محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1843118867
مرتضی الویری: توسعه بی‌ضابطه و آلودگی آب و هوا مهمترین چالش زیست‌محیطی تهران است
واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: جمعه ۲۳ اسفند ۱۳۹۲ - ۱۸:۳۵
در حوزه محیط زیست تهران با چالش ها و آلودگی های جدی و بسیاری مواجه هستیم. آلودگی هوا، آلودگی آب و فاضلاب و آلاینده های صوتی از جمله این موارد هستند. به گزارش سرویس «محیط زیست» ایسنا، مرتضی الویری فارغ التحصیل مهندسی برق صنعتی از دانشگاه شریف است. مسئولیتها و فعالیت های متفاوت از مبارزی جوان در زمان پهلوی تا شهرداری و سفارت در دوران اصلاحات و عضویت در شورای برنامه و بودجه مرکز تحقیقات استراتژیک در حال حاضر، از وی چهره ای با تجربه و مدیری توانمند ساخته که می توان در بسیاری از زمینه ها از مشورتش بهره برد. همین موضوع بهانه ای شد برای دیدار و گفتگو پیرامون مسئولیت محیط زیستی شهرداری تهران و نحوه مدیریت شهری که مهم ترین چالش فعلی اش آلودگی هواست. مشروح این مصاحبه با مهندس مرتضی الویری در ذیل آمده است: به لحاظ قانونی و بر اساس قانون اساسی و اسناد بالادستی همچون سند چشم انداز و برنامه های توسعه 5 ساله، چه وظایفی در حوزه محیط زیست بر عهده شهرداری هاست و چه اقداماتی باید در این زمینه انجام دهند؟ حوزه شهرداری همانطور که از اسمش مشخص است، حوزه وسیعی از مدیریت شهری را در بر می گیرد. شهردار یعنی کسی که شهر را می دارد . مانند باغدار که کلیه مسئولیت های رسیدگی و ساماندهی اداره یک باغ را بر عهده دارد شهردار نیز مسئول مدیریت کلیه امور شهری است.. در کشورهای مختلف حوزه فعالیت شهرداری متفاوت است. در کشورهای توسعه یافته یا جهان اول کلیه امور زندگی شهری اعم از مخابرات، فضای سبز، آب و برق، آموزش و پرورش، حمل و نقل، محاکم و دادگاه ها و غیره به شهرداری واگذار شده است. اما در کشور ما این حوزه تا حد زیادی محدود است و وزارتخانه ها کارهای مربوط به امور شهری را انجام می دهند. ولی به طور مشخص امور محیط زیستی چه در سال های قبل از انقلاب و چه امروز مربوط به شهرداری است و مناقشه ای در این زمینه وجود ندارد. حتی زمانی که بلدیه ایجاد شد، اولین وظیفه ای که به ذهن مردم خطور می کرد، نظافت شهری و جمع آوری زباله بود. این مقولات هم در اسناد بالادستی وجود دارد و هم در سطح خرد و جزئی یک مسئولیت تعریف شده برای شهرداری است. ارزیابی شما از مهم ترین چالش های محیط زیست تهران چیست؟ در حوزه محیط زیست با چالش ها و آلودگی های جدی و بسیاری در سطح شهر تهران مواجه هستیم. آلودگی هوا، آلودگی آب و فاضلاب و آلاینده های صوتی از جمله این موارد هستند. بحث آلودگی آب و فاضلاب مخصوصاً در مناطق حاشیه ای شهر معقوله مهمی است که با توجه به شیب تهران و افزایش سطح زیر آسفالت، بسیاری از فاضلاب ها به طرف جنوب شهر جریان پیدا می کنند و همین امر منجر به آلودگی خاک و در نتیجه آلودگی محصولات کشاورزی که در مناطق جنوبی تهران کشت می شوند، خواهد شد. آلاینده های صوتی هم که بخشی مهم در آلودگی های شهری است از چنان اهمیتی