محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830604616
ردپای دایناسورها در ایران
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
ردپای دایناسورها در ایران مدتی پیش با کتابی ایرانی درباره دایناسورها آشنا شدم که تالیفی بودن محتوا و گنجانده شدن تصاویر بسیار زیبا و متفاوت و همچنین اینفوگرافی‌ها در کنار مطالب را می‌توان از ویژگی‌های متمایز آن دانست.
کتاب فرهنگ دایناسورها کتابی مشابه کتاب تصویری حیات وحش ایران است که هر دو از سوی یک ناشر منتشر شده است. چند فصل اول کتاب درباره علم دیرینه شناسی، رده بندی جانوران، تکامل، فسیل ها و آناتومی و بحث پایه ای است. در ادامه به معرفی خانواده های دایناسورها پرداخته شده و در انتها درباره انقراض دایناسورها و دایناسورهای ایران مطالبی ذکر شده است. خیلی خلاصه دائره المعارفی است که در آن آخرین اطلاعات درباره دایناسورها از نظر رده بندی، شکل ظاهری و نحوه زندگی آنها جمع آوری شده است. تصاویر این کتاب هم به وسیله هنرمندان ایرانی طراحی شده است. عرفان خسروی، دانشجوی مقطع دکتری رشته بیوسیستماتیک جانوری که نام او به عنوان نویسنده روی جلد کتاب درج شده است، می گوید هر آنچه در توان داشته به کاربسته تا کتابی بنویسد که بتواند متناسب با سیستم آموزشی کشور باشد و آنچه برای دانش آموزان مهم است در آن گنجانده شده باشد. انقراض دایناسورها تدریجی بوده است عرفان خسروی، نویسنده کتاب «فرهنگنامه دایناسورها»، بر این باور است که در ایران تا 10 ، 15 سال پیش تقریبا هیچ کاری در حوزه دیرینه شناسی انجام نمی شد. گرچه افرادی بودند در این زمینه تحصیل کرده بودند، اما فعالیت این افراد فقط به تدریس در دانشگاه ها محدود بود و در این زمینه تقریبا هیچ کار پژوهشی انجام نمی شد. او درباره لزوم مطالعه موجوداتی که منقرض شده اند، می گوید: مطالعه درباره موجوداتی که منقرض شده اند فواید زیادی دارد. وقتی موجوداتی را که قبلا در کره زمین زندگی می کرده اند بررسی می کنیم، به جای یک اکوسیستم مجموعه ای از اکوسیستم ها را می بینیم که در طول تاریخ تغییر و تکامل پیدا کرده و درحقیقت آزمایشگاهی برای نظریه تکامل است. یعنی آنچه را در زیست شناسی تصور می شود آزمایش ناپذیر است می توان با مطالعه موجوداتی که در گذشته می زیسته اند، مورد بررسی قرار داد. طبیعت خودش این آزمایش را انجام داده است و ما نتیجه آن را در اختیار داریم. تعداد زیادی از گونه های موجودات زنده در حال انقراض است که این انقراض بی علت نیست. یکی از راه ها برای پی بردن به علت انقراض این موجودات و پیشگیری از آن، این است که ببینیم چه اتفاقی به انقراض دیگر موجودات منجر شده است. برای مثال، تصور می شود 65 میلیون سال پیش به علت برخورد یک ستاره دنباله دار یا یک شهابسنگ با سطح زمین، اوضاع زمین در یک بازه زمانی چند هزار ساله دستخوش تغییرات اساسی شده که احتمالا یکی از آنها تغییرات آب و هوایی بوده که موجب یخبندان شدید شده و نور خورشید به سطح زمین نرسیده است و از میان موجوداتی که آن زمان زندگی می کرده اند آنهایی توانسته اند دوام بیاورند که می توانسته اند با سطوح پایین تری از انرژی به زندگی ادامه دهند. این را همه می دانند، اما هیچ کس توجه نمی کند زمانی که دایناسورها منقرض شدند بیش از 30 میلیون سال بود که روند انقراض دایناسورها شروع شده بود؛ یعنی 65 میلیون سال پیش. از بین همه دایناسورهای مختلفی که عکس یا فیلمی از آنها دیده ایم شاید فقط چیزی حدود 5 درصد وجود داشتند و بقیه در یک روند تدریجی ناشی از برهم خوردن وضع محیط زیست را تجربه کرده بودند. به عبارتی، مشابه آنچه امروز در حال روی دادن است، آن زمان به طور طبیعی در سطح زمین رخ داده بود که می تواند ناشی از چرخه های طبیعی باشد. وقتی از گذشته درس می گیریم خسروی در ادامه می گوید: شهابسنگی که آن زمان با سطح زمین برخورد کرد، اگر 30 میلیون سال پیش از این حادثه به زمین برخورد کرده بود شاید به انقراض دایناسورها منجر نمی شد. این نکته مهمی است و ما باید توجه داشته باشیم 65 میلیون سال پیش، زمین تعداد زیادی از دایناسورهای خود را در روندی طبیعی از دست داده بود و شاید نسل این موجودات ده تا 20 میلیون سال بعد و حتی اگر شهابسنگی به زمین برخورد نمی کرد، خود به خود منقرض می شدند. در حقیقت در آن زمان تعداد کمی از دایناسورها باقی مانده بودند وتنوع زیادی نداشتند. این درس بزرگی برای امروز ماست. زمانی که تنوع موجودات زنده کاهش یابد خطر انقراض افزایش می یابد. چرا ما اکنون برای یوز ایرانی احساس نگرانی می کنیم؟ یوز ایرانی شرایطی را تجربه می کند که زمین پیش از انقراض دایناسورها تجربه می کرد. تنوع یوز ایرانی کاهش پیدا کرده است. این کاهش تنوع و تعداد موجب می شود اثر انتخاب طبیعی روی این موجود از بین برود. انتخاب طبیعی روی جمعیت هایی که از حدی بزرگ تر هستند، معنی دار است. خسروی درباره انتخاب طبیعی این طور توضیح می دهد: انتخاب طبیعی یک فرآیند آماری است. در این فرآیند تعدادی از یک جمعیت حذف شده و تعدادی که سازگاری دارند، باقی می مانند. البته این شرایطی دارد. باید جمعیت به حد کافی بزرگ و تنوع باشد. وقتی تعداد کم باشد و تنوع کاهش یابد همه افراد یک گونه شبیه هم هستند و در مقابله با یک پیامد یا همه زنده می مانند یا همه با هم می میرند. یعنی وقتی تعداد خیلی کم باشد انحراف معیار اثر بیشتری دارد. برای جمعیت هایی مانند یوز ایرانی که فقط 50 تا 100 قلاده از آن باقی مانده است، می توانیم از هم اکنون در انتظار انقراض باشیم. برای جلوگیری از انقراض این موجودات باید سعی کنیم همین شرایطی را که اکنون وجود دارد بهتر حفظ کنیم. هیچ یک از این موجودات نباید بر اثر شرایط غیر طبیعی کشته شود و باید برای مدت طولانی این شرایط را حفظ کنیم تا تنوع در این موجودات به مرور افزایش پیدا کند و جهش در بین آنها اتفاق افتد. فرآیندهای ژنتیکی که باعث می شود تنوع در جمعیت افزایش پیدا کند، موجب افزایش تنوع این موجودات می شود و اینها درس هایی است که ما از مطالعه موجودات گذشته کره زمین می گیریم. بنابراین می توان گفت رشته دیرینه شناسی در عمل با همه رشته های دیگر زیست شناسی در ارتباط است. چرا دایناسورها منقرض شدند؟ خسروی، داستان از بین رفتن دایناسورها را این گونه بیان می کند: تنوع این موجودات کم شده بود و سه شهابسنگ یا ستاره دنباله دار به طور همزمان در فاصله نزدیک به قسمت های مختلف زمین برخورد می کند که یکی از آنها به شبه جزیره یوکاتان در آمریکای مرکزی برخورد کرده که اثرش حفظ شده و دو برخورد دیگر در اعماق اقیانوس اتفاق افتاده که دیرتر شناسایی شده است. 65 میلیون سال پیش این یک تیر خلاص بود و براساس آخرین تحقیقات انجام شده روی دایناسورها آنچه موجب انقراض دایناسورها شد، کم شدن تنوع دایناسورها بود. دایناسورها از نظر بوم شناسی نیچ های پیچیده ای داشته اند. کنام یا نیچ، مجموعه شرایط اکولوژیکی و بوم شناسی است که یک موجود در طول زندگی با آن مواجه می شود. برای مثال نیچ رفتارها، محیط زیست، شکارها و دشمنان او را شامل می شود. بعضی از آنها اثرات محدودکننده دارد و بعضی دیگر رمز بقای موجودات است. معمولا موجوداتی مانند شیرها که شکارچیان بالای هرم اکولوژیک هستند، نیچ های پیچیده تری دارند و موجودات کوچک تر که در طبقات پایین تر شکار قرار می گیرند نیچ های ساده تری دارند. دایناسوری مانند تیرانوسوروس وقتی سن کمی داشته شکارچی فعالی بوده است، اما وقتی طول آن به 14 متر می رسیده مانند فیل ها حرکت می کرده و دیگر قادر به دویدن نبوده است. احتمالا نوع رفتارشکارگری این دایناسور با افزایش سن تغییر پیدا می کرده است یا این دایناسور به صورت گله ای زندگی می کرده و همیشه افراد جوان گله برای پدر و مادرشان به دنبال شکار می رفتند. بررسی دایناسورهایی که بخصوص در 50 میلیون سال آخر حیات دایناسورها ساکن زمین بوده اند، نشان می دهد آنها که نیچ های پیچیده ای داشته اند شکننده تر بوده و بیشتر در معرض انقراض بوده اند؛ یعنی این پیچیدگی از یک سو در تضمین بقای این موجودات نقش داشته و از سوی دیگر شکنندگی و آسیب پذیری این موجودات را افزایش می دهد. پرنده ها به عنوان تنها گروهی از دایناسورهایی که باقی مانده اند، گروهی بوده اند که چون اندازه شان کوچک بوده نیچ یا کنام ساده تری داشته اند. وقتی شرایط محیط دچار تغییرات شدید می شود موجوداتی که در راس هرم قرار می گیرند بیشتر در معرض خطر هستند. این اتفاقی است که موجب شده اغلب دایناسورها منقرض شوند و پرنده ها که در طبقات پایین تر نیچ قرار می گیرند، باقی بمانند. دایناسورها منقرض نشده اند! کارشناسان درباره علت انقراض دایناسورها نظرات مختلفی دارند. اگر بخواهیم خیلی دقیق در این باره صحبت کنیم باید بگوییم دایناسورها منقرض نشده اند. ما زمانی می توانیم بگوییم موجودی منقرض شده که همه اعضای این گروه از بین بروند، اما دست کم یک گروه از دایناسورها تا امروز روی زمین باقی مانده اند که همان پرنده ها هستند. زمانی کره زمین سکونتگاه موجوداتی بود که همه روی بدنشان پر داشتند، یعنی نه فقط تعداد خاصی بلکه همه دایناسورها روی بدنشان پر داشتند. سنگواره هایی که امروز پیدا می شود این موضوع را تائید می کند که پر در جد مشترک همه د ایناسورها به وجود آمده و حتی روی بدن دایناسورهای گیاهخواری که با پرنده ها خویشاوندی نزدیکی ندارند هم شکل های ابتدایی از پر وجود داشته است. زمانی کره زمین سکونتگاه جانوران دو پا و چهار پایی بوده است که بعضی گیاهخوار و بعضی گوشتخوار بوده اند. بعضی از آنها خیلی بزرگ و گروهی نیز بسیار کوچک بوده اند. گروهی می توانسته اند با پرهایشان پرواز کنند یا مانند سنجاب های پرنده بپرند. تصویری که ما از دایناسورها به عنوان خزندگان غول آسا داریم تصویر نادرستی است. روی بدن همه این موجودات پر وجود داشته و تنوع زیادی داشته اند. زمین چنین دنیایی بوده است که در نتیجه یک اتفاق، اغلب این موجودات از بین رفته و گروهی از آنها باقی می مانند که امروز ما آنها را به عنوان پرندگان می شناسیم. پرنده ها از کوچک ترین دایناسورهایی بوده اند که آن زمان وجود داشته و می توانسته اند با خوردن حشرات یا لاشه دیگر حیوانات زندگی خود را حفظ کنند. بزرگ ترین دایناسورها از بزرگ ترین پستاندارانی که روی زمین وجود داشته اند، سنگین تر نبوده اند. دایناسورها دو گروه اصلی و هر دو گروه یک جد مشترک دارند. گروهی از آنها، دایناسورهایی هستند که دایناسورهای شاخدار یا زره دار در این گروه قرار می گیرند. سیستم تنفسی این دایناسورها بر خلاف پرنده های امروزی فقط یک شش بوده است و آنها به کمک دیافراگم تنفس می کرده اند. اما در گروه دیگر که شامل دایناسورهای گوشتخوار و پرندگان می شد و دایناسورهای غول پیکر هم در این گروه قرار می گرفتند، دستگاه تنفس مانند پرنده ها شامل کیسه های هوایی بود که از شش به داخل شکم، قفسه سینه و استخوان های ستون فقرات و مهره های گردن و حتی داخل دنده ها و استخوان های بازو امتداد پیدا می کرد و این موجب می شد جرم حجمی بدن آنها بسیار کم باشد، بنابراین این گروه از دایناسورها نسبت به پستانداران بدن های پوک تری داشتند و اندازه آنها قدری بزرگ تر از بزرگ ترین پستانداران بود. اما گروهی که این کیسه های هوایی را نداشتند از بزرگ ترین پستانداران مانند فیل ها فقط کمی سنگین تر بودند و حدود 10 تن وزن داشتند. بنابراین دایناسورها از نظر جثه با پستانداران تفاوت زیادی نداشتند. در پستانداران هم نمونه های بزرگی از موجودات وجود دارد. دایناسورهایی که در دوره مزوزوئیک زندگی می کردند به اندازه گاو و گوسفندهای امروزی بودند و آنها که بزرگ تر بودند هم با توجه به وجود کیسه های هوایی نسبت به ابعادشان وزن زیادی نداشتند. اگر به جای کیسه های هوایی در بدن آنها بافت وجود داشت اصلا چنین اندازه ای نداشتند. فرانک فراهانی جم / گروه دانش
چهارشنبه 30 بهمن 1392 4:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]
-
گوناگون
پربازدیدترینها