مثال هایی می آورند که فلان استاد دانشگاه به یک ایده تائیدیه علمی نداده، اما مدتی بعد خودش با تغییرات اندکی همان ایده را ثبت و کلی هم جنجال رسانه ای بر پا کرده است. نکته بسیار مهمی است و ما هم در جریان این دغدغه هستیم. در پاسخ من باید اشاره ای به نظام ثبت اختراع در دنیا داشته باشم که از دو روش تبعیت می کند؛ اول نظام «حق تقدم با فایل» (First to File) است و دوم نظام «حق تقدم با مخترع» (First to Invent) است. در ایران ما از نظام نخست تبعیت می کنیم. یعنی اولین کسی که برای ثبت یک ایده یا اختراع به پیشخوان اداره ما که اکنون فضای مجازی است و به صورت اینترنتی اداره می گردد، از لحظه فشار دادن دکمه ارسال درخواست ثبت، صاحب قانونی ایده ای می شود که مدعی آن است. یعنی می خواهم بگویم حمایت از مخترع که دوره ای 20 ساله را شامل می شود از تاریخ نهایی شدن ثبت نیست، بلکه از ثانیه ای است که اختراع خود را اظهار کرده است. و این حمایت هایی که از آن صحبت می کنید شامل چه مواردی است. آیا منظور حمایت های مادی یا پشتیبانی جهت به سرانجام رسیدن اختراع را نیز شامل می شود؟ خیر! ما تنها داریم از حمایت های قانونی صحبت می کنیم. ببینید مطابق قانون در واقع با دریافت اطلاعات یک اختراع و انتشار آنها، به صاحب ایده اجازه داده می شود که برای 20 سال صاحب بلامنازع اختراع خود باشد و اگر توانمندی لازم در ارائه و بازاریابی و جلب سرمایه گذار را دارد، اقدام به جذب پول کند یا اختراع خود را بفروشد یا خود به ساخت و عرضه اختراع اقدام کند تا از منافع مادی و معنوی اختراع خود بهره مند شود. در تمام این 20 سال اگر کسی از ایده مخترع سوء استفاده و حقوق او را نقض کند، قانون با همه توان خود از صاحب اختراع حمایت می کند و او حق شکایت و درخواست غرامت از سوء استفاده کننده را دارد. این حمایت حتی مرزهای کشور را نیز شامل می شود و برای مثال اگر اختراعی در داخل ایران ثبت شده و بعد در یک کشور دیگر تولید و برای فروش به ایران عرضه شود، صاحب اختراع می تواند درخواست توقیف محصول در گمرکات کشور را بکند و در قلمرو حاکمیت ایران، مخترع دارای حق انحصاری است که در چارچوب قانون از او حمایت می شود. به همین دلیل ما به همه مخترعان و ایده پردازانی که ایده هایشان سه شرط پیش گفته را دارا باشد توصیه می کنیم تحت هیچ شرایطی قبل از ثبت اظهارنامه ایده و اختراع خود، درباره آن با کسی صحبت نکنند تا قانون بتواند از آنها حمایت کند. اما به محض ارسال درخواست ثبت یا همان فایلینگ و حتی اگر فرآیند ثبت هنوز تکمیل هم نشده باشد، فرد صاحب ایده و اختراع محسوب می شود و به شکل خودکار حمایت های قانونی از او آغاز شده است. اجازه بدهید برگردیم به همان مثال استاد دانشگاهی که گویا ایده یک مخترع را از نظر علمی مردود اعلام کرده، اما خودش مدتی بعد با اعمال تغییراتی مختصر آن ایده را به نام خود ثبت کرده است. این مخترع چه حمایتی می تواند دریافت کند؟ این موضوع محتمل است. اصولا قانون و قوه قضاییه برای همین به وجود آمده که احتمال سوء استفاده و نقض حق در همه جا وجود دارد. البته در نظام ثبت تحقیقی اختراعات که اکنون اعمال می گردد از مراجع چندگانه و متناظری درباره یک پرونده تحقیق می کنیم. اما با این حساب اگر چنین مشکل محتملی رخ داد راه حل قانونی هم پیش بینی گردیده است. ببینید، نفس ثبت اختراع و دادن حق انحصار به یک مخترع بر این مبنا به وجود آمده که مخترع جهت ثبت ملزم به افشای دانش و فناوری خود به جامعه می شود و در مقابل جامعه متعهد می شود در طول مدت انحصار که معمولا 20 سال است از حق و حقوق صاحب اختراع حمایت کند. بنابراین چه در مرحله اظهار و طی فرآیند ثبت و چه بعد از اتمام مراحل ثبت، اگر کسی از این حق سوءاستفاده کند، مدعی می تواند شکایت کند و این موضوع قابل دادخواهی و رسیدگی قضایی است حتی اگر بعد از طی مراحل ثبت ادعای او رد شود در آن صورت اگر مشخص شود دانش و اساس و پایه اظهارنامه دومی که مثلا آن استاد دانشگاه ارائه کرده بر پایه اظهارنامه نخست بنا شده است، قانون حق مدعی اول را به رسمیت می شناسد و حقوق از دست رفته او را باز می گرداند. حتی بگذارید قضیه را کمی هم پیچیده تر کنم. مثلا اختراعی ثبت می شود و بعد مخترع دومی پیدا می شود که می آید و بر مبنای دانش و فناوری افشاشده در اختراع نخست، ایده ای را ثبت می کند. قانون به مخترع اول حق می دهد تا از دانش و فناوری اختراع دوم استفاده کند و به این ترتیب شرایط برد ـ برد برای هر صاحب فکر به وجود می آید و این انحصار به جمود و توقف فکر و اندیشه و نوآورین منجر نمی شود. این روزها بشر در حال تجربه دهکده جهانی است و ما در دنیای بسیار پرتعاملی زندگی می کنیم. ولی همه این حمایت های قانونی که به آن اشاره شد فقط در چارچوب های حاکمیتی کشور ایران و در داخل مرزهای کشورمان اعتبار دارد. خوانندگان جام جم ادعایی را مطرح کرده اند که گویا مخترعی با وجود ثبت اختراعش در اینجا وقتی برای عرضه ایده نوآورانه اش در یک نمایشگاه بین المللی در خارج از کشور شرکت کرده، با سرقت ایده خود توسط یکی از بازدیدکنندگان روبه رو می شود. حمایت های بین المللی چه می شود؟ در همه نظام های ثبت دنیا، عملیات ثبت اختراع بر اساس اصل سرزمینی صورت می گیرد. یعنی هر کشوری بر اساس قانون خود و در قلمرو حاکمیت خود از آن ایده و اختراع حمایت می کند و حالا اگر یک مخترع ایرانی که اختراعش را در کشور خودمان ثبت هم کرده و قصد دارد برای مثال به نمایشگاهی در مالزی برود، باید بر اساس مدارک و اسناد پتنت خود نسبت به ثبت اختراع در کشور مقصد و قلمروهای هدف هم اقدام نماید که ممکن است مشمول یک یا همه کشورها شود. نظام حقوق مالکیت فکری در عرصه بین المللی که از طریق سازمان جهانی مالکیت معنوی WIPO اداره می شود، حدود 23 معاهده را تدارک دیده که بخشی از آنها در حوزه مالکیت صنعتی بوده و تعدادی از آنها در حوزه تخصصی اختراع است. مثل معاده PCT، معاهده همکاری بین المللی ثبت اختراع در حوزه خاص اختراعات برای تسهیل ثبت بین المللی است. معاهدات پاریس و استراسبورگ و بقیه معاهدات بین المللی به ادارات ثبت اختراعات فرصت می دهد در چارچوب همکاری های جهانی به مخترعان دیگر کشورها حق ثبت اختراع بدهند. به عنوان مثال، کنوانسیون پاریس که ما در سال 1337 به آن ملحق شدیم به مخترعان ما این امکان را می دهد تا مخترع از تاریخ فایلینگ (ثبت اظهارنامه) در کشور خودش بتواند با 12 ماه حق تقدم در کشور هدف، اقدام به ثبت اختراع خود بکند. این نکته خیلی مهمی است. مثلا اگر یک مخترع ایرانی در اردیبهشت 92 اظهارنامه خود را تقدیم اداره ثبت اختراع ایران کند و بعد در این فاصله متوجه شود اطلاعات اختراع او برای مثال در فرانسه لو رفته و یک محقق فرانسوی قصد ثبت این ایده را در آن کشور دارد، می تواند تا سی ام فروردین 93، یعنی یک سال پس از اظهار اختراع خود در ایران، آن را در فرانسه اظهار و ثبت کند حتی اگر محقق فرانسوی شش ماه قبل اقدام به ثبت کرده باشد باز هم حق تقدم با ایرانی است. اما ثبت اختراع در هر کشور با این شرایطی که شما از آن نام می برید، بسیار هزینه بر و زمانبر است و در ضمن مشخص است احتیاج به مطالعه بسیار و سفرهای فراوان دارد. یعنی یک مخترع ایرانی باید کفش آهنی پا کند و راه بیفتد دور دنیا تا از ایده اش حمایت کند. نظام حقوق بین المللی ایران و برای مثال سفارتخانه ها خدماتی در این زمینه نمی دهند؟ قبلا همین طور بوده و حق با شماست. کاری تقریبا غیرممکن بود. اما از ابتدای امسال و بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی ما از ابتدای مهر سال گذشته به نظام PCT ملحق شده ایم و مخترعان ایرانی می توانند با همان 12 ماه حق تقدمی که اشاره کردم از طریق پیشخوان اینترنتی سازمان (اداره کل مالکیت صنعتی) ما نسبت به ارسال درخواست ثبت اختراع خودشان در کشورهای جهان اقدام کنند و امور بسیار سهل و آسان انجام می شود. بنابراین اگر مخترعی بخواهد در یک نمایشگاه شرکت کند، توصیه ما این است که ابتدا از طریق پرتال ما یا صفحه اینترنتی خود WIPO نسبت به ثبت اختراع خود در کشورهای هدف اقدام کند. در این روش آیا برای ثبت اختراع در کشورهای دیگر لزومی به ثبت داخلی هم هست و آیا این ثبت به اعطای حق انحصار بهره برداری در کل جهان منجر خواهد شد. در مورد پرسش نخست شما باید بگویم نه هیچ الزامی نیست. اما اقدام به ثبت داخلی یا همان تقدیم اظهارنامه در پرتال سازمان ثبت به شکل الکترونیکی، بر اساس کنوانسیون پاریس به حق تقدم 12 ماهه ای برای مخترع ایرانی منجر می شود. بنابراین توصیه کارشناسی ما این است که مخترعان ابتدا فرآیند ثبت در داخل را آغاز کرده و بعد نسبت به ثبت بین المللی اقدام کنند. اما در مورد پرسش دوم باید عرض کنم که خیر این گونه نیست ثبت در PCT به ثبت جهانی منجر شود. بلکه در این سیستم مخترع باید کشورهای هدف را مشخص کند و پس از انتخاب او درخواست ثبت برای هریک از کشورها ارسال می گردد که هزینه و شرایط خاص خود را دارد. حدود 147 کشور عضو PCT هستند و بعضی اعضا، هم در شکل یک اتحادیه مثل اتحادیه اروپا عضو این معاهده بین المللی و هم خودشان جداگانه عضو هستند. بنابراین امکان دارد مخترع ترجیح دهد از طریق PCT اختراع خود را در اتحادیه اروپا ثبت کند که خب قطعا هزینه و زمان بیشتری طلب می کند یا مثلا فقط در فرانسه یا آلمان. اما باید توجه داشت هر کشوری بر اساس نظام ثبت اختراع خود که می تواند اعلامی یا تحقیقی باشد، نسبت به بررسی و ثبت یا حتی رد یک اختراع ادعایی اقدام می کند. و اگر در کل فرآیند ثبت بین المللی مشکلی پیش بیاید و حقی ضایع شود آیا قوه قضاییه ایران برای احقاق حق مخترع وارد عمل می شود؟ خیر، قوه قضاییه خود رأساً وارد عمل نمی شود، بلکه طی کردن اصولی همین فرآیند حق و حقوقی برای مخترع به وجود می آورد که می تواند در هر کشور و با کمک وکلای بین المللی نسبت به اقامه دعوا در آن کشور راسا اقدام کرده و دادخواهی کند. ما صرفا بستر لازم برای انجام فرآیند ثبت را فراهم می کنیم و در همه مراحل کارشناسان ما آماده تقدیم مشاوره های تخصصی هستند تا در اثر غفلت حق یک مخترع ایرانی پایمال نشود. کیانی: در کل فرآیند اختراع با سه مرحله تولید فکر، ثبت و انحصار آن و تجاری سازی فکر روبه رو هستیم. ما فقط ثبت حقوقی را انجام می دهیم و حتی بررسی ماهیتی و راستی سنجی آن را نیز به خود مجموعه تولید فکر واگذار کرده ایم چون ما کارشناس این بحث نیستیم. اگر تولید فکر خوب انجام شود، اما تجاری سازی فکر درست نباشد باز هم دچار چالش هستیم چون اختراع نمی تواند به ثروت تبدیل شود و کشور سرمایه های خود را از دست می دهد طبیعی است کسی نگوید ماست ما ترش است، اما اگر واقعا کارها دارد درست انجام می شود پس این هزاران اختراعی که هرساله شما آمار ثبت آن را اعلام می کنید و آن هزاران مقاله و تحقیقی که در دانشگاه ها صورت می گیرد، این همه دانش و فناوری و نوآوری کجا هستند که ما ایرانی ها با شنیدن این همه خبر که قرار است غرورآفرین باشد، کوچک ترین تغییری در زندگیمان نمی بینیم؟ چه کسی باید پاسخگوی این ناامیدی و دلزدگی شود؟ ببینید ما در کل این فرآیند با سه مرحله تولید فکر، ثبت و انحصار آن و تجاری سازی فکر روبه رو هستیم. در اینجا ما فقط ثبت حقوقی را انجام می دهیم و حتی بررسی ماهیتی و راستی سنجی آن را نیز به خود مجموعه تولید فکر واگذار کرده ایم چون ما کارشناس این بحث نیستیم، اما ادعا داریم، خبره کار حقوقی و ثبت هستیم. اگر در تولید فکر درست رفتار نشود امکان دارد ایده هایی که به ما اظهار می شود دچار نقص یا ضعیف باشند. اگر تولید فکر خوب انجام شود، اما تجاری سازی فکر درست نباشد باز هم دچار چالش هستیم چون اختراع نمی تواند به ثروت تبدیل شود و کشور سرمایه های خود را از دست می دهد. بنابراین آن ثبت اختراعی که ما صادر کرده ایم به هیچ تغییری در زندگی مردم منجر نمی شود. ببینید امروز در دنیا تفکری حاکم است که می گوید هر انسان نوآور و محقق و مخترع به اندازه یک چاه نفت ارزش دارد و حاکمیت ها تلاش دارند تا با یک جنبش علمی این سرمایه ها را به تولید ایده و دانش وادارند و با یک جنبش اقتصادی زمینه بهره داری از آنها را فراهم آورند. در حوزه حفاظت از آنها هم ما خودمان اقرار می کنیم که اگر موازی کاری ها و کارشکنی ها متوقف شود ما به عنوان بخشی از بدنه قوه قضاییه با تعاملات جهانی خود و بخصوص با تغییرات صورت گرفته امسال می توانیم از این سرمایه ها محافظت حقوقی کنیم. می