برخوردار است که امروز، بحث خروج صنایع مزاحم از داخل شهر و انتقال به مناطق غیرمسکونی به عنوان یک ضرورت مهم مطرح است. در مقوله سوم یعنی آلودگی هوا ، حمل و نقل سهم ویژه ای دارد و توجه به توسعه درست حمل و نقل عمومی می تواند بار آلودگی این حوزه را به طرز چشمگیری کاهش دهد. در بحث آلودگی هوا و ضرورت توسعه حمل و نقل عمومی، به ویژه توسعه خطوط مترو و بی آر تی و تشویق مردم به استفاده از حمل و نقل عمومی با فراهم آوری مناسب زیرساخت های آن، برخی معتقدند شهرداری تهران با روندی معکوس و توسعه بی رویه بزرگراه ها و اتوبان ها، فعالیت هایی را در دستور کار قرار داده است که افزایش آلودگی هوای شهر را در پی دارد؟ در زمینه ساخت بزرگراه کارهای زیادی انجام شده که اگرچه می تواند بیانگر روند توسعه ای شهر باشد اما بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی یا به عبارت بهتر توسعه پایدار، می تواند روندی معکوس ایجاد کند. در واقع ساخت بزرگراه ها را نمی توان حرکتی برای سالم سازی محیط زیست دانست چرا که بسیاری بر این باور هستند که ساخت بزرگراه، سیگنالی است برای افراد که اتومبیل های بیشتری را وارد شهر کنند. در واقع به شهروندان به طور غیرمستقیم پیغام می دهیم که راه رسیدن شما به مقصد با اتومبیل شخصی بسیار هموارتر از طی مسیر با وسیله حمل و نقل عمومی است و به نوعی دعوتی است از شهروندان برای استفاده از اتومبیل شخصی و ایجاد آلایندگی بیشتر صوت و هوا، در حالیکه توسعه مترو، افزایش شبکه اتوبوسرانی و بی آر تی حرکت در جهت سالم سازی محیط زیست است. البته ارزیابی من از محدودیت هایی که دولت نهم و دهم در زمینه توسعه مترو و عدم تسریع توسعه مترو به منظور تشویق مردم برای استفاده از حمل و نقل عمومی به وجود آورد، منفی است. زیرا در دنیا حتی شهرهایی که جمعیتی بسیار کم تر از تهران دارند، خطوط مترو بسیار وسیع تر و گسترده تر دارند ولی متاسفانه در کشور ما مترو هنوز جایگاه بایسته خود را پیدا نکرده است. فی الواقع به بخش مهمی از مسائل محیط زیستی داخل شهری اشاره کردید و آن بحث حمل و نقل است. البته لازم به ذکر است که هوا یکی از مباحث آلاینده های شهری است که بخشی از آن مربوط به حمل و نقل است یا به عبارت دیگر حمل و نقل سهم ویژه ای در آلودگی هوای شهر دارد و در مقابل عواملی متعددی همچون ریزگردها، مصارف خانگی، صنایع کوچک داخل محدوده شهری که موجب آلودگی هوا می شوند، حمل و نقل دارای بالاترین سهم است. در دوره اصلاحات که من شهردار تهران بودم و خانم ابتکار هم مسئولیت سازمان حفاظت محیط زیست را بر عهده داشتند،تصمیمات مهمی توسط دولت و شورای شهر اتخاذ شد که اگر به مدت ده سال اجرا می شد معضل آلودگی هوا حل شده بود. توضیح اینکه در مورد آلودگی هوا سه مؤسسه مطالعاتی گزارش‌هایی در این زمینه تهیه کرده بودند (جایگای ژاپن- بانک جهانی و فرهنگستان علوم ) . شهرداری تصمیم گرفت که این سه گزارش را تلفیق نموده و با سازمان حفاظت محیط زیست و بالتبع دولت برای اجرای طرح عملیاتی هماهنگی نماید. نهایتاً طرح مبارزه با آلودگی هوا مشتمل بر 35 پروژه در هیئت‌وزیران