واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد > اقتصاد سیاسی - سیدمحمدرضا امیری تهرانی اختلافنظر میان اقتصاددانان و سیاستگزاران اقتصادی درباره آثار و نتایج لایحه هدفمندسازی یارانهها بسیار است. باوجود این همگی در یک نقطه اشتراک نظر دارند که همانا شوک سختی است که به اقتصاد ایران وارد میسازد. حال آیا این شوک از آن نوع است که اقتصاد بیمار را از حالت اغما و رخوت و رکود بیرون میآورد و به آن زندگی دوباره و حیات میبخشد یا این که توان و قوة آن را بیش از پیش تحلیل میبرد؟ اگر از سابقه تجربه شوک درمانی در اقتصاد کشورهای جهان که برای نخستین بار توسط شاگردان میلتون فریدمن تئوریسین مکتب شیکاگو در کشورهای آمریکای لاتین و به ویژه آرژانتین به کار بسته شد درگذریم و به تجزیه و تحلیل شرایط اقتصادی ویژه کشو و ارزیابی آثار و پیامدهای احتمالی سیاست هدفمندکردن یارانهها اکتفا کنیم، مصاحبه وزیر محترم اقتصاد و دارایی با شبکه یک سیما حاوی نکات فراوانی بود که در اینجا به یکی از آنها میپردازم. دکتر حسینی در بحث خود درباره نتایج این لایحه در زمینه تولیدات صنعتی، آن را باعث افزایش قدرت رقابتی بنگاهها معرفی کرد؛ با این استدلال که حذف یارانههای انرژی موجب شفافیت قیمت سوخت به عنوان یکی از دادههای تولید میشود که به نوبه خود باعث واقعی شدن قیمت تمام شده محصولات میگردد. قیمتهای تمام شده واقعی سیگنالهای درستی به کارآفرینان میدهد که چگونه به بازتخصیص بهینه عوامل تولید بپردازند و با بهبود بازدهی و نه بهرهمندی از یارانهها، رقابتپذیری بنگاه خود را ارتقا بخشند. فارغ از این که قیمت واقعی سوخت کدام است و چگونه باید تعیین شود، این سخن صحیح است که افزایش قیمت سوخت باعث تغییر در ترکیب دادههای تولید شامل مواد اولیه، سرمایه و نیروی کار میشود و به جایگزین شدن و استفاده بیشتر از دادههای ارزانتر (به طور نسبی) به جای دادههای گرانتر میگردد. ازاین رو چنانچه تاکنون بنگاههای تولیدی به دلیل یارانهای بودن سوخت و ارزان بودن تصنعی آن، با قیمتهای ارزانتر (به طور نسبی) مواجه بودند و از این جهت مقادیر بیشتری از سوخت در ترکیب دادههای تولید استفاده میکردند، با افزایش قیمتهای سوخت ترکیب دادههای تولید را اصلاح خواهند کرد و با صرفهجویی و جایگزین کردن سایر دادهها، مقادیر کمتری از سوخت استفاده خواهند کرد. همچنین این نکته نیز صحیح است که با واقعی شدن قیمتها، بنگاههای تولید برای رقابتپذیری خود باید به جای اتکا به قیمتهای یارانهای دادهها به ارتقای سطح بازدهی و بهرهوری اقتصادی بپردازند. با وجود این، چند نکته در این استدلال محل تأمل است. 1- گرچه افزایش قیمت سوخت، در کارآفرین جهت کاهش استفاده ازاین دادة تولید ایجاد «انگیزه» میکند، اما میزان تحقق یافتن این کاهش منوط به شرایط «واقعی» اقتصاد کشور است. با توجه به این که امکان جایگزینی سوخت با سایر دادههای تولید محدود است و در بسیاری از مصارف جایگرینناپذیر است، افزایش قیمت به هر مقدار که باشد- حتی با لحاظ کمکهای نقدی دولت - به افزایش قیمت تمام شده کالاها و نهایتاً کاهش قدرت رقابتی بنگاهها میانجامد. 2- افزایش قیمت تمام شده محصولات این «انگیزه» را در کارآفرینان ایجاد خواهد کرد که برای جبران این افزایش با ارتقای سطح بازدهی و بهرهوری، آن را کاهش دهند. اما میزان تحقق این کاهش وابسته به شرایط «واقعی» اقتصاد در زمینة تحقیق و توسعه (R&D) و تجاری شدن یافتههای علمی است. پیشرفتهای علمی تازمانی که در تولید کالاها و خدمات بکاربسته نشوند در بازدهی اقتصاد کشور تأثیری نخواهند داشت و بنگاههای تولید تا هنگامی که در تحقیق و توسعه (R&D) سرمایهگذاری نکنند، در کاهش قیمتهای تمام شده و رقابت پذیرتر شدن توفیق نخواهند یافت. 3- افزایش بازدهی تولید مستلزم سرمایهگذاریهای سنگین در تحقیق و توسعه (R&D)، ارتقای سطح تکنولوژی بنگاهها و جایگزین کردن دستگاههای فرسوده با تجهیزات پیشرفتهتر است. این امر همچنین مستلزم ارتقای سطح دانش فنی و مهارتهای حرفهای نیروی کار است که نیازمند سیاستگزاری و سرمایهگذاریهای بلندمدت میباشد. سرمایهبر و زمانبر بودن سیاستهای افزایش بازدهی حقیقتی است که در لایحه هدفمندسازی یارانهها فکر وتدبیری برای آن نشده است. در حالی که برنامهای و منبعی برای تحقق بازدهی در «واقعیت» اقتصاد کشور لحاظ نشده است، چگونه میتوان از صرف «انگیزه»مند بودن کارفرمایان چنین اثری را انتظار داشت. 4- سیاستگزاری و سیاستگزاری اقتصادی فرآیندی انسانی و اجتماعی است. غفلت از این بعد اقتصاد و مکانیکی پنداشتن آن، آسیبی است که نوع سیاستگزاریهای اقتصادی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه و حتی پیشرفته دچار هستند. آنچه به صورت مجموعة اهداف، انگیزهها و کنشهای انسانی بر روی کاغذ ترسیم میشود، لزوماً به صورت علتها و معلولها در جهان خارج جامه عمل به خود نمیپوشد. سیاستگزاری اقتصادی به معنای اجرا و تحقق سیاستهای تعریف شده، مستلزم فراهم شدن سایر شرایط دخیل است که تئوریهای اقتصادی به منظور سادهسازی آنها را عامدانه نادیده میگیرد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 212]