دانید مشکل اصلی ما امروزه فضای کسب و کار است که بیمار و ناتوان و رنجور است و دولت بهتر است به جای انداختن توپ در زمین ما به ترمیم و اصلاح نقاط ضعف خود بپردازد. کار ما فقط انتقال مالکیت و انحصار برای یک فکر و ایده است و این کار را هم به نحو احسن انجام می دهیم. من فکر می کنم شما بیشتر مشغول پهلو زدن به خبر منتشر شده اخیر هستید که نشان از تلاش دولت برای انتقال فرآیند ثبت اختراعات به بدنه خودش دارد. البته آنها هم دلیل خود را دارند که وزارت علوم، وزارت صنایع و نفت و انرژی و تمام توان کارشناسی مملکت در آن قوه تجمیع پیدا کرده و اختراع هم اصولا با کار علمی همنشین است. کل مملکت روی دوش سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه استوار است. اگر شما همه امور زندگیتان را ریز بررسی کنید می بینید نشانی از هر سه قوه در آن دیده می شود. شما نمی توانید یک کاری که دارد حق مالکیت به وجود می آورد و فردا ادعاهای حقوقی بیشماری بر پایه آن انجام می شود را ببرید در جایی که وظیفه اش اجرای قانون است متمرکز کنید. این تازه شروع کار است. ما در حوزه تولید فکر و ثبت آن فقط اختراع را که نداریم. ما با تولید فکر در حوزه ادبی و هنری هم سروکار داریم. این بخشی است که اتفاقا همه تمرکز آن در دولت است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول آن است. بروید بررسی کنید و ببینید آیا دولت توانسته آنجا نظم به وجود آورد و حقوق مولفان و تولید کنندگان و توزیع کنندگان آثار ادبی و هنری را درست دسته بندی و احقاق حق کند؟ اتفاقا کشور در این حوزه بیشترین مشکل را دارد. قانون ما در حوزه مالکیت هنری و ادبی مربوط به سال 1348 است. آیا با توجه به این همه تغییر فناوری در صنعت چاپ و نشر و انتشار و ورود اینترنت به این حوزه دولت نباید خود را با قوانین مدرن به روز و هماهنگ کند؟ من بجرات عرض می کنم عقبه و هدف ثبت، اعطای حق مالکیت و کپی رایت است که زیربنای حقوقی دارد و این کار دولت نیست و به همین دلیل قانون کپی رایت ایران بیش از ده سال است که در رفت و برگشت های متعدد خاک می خورد و دولت های مختلف با سلیقه های مختلف روی آن تاثیر داشته اند. همچنین این ادعا که می گویند دولت سازمان مالکیت صنعتی تاسیس کند با بحث کوچک سازی دولت مغایرت تمام دارد. اداره ما اکنون با حدود صد نفر اداره می شود که خدمات خود را در کل کشور به شکل کاملا الکترونیک ارائه می دهد. اگر این خدمات بخواهد برود به دولت به حجم چند برابری احتیاج دارد و دلیل آن هم این است که ما از زیرساخت های قوه قضاییه که اصولا کارش حقوقی و بررسی ادعاهاست مثل روزنامه رسمی استفاده می کنیم. از طرفی دولت ها دائم تغییر می کنند و سلیقه های متفاوت و شعارهای حزبی بر کارکرد دستگاه های دولتی تاثیر می گذارد در صورتی که قوه قضاییه و اصول حاکم بر آن ثبات داشته و دستخوش چنین تغییراتی نیست. دولت به نظر من به جای این فرافکنی ها بهتر است فضای کسب و کار را درست کند تا اقتصاد ما تولید کننده شود و رقابت به وجود آید تا شرکت ها و کارتل های بزرگ مالی رغبت داشته باشند سراغ ایده پردازان و تولید کنندگان دانش بروند تا حلقه تولید، ثبت و تجاری سازی کامل شود. چون نمی توان از یک مخترع خوب انتظار داشت تاجر خوبی هم باشد. الان سیاست های دولت در همین حوزه هم صحیح نیست و متفکران و دانش پژوهان کشور را به سمت انجام کارهای تجاری سوق داده که با روحیه، اخلاق و منش انسان های محقق اصلا جور در نمی آید. بگذارید به یک معضل دیگر ثبت اختراعات در ایران اشاره کنیم. وقتی آمار اختراعات ثبت شده در کل جهان را بررسی می کنیم، می بینیم شرکت های بزرگ و چندملیتی و به زبانی دیگر اشخاص حقوقی، بزرگ ترین ثبت کنندگان اختراع هستند در حالی که در ایران اختراعات بیشتر توسط اشخاص حقیقی و افراد عادی که ادعا شده عمدتا هم تحصیلات آکادمیک ندارند، صورت می گیرد؛ جریان چیست؟ بله، این آمار صحت دارد و بررسی های ما هم همین موضوع را نشان می دهد که البته به شرایط و فضای کسب و کار در ایران برمی گردد. در کشورهای توسعه یافته حدود 90 درصد اختراعات متعلق به شرکت ها و مراکز تحقیقاتی است، اما در ایران دقیقا برعکس است. شاید به این دلیل که شرکت های ایرانی در فضای رقابتی هنوز به مرحله ای نرسیده اند که بخواهند با دانش و فناوری و نوآوری برای خودشان مزیت رقابتی ایجاد کنند و به قول معروف می گویند هر چه تولید کنیم، مردم می خرند پس چرا باید روی تحقیق و توسعه سرمایه گذاری کنند؟ البته همین آمار هم وقتی ما می خواستیم قانون جدید ثبت اختراع را تهیه کنیم باعث شد تا با توجه به تعداد بیشتر مخترعان شخصی، هزینه ثبت اختراع برای اشخاص حقیقی را بسیار کمتر از هزینه مربوط برای شرکت ها (اشخاص حقوقی) پیشنهاد دادیم که تصویب و اجرایی هم شد. برای مثال الان هزینه ثبت اظهارنامه برای اشخاص حقیقی فقط هزار تومان و هزینه ثبت اختراع در صورت پذیرفته شدن ادعا 500 هزار تومان است در حالی که برای شرکت ها این رقم حدود 5 میلیون تومان است. از آنجا که بیشتر متقاضیان خارجی ما شرکت ها و موسسات بودند، این تصمیم به حمایت از مخترعان داخلی هم منجر شده و شرایط را برای آنها نسبت به رقبای خارجی سهل تر کرده است. من همین حالا با خودم فکر می کردم اگر من مدیر یک شرکت نوپای دانش بنیان ایرانی باشم به دلیل این اختلاف ده برابری در هزینه های ثبت اختراع توسط شخص یا شرکت، ترجیح می دهم اختراع را شخصی ثبت کنم. چون در اصل ماجرا که انحصار بهره داری است خللی وارد نمی شود. آیا این همان دلیل اختلاف فاحش آمار ایران و جهان در نوع متقاضیان ثبت اختراع نیست و باعث نمی شود که بیشتر، اشخاص به ثبت اختراع اقدام کنند؟ از یک منظر حرف شما می تواند صحیح باشد. اما راه حل آن هم در قانون آمده است و آن این است که حق اختراع قابل انتقال است و می توان با همان 500 هزار تومان اختراع را ثبت کرد و با حدود 50 هزار تومان اختراع را به یک شرکت منتقل کرد، اما در واقع هزینه واقعی ثبت اختراع از 5 میلیون تومان هم بیشتر است. چون به ازای این حق انحصار، دولت و حاکمیت برای حمایت از آن مخترع باید متحمل هزینه های فراوانی شود، اما در واقع این تفاوت را ما با توجه به همان آماری که شما گفتید تنظیم کرده ایم تا هم از مخترع داخلی پول کمتری گرفته و هم برای مخترع خارجی که عمدتا شرکت ها هستند، کار مجانی انجام نداده باشیم، اما مشکل اساسی اختلاف آمار بین تعداد اختراعات ثبت شده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در ایران بیشتر ریشه فرهنگی دارد. یعنی در کشور ما متاسفانه بیشتر مخترعان، عرض می کنم بیشتر و منظورم همه نیست، کسانی هستند که گرفتار شرایط سختی شده اند و برای برون رفت از این شرایط به دنبال چاره ای هستند. این امر از برخی جنبه ها اتفاقا خیلی هم خوب است، اما نکته بد ماجرا اینجاست که در این شرایط وانفسای اقتصادی متاسفانه شرکت های ما که عمدتا مونتاژکار یا حتی وارد کننده هستند، اصلا به تغییر و ایجاد مزیت رقابتی احساس نیاز نمی کنند و بنابراین رغبتی برای توسعه واحدهای R&D (تحقیق و توسعه) ندارند و همان طور که گفتم حرف شان این است که ما هر چه تولید کنیم مردم پیش خرید می کنند، پس چرا باید برای توسعه آن پول خرج کنیم؟ البته من هم این حرف را از مخترعانی شنیده ام که تلاش کرده اند اختراعشان را به شرکت های بزرگ ایرانی بفروشند. می دانید در واقع هر سه طرف، یعنی هم مخترع، هم آن شرکت ایرانی و هم سازمان ثبت حق دارند و مشکل اساسی در فضای کسب و کار ایران است که به یک تغییر جدی و حرکت به سمت تولید به جای واردات نیاز دارد تا دستور رهبر معظم انقلاب در خصوص اقتصاد مقاومتی هم فرصت ظهور پیدا کند. معضل دیگری که این روزها به آن اشاره می شود بعضی صاحبان قدرت و ثروت هستند که از فقر حاکم بر جامعه علمی و ادبی کشور سوءاستفاده می کنند و آنها را وادار می کنند اثر ادبی یا علمی خود را به نام آنها ثبت کنند. این معضل ثبت اختراعی که شخص مدعی در واقع مخترع آن نیست را چگونه می توان حل کرد؟ شما دارید به بحث رزومه سازی برخی سودجویان اشاره می کنید که از جنبه حقوقی اشکالی به آن وارد نیست، اما از منظر اخلاقی کار ناشایستی است. چون در آن قضیه خود مخترع با میل و رغبت و در ازای دریافت مبلغی پول اختراع خود را قبل از ثبت به شخص دیگری منتقل کرده و آن فرد می تواند اختراع را به نام خود ثبت کند. تا اینجای کار از نگاه حقوقی کاملا درست است، اما این مشکل ریشه فرهنگی دارد. ببینید کسی که برای رزومه سازی و صرفا برای کسب مرتبه اجتماعی به این کار اقدام می کند هیچ گاه درصدد تجاری سازی اختراع بر نمی آید چون سود واقعی او در کسب اعتبار است که به روش اول به دست آورده است، اما اگر فرهنگ ما عوض شود و به این موضوع فکر کنیم که یک اختراع زمانی ارزشمند است که به تغییری در زندگی مردم منجر شود و رفاه بیشتری برای جامعه بشری به وجود آورد، آنگاه ادعای ثبت ده اختراع در دو سال گذشته توسط فردی که هیچ کدام از اختراعاتش از کاغذ بیرون نیامده اند نه تنها هیچ امتیازی محسوب نمی شود، بلکه جامعه به او به چشم دشمن دانش و علم و فرهنگ نگاه خواهد کرد. حالا که بحث به اینجا کشیده شد می خواهم بپرسم اگر کسی فکر و ایده ای را ثبت کند و حق انحصار 20 ساله آن را به دست آورد، اما زیاده خواهی کند و نخواهد مثلا فرمول داروی ضد ایدز خود را در اختیار شرکت های دارویی قرار دهد، قانون چه رفتاری با او می کند؟ پرسش خیلی جالبی است. اینجا هم همچنان قانون از حق و حقوق مخترع حمایت می کند، اما حق و حقوق جامعه را هم در نظر می گیرد. مثلا من گفتم شرکت های خارجی می توانند بیایند ایران و یک اختراعی مثل همان دارو را که شما اشاره کردید، ثبت کند. بعد می گوید چون تحریم هست من دارو را به شما نمی فروشم. اینجا قانون پیش بینی مجوزهای اجباری را کرده به این صورت که مثلا در این حوزه بخصوص که مثال آوردیم وزیر بهداشت از دولت، از اداره ثبت رئیس این سازمان و یک نفر از دیوان عدالت اداری کمیسیونی را تشکیل می دهند و مجوز اجباری صادر می کند تا یک تولید کننده ایرانی با در اختیار گرفتن اسناد اختراع آن فرد یا شرکت، به تولید آن داروی بخصوص اقدام بکند تا جامعه در ازای حقی که به آن انحصار مالکیت داده، بهره مند شود. درعین حال مقررات حسابی به نفع مخترع است و حق و حقوق او بر اساس عرف جهانی کنار گذاشته می شود تا هر وقت که خواست بیاید و پس از طی مراحل قانونی پول را برداشت کند. بنابراین اعطای حق مالکیت یک اختراع به مفهوم توانایی صاحب اختراع در محروم کردن جامعه از منافع آن اختراع نیست. هزینه ثبت بین المللی چقدر هست؟ ما چیزی به اسم ثبت جهانی نداریم و ثبت باید در هر کشور یا اتحادیه جداگانه صورت گیرد. این موضوع با توجه به تعداد کشورها می تواند هزینه گزافی برای مخترع در برداشته باشد و به همین دلیل ما معمولا به مخترعان توصیه می کنیم با ثبت ملی و بهره داری از حق تقدم 12 ماهه در کوتاه ترین زمان ممکن نسبت به پیدا کردن یک خریدار یا سرمایه گذار اقدام کنند و بگذارند شریک سرمایه گذار هزینه های ثبت بین المللی را بر عهده گیرد. اما از طرفی اختراعات و نوآوری ها سرمایه ملی هر کشوری محسوب می شود و به همین دلیل و به منظور ایجاد حق برای مخترعان ایرانی در سایر کشورهای جهان، دولت مکلف است بخشی از هزینه های ثبت جهانی را پرداخت کند. این بودجه تصویب شده و هرساله در اختیار یک دستگاه دولتی مشخص قرار می گیرد به منظور کمک مالی و حقوقی به مخترعان تائید شده توسط اداره ثبت اختراعات که با توجه به تحقیقی بودن نظام ثبت ما قطعا مورد تائید جامعه علمی نیز قرار دارد تا آنها بتوانند ایده خود را در کشورهای مهم جهان ثبت کرده و در واقع از این چاه های نفت جدید ایرانی که بر پایه دانش و فناوری و نوآوری بنا شده است، محافظت کند؛ چون اختراعات سرمایه ملی محسوب می شود. اما متاسفانه آن دستگاه های دولتی به جای انجام وظایف خود اقدام به کارهای سطحی و کم عمق می کنند و اصرار خاصی هم به دخالت در کارهای اداره ثبت دارند و با فرافکنی، مشکلات جامعه مخترعان را بر گردن اداره ثبت می اندازند که اتفاقا در کل این فرآیند تولید فکر تا تولید ثروت به جرات می توان گفت سازمان ثبت تنها جایی است که به واسطه قدمت و تجربه و الحاق به معاهدات جهانی، کار خودش را به بهترین شکل ممکن انجام می دهد. شهرام یزدان پناه / گروه دانش
دوشنبه 18 فروردین 1393 1:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 114]
-
گوناگون
پربازدیدترینها