به تصویب رسید و از سوی دیگر شورای شهر تهران نیز این مصوبه را مورد پشتیبانی قرار داد. از پروژه‌های مهم این طرح عظیم می‌توان ارائه بنزین بدون سرب، حذف گوگرد از گازوئیل، CNG سوز کردن اتوبوس‌ها، اجباری کردن معاینه فنی خودروها و ... نام برد. در زمینه حذف آلاینده‌های صنعتی، می توان از راه‌اندازی شهرک صنعتی خاوران به منظور انتقال صنوف مرتبط با صنایع چوب و اتخاذ تدابیر مناسب جهت انتقال این بخش از صنایع نام برد. تکمیل شهرک خاورشهر به منظور انتقال اصناف مزاحم شهری و ایجاد اولین ناحیه نمونه ساماندهی مشاغل که در ابتدا با مقاومت صنوف مواجه بود اما پس از رونق گیری شهرک ، آن ها خود متقاضی انتقال به شهرک بودند. جهت کاهش سفرهای شهری ، کاهش واسطه ها و رفاه شهروندان توسعه میادین میوه و تره بار وهمچنین فروشگاه های شهروند در دستور کار قرار گرفت. در فاصله سال های 78 و 80 تعداد میادین میوه و تره بار از 37 میدان به 61 میدان افزایش یافت . توسعه فضای سبز و بوستان های شهری از اقدامات چشمگیر جهت تلطیف هوا است . در این راستا ما در آن دوره ٣٢ ماهه هفت هزار هکتار جنگل کاری به منظور تکمیل طرح کمربند سبز اطراف تهران انجام داده و بر مساحت پارک های شهری 500 هکتار ، در قالب 150 بوستان منطقه ای و محله ای جدید افزودیم. مهم ترین اهداف در اجرای این 35 پروژه چه بود؟ اولین مسئله کاهش مسافرت های درون شهری مردم بود. زیرا بالاترین درصد آلودگی هوای تهران مربوط به حمل و نقل شهری و آلودگی های ناشی از آن است و اگر روشی اتخاذ کنیم که این رفت و آمدها به حداقل برسد، خود به خود آب گل آلود را از سرچشمه خشک کرده ایم. به همین منظور مقرر شد، مراکزی شبیه city hall که در اروپا معمول است در تهران هم به وجود آید و بسیاری از مسافرت های درون شهری حذف شود. در اصل مقرر شد بسیاری از خدماتی که افراد در زمینه های اداری، خرید، آموزش، تحصیل و غیره نیاز دارند، در مراکز مختلف شهر ارائه شود و بدین ترتیب نیاز به سفرهای شهری به حداقل برسد. و اگر چنین روشی امکان پذیر نیست از موارد جایگزین دیگری بهره گیریم که کم ترین آلودگی بر اثر جابه جایی افراد را در پی داشته باشد . استفاده از حمل و نقل عمومی نظیر مترو و اتوبوس، تغییر سوخت و جایگزینی بنزین و گازوئیل با سوخت هایی مانند CNG کردن اتوبوس ها و استفاده از LPG و نظایر آن، معاینه فنی خودروها از دیگر سرفصل های مهم این پروژه بود. بحث معاینه فنی خودروها از آن جهت حائز اهمیت بود که در بسیاری مواقع به دلیل ارزان بودن سوخت و کم اهمیت بودن مصرف بالای سوخت، تعمیر اتومبیل و موتور پیگیری نمی شد و بنابراین سوخت ناقص منجر به تولید آلودگی بیشتر می شد. از دیگر مباحث مهم حذف گوگرد از گازوئیل و سرب از بنزین بود که خوشبختانه این دو مورد در شهر تهران در همان مقطعی که من مسئولیت اداره شهر تهران را بر عهده داشتم، صورت پذیرفت. خلاصه آنکه در آن زمان مقرر شده بود با اجرای این 35 پروژه مصوب، آلودگی هوای تهران طی 10 سال به حد نرمال و استاندارد برسد ولی متاسفانه بعد از سال 84 و روی کار آمدن سیستم جدیدی که اداره کشور را در دست گرفت، پروژه کاهش آلودگی هوای تهران متوقف و خسارات بسیاری از این ناحیه به مردم وارد شد. ضمن آنکه حادثه تلخ دیگری به آن اضافه شد و آن تولید بنزین با کیفیت پائین در پالایشگاه ها بدو ن رعایت ضوابط محیط زیستی است. چرا دولت گذشته حاضر به ادامه اجرای این پروژه ها نشد؟ مشکل از سمت شهرداری بود یا دولت؟ حدود 12 سال از آن تاریخ می گذرد و من در جریان آتچه که در دولت و شهرداری بر این برنامه گذشت نیستم . اما حد اقل می توان گفت با آمدن احمدی نژاد به شهرداری که مصادف با سال های آخر دولت خاتمی بود دیگر همکاری و همفکری بین شهرداری و دولت وجود نداشت. پس از رفتن احمدی نژاد به دولت و شهردار شدن قالیباف هم با آنکه هردوی آن ها از جمع اصولگرایان بودند اما به دلایلی رابطه خوبی بین دولت و شهرداری برقرار نگردید. نمونه اش کارشکنی دولت در دادن ارز مترو با وجود تصویب و تاکید مجلس بود. فکر می کنم برنامه مبارزه با آلودگی هوا هم قربانی همین اختلافات شده باشد. نقش شهرداری در خروج صنایع آلاینده از حریم شهر تهران چیست؟ یکی از عوامل موثر بر آلودگی های شهر تهران، البته بیشتر در بخش آلودگی های صوتی، صنایع آلاینده داخل شهر است که منجر به ایجاد آلودگی صوتی، هوا و پساب های صنعتی می شود. آنچه به یاد دارم خروج صنایع آلاینده از زمان تصدی شهرداری تهران توسط آقای کرباسچی شروع و به صورت جدی اقدامات خوبی صورت گرفت. بعدها و در زمانی که من 2.5 سال مسئولیت شهرداری تهران را برعهده گرفتم، در ادامه همین روند، سعی کردم با رفع مشکلات کارگاه های بیرون شهر و مراکزی که برای انتقال این صنایع در خارج شهر ساخته شده بود راه را برای خروج این صنایع از شهر هموار کنم. زیرا برخی از مراکز خارج شهر، آمادگی لازم برای پذیرش واحدهای تولیدی داخل شهر را نداشتند. در همین راستا شهرک خاور شهر را تکمیل کردیم و شهرک صنعتی خاوران را راه اندازی کردیم. ارزیابی شما از میزان پیشرفت اجرایی مصوبات شورای شهر در خصوص آلودگی هوا و نقش کمیته محیط زیست شورا در این خصوص چیست؟ 13 سال از زمانی که من درگیر این فعالیت ها بودم، می گذرد و الان به صورت کامل اطلاع ندارم که جایگاه قانونی این فعالیت ها چگونه است ولی همان طور که اشاره کردم، مجموعه دولت و شواری شهر در آن زمان همدلی و همفکری خوبی با مصوبه مبارزه با آلودگی هوا داشت اما این که در شوراهای شهر بعدی چه اتفاقاتی رخ داد، من بی اطلاع هستم. دیدگاه شما از عملکرد شهرداری تهران در مباحث مربوط به محیط زیست مثل توسعه فضای سبز، خروج خودروهای فرسوده از ناوگان حمل و نقل عمومی، آلودگی های جدید شهری و سایر مباحث مربوطه چیست؟ این موضوع نیازمند دسترسی به اطلاعات و آمار به صورت جزئی است که متاسفانه من این دسترسی را ندارم ولی در مجموع به لحاظ توسعه فضای سبز به نظر من کار به خوبی پیش رفته است. در زمان ما حدود 7000 متر مربع جنگل کاری در اطراف تهران به عنوان کمربند سبز اجرا شد، همچنین تعداد زیادی پارک های محلی احداث و تا جایی که من اطلاع دارم این روند توسعه فضای سبز تا حد زیادی ادامه پیدا کرد. اخیراً شهرداری تهران اعلام کرد اگر مسئولیت کاهش آلودگی هوای تهران به شهرداری سپرده شود، ظرف مدت 5 سال در شهری با هوای سالم تنفس خواهیم کرد؟ ارزیابی شما چیست؟ با توجه به سابقه فعالیت هایی که در این زمینه داشتید آیا کاهش آلودگی هوای تهران ظرف 5 سال مقدور است؟ تلقی من این است که در حال حاضر هم مسئولیت و اختیارات محیط زیستی تهران در اختیار شهرداری تهران است و نیازی به طرح چنین درخواستی برای واگذاری مسئولیت نیست . ولی لازم است برای حل موضوع، هماهنگی و همفکری در حوزه اجرایی بین شهرداری تهران و سایر دستگاه های دولتی صورت گیرد. به طور مثال لازمه برخورد با اتومبیل های آلاینده، هماهنگی و همفکری میان شهرداری و راهنمایی و رانندگی و قرار گرفتن راهنمایی و رانندگی تهران در زیرمجموعه شهرداری تهران است. یادم هست زمانی که مسئولیت اداره شهر تهران را بر عهده داشتم، تلاش زیادی انجام دادم که فرمانده راهنمایی و رانندگی شهر تهران با نظر شهرداری تهران عمل کند و در آن مقطع به دلیل هماهنگی با نیروی انتظامی این کار تحقق پیدا کرد ولی نمی دانم در حال حاضر هم این همفکری و همدلی هست یا خیر؟ مقوله دیگر در مورد کارخانه های خودروسازی است. بسیاری از آلاینده ها مرتبط با ساخت موتور و نحوه کارکرد موتور اتومبیل هاست. زیرا بسیاری از کارخانه های خودروسازی برای کاهش هزینه های ساخت اتومبیل، دقتی در فرآیند سوخت اتومبیل انجام نمی دهند و در نتیجه در همان قدم اول، اتومبیلی که از کارخانه خارج می شود مصرفی بیش از حد نرمال دارد و کاهش این میزان آلایندگی نیاز به هماهنگی بین وزارت صنعت معدن و تجارت و شهرداری تهران دارد. در مبحث ریزگردها نیز در سطح ملی و کلان، حاکمیت باید مذاکرات خود را در سطح رسمی و بالا با کشورهای عراق و عربستان که خیزشگاه اصلی این ریزگردها هستند، صورت دهد و با تمهیداتی ولو طولانی مدت (10-15 ساله) ریشه این موضوع خشکانده شود. همچنین در زمینه آب و فاضلاب، ساماندهی سیستم آب و فاضلاب تهران و دایر کردن اگو و جمع آوری فاضلاب، مقوله ای مهم است که همکاری مستمر بین وزارت نیرو و شهرداری را می طلبد. به طور کلی، اغلب مقولات نیاز به همین هماهنگی ها دارد و به طور خلاصه مسئولیت امور زیست محیطی داخل شهر تهران بر عهده شهرداری است که لازمه اجرایی شدن آن، هماهنگی شهرداری تهران و سایر دستگاه های اجرایی است. بزرگترین معضل زیست محیطی شهر تهران را چه می دانید؟ تصور می کنم، مهم ترین موضوعی که نظر همه را جلب می کند، دود خروجی از اگزوز خودروها و موتورسیکلت هاست. در بسیاری از کشورها وقتی در شهر حرکت می کنید، احساس می کنید اصلاً موتور اتومبیل روشن نیست. یعنی کیفیت سوخت و موتور خودرو تا این حد بالاست که میزان آلایندگی پائین حتی به چشم نمی آید. در حالیکه حجم دود خروجی از اگزوز خودروها و موتورسیکلت های ما به حدی است که اگر مجبور به توقف در میان خودروها شویم، دچار حالت خفگی می شویم. بنابراین آنچه در حوزه محیط زیست منجر به ثبت امیتازی منفی برای ما از سوی گردشگر خارجی می شود، این است که احساس می کند اتومبیل هایی در حال تردد هستند که هیچ نظارت و کنترلی بر سوخت و موتور آن ها وجود ندارد. اگر قرار باشد شهری را به عنوان الگوی شهر تهران در مسائل محیط زیست انتخاب کنید، کدام شهر است؟ هرچه در ذهنم مرور می کنم، با توجه به جمعیت بالای شهر تهران و وجود سلسله جبال البرز که جلوی وزش باد برای خروج سموم آلاینده هوا را می گیرد تقریباً می شود گفت چنین مقایسه ای امکان پذیر نیست. اگر شهرهای کوچک اروپایی را در نظر بگیریم جمعیت پائین این شهرها به اندازه جمعیت برخی نواحی شهر تهران است نه حتی یک منطقه تهران و وضعیت طبیعی شهر تهران نیز به دلیل وجود کوه های البرز، شرایطی کاملاً متفاوت برای شهر ایجاد کرده است. اگرچه همین کوه های البرز زیبایی خاص به شهر تهران داده و جاذبه ای توریستی برای شهر است، ولی نباید فراموش کنیم وجود همین کوه موجب باقی ماندن آلاینده های هوا در داخل شهر شده است. ولی با همین محدودیت ها هم ما می توان چشم اندازی برای آینده ترسیم کرد که در یک افق مورد قبول 10-15 ساله شاهد شهری باشیم که از این آلودگی هوا و وضعیت خفگی دیگر اثری نباشد. راه حل روشن هم، کاهش سفرهای درون شهری، گسترش و توسعه حمل و نقل عمومی، افزایش کیفیت سوخت و الزام صنایع خودروسازی به تولید اتومبیل با موتورهای کم مصرف و آلایندگی کم است. برخی معتقدند مهم ترین چالش تهران، پذیرش جمعیتی بسیار بیشتر از ظرفیت انسانی شهر تهران با توجه به سیستم اکولوژیک شهر است. به عبارت دیگر افزایش بی رویه ساخت و سازها، توسعه بی ضابطه شهر و عدم توجه به حریم شهر که منجر به جذب جمعیت بیشتر شهری و افزایش فشار بر منابع طبیعی و ایجاد آلودگی های بیشتر شده است را بخشی از ضعف شهرداری تهران در حیطه محیط زیست می دانند؟ توجه داشته باشید که نمی توان مردم را با زور از شهر بیرون کرد. آقای احمدی نژاد در مقطعی اعلام کرد چند میلیون نفر باید از شهر تهران خارج شوند و حتی برای خروج کارمندان از شهر تهران الزاماتی تعیین شد ولی پروژه کاملاً شکست خورد. راه حل درست موضوع این است که با فراهم کردن تسهیلات و امکانات در خارج شهر تهران، فرصتی فراهم کنیم که افراد به میل خود، زندگی بیرون از شهر تهران را انتخاب کنند. تا زمانی که تمام فعالیت های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در داخل شهر تهران متمرکز است و شهرک های اطراف تهران هم تنها نقش خوابگاه شبانه را دارند که ساکنینشان روزها داخل شهرند و با همین رفت و آمدها آلایندگی بیشتری ایجاد می کنند، امکان کاهش ظرفیت انسانی داخل شهر تهران وجود ندارد. بازنگری در آمایش سرزمین و محدود کردن زیست درون تهران به حدود 7-8 میلیون نفر جمعیت با توجه به محدودیت های اکولوژیک شهر تهران، می تواند شهر را در دراز مدت از آلودگی ها نجات دهد . بنابراین تمام تلاش ها باید در راستای تمرکز زدایی از شهر تهران و ایجاد مرکزیت هایی در خارج از شهر با تمام تسهیلات زندگی و اشتغال باشد. انتهای پیام
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[مشاهده در: www.isna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 155]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها