محبوبترینها
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1803512323
گفت‌و‌گوی فارس با هنرمند گره چینی در قزوین گره‌های زندگی یک استاد در قاب چوب‌ها
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گفت‌و‌گوی فارس با هنرمند گره چینی در قزوین
گره‌های زندگی یک استاد در قاب چوب‌ها
از سال‌های دور چوب‌های گره خورده بر در و پنجره خانه‌های قدیمی و بناهای مذهبی قزوین تجلی‌گاه هنر، رویش و وحدت در فرهنگ اصیل اسلامی بوده و با زندگانی مردمی درمی‌آمیزد که سراسر هنرند و شور و ادب.
به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، از سال‌های دور نقوش حاصل از گره خوردن هنرمندانه تکه‌های چوب بر در و پنجره خانه‌های قدیمی و بناهای مذهبی قزوین که هنر «گره چینی چوب» نامیده می‌شده، تجلی‌گاه هنر، رویش و وحدت در فرهنگ اصیل اسلامی بوده است. به راستی چه شگفت‌آور است آنگاه که وحدت چوب‌ها هنر می‌آفریند و تجلی‌گاه فرهنگ و رسوم مردمی می‌شود که سراسر هنرند و شور و ادب. این همه شور و فرهنگ را اما بزرگ‌استادانی به تصویر کشیده‌اند که دستان زحمت‌کشیده شان معجزه‌گر است و نقش‌هایشان، بر کالبد چوب‌ها روح دمیده و تصاویری خلق کرده است که از ذات هنرمند استاد برمی‌آید و یکسره بر دل می‌نشیند.
آثار این هنر حالا هم در جاهایی مثل درهای بزرگ ورودی امامزاده حسین(ع)، خانه بهروزی، حسینیه امینی‌ها، مدرسه التفاتیه و بسیاری از مکان‌های تاریخی قزوین به چشم می‌خورد و حال که با گذشت چند سال در بناهای کهن قزوین گرد فرسودگی بر این آثار نشسته و ادامه حیاتش در گرو ترمیم است، مرمت و ساخت بسیاری از این آثار را یکی از استادکاران همین استان به نام قربان مافی بر عهده دارد. وی که بسیاری از افراد با نام اوستا قربان می‌شناسندش، پس از 35 سال کار در این عرصه در اداره کل میراث فرهنگی قزوین، در دوران بازنشستگی نیز هنرش را برای مرمت آثار تاریخی این استان به کار می‌گیرد. اوستا قربان هم‌اکنون به همراه علی قربانی، تنها شاگردش که حالا خود تبدیل به استادکار شده و به تربیت علاقه‌مندان و هنرمندان گره چوب می‌پردازد، در کارگاهی واقع در خیابان شهدا (سپه) در حال مرمت مناره غربی مسجد جامع عتیق است که سال گذشته دچار آتش‌سوزی شد. ساعتی در کارگاه پر از چوب او میهمانش شدیم تا در فضایی آکنده از بوی نشاط آور چوب‌های تازه، گره‌های زندگی‌اش را به تماشا بنشینیم. *چگونه و از چه سنی وارد این حرفه شدید؟ پدرم در میراث فرهنگی امروزی و اداره آثار باستانی آن زمان کار می‌کرد و من هم به واسطه حضور وی، سال 54 در سن 14 سالگی وارد این اداره شدم. در آنجا مرا برای یادگیری این هنر نزد استاد ابراهیم حاج حنیفه که خود استادکار همین اداره بود، فرستادند. استاد ابراهیم، زاده شهر قزوین بود و در خیابان خیام خانه داشت. پیش از آن هم در تهران فعالیت کرده و به قزوین بازگشته بود. برادر ایشان هم نجار بود و در مغازه‌اش واقع در نزدیکی چهارراه شهدا نجاری می‌کرد؛ البته حالا هر دوی این استادان به رحمت خدا رفته‌اند. *پس از آموزش دیدن گره چینی چگونه کار خود را ادامه دادید؟ سال 56 به استخدام اداره آثار باستانی درآمدم و پس از 35 سال خدمت بازنشسته شدم. سال 78 نیز به عنوان کارمند نمونه میراث فرهنگی در تالار وحدت با دریافت تقدیرنامه از سوی وزیر وقت کشور، مورد تجلیل قرار گرفتم. در طول مدت خدمت هم ساخت و مرمت بسیاری از آثار قدیمی قزوین مانند موزه چهلستون، حسینیه امینی‌ها، درب و کتیبه‌های قدیمی خانه حاج عباس زرنگار، مسجد سنجیده، مدرسه التفاتیه، پنجره‌های عمارت شهرداری، مأذنه مسجدالنبی (ص) را بر عهده داشته‌ام و در سال‌های اواسط دهه 60 نیز که قزوین زیرمجموعه استان زنجان بود، در گنبد سلطانیه به همراه استادم کارهای زیادی انجام دادیم. ساخت یکی از درب‌های آن با 8.6 متر ارتفاع و چهار متر عرض به تنهایی چهار سال طول کشید که در این مدت، در کنار آن کارهای دیگری هم انجام می‌دادیم.
*گره چینی با وجود قدمتی که دارد، شاید به دلیل دوری از زندگی مردم جوامع امروز، چندان در میان آنان شناخته شده نباشد. در مورد این هنر کمی توضیح دهید. گره چینی از هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی به شمار می‌رود که در انواع مختلف با گچ، فلز، چوب و مواد دیگر ساخته می‌شود و از اوایل دوره اسلامی در بناها و خانه‌های ایران رایج بوده است. این هنر که بیشتر در ساخت درب و پنجره کاربرد دارد، با اتصال تکه‌های کوچک چوب ساخته و با ایجاد کام و زبانه‌ای روی هر یک از قطعات چوب و چفت کردن آنها در یکدیگر به هم متصل می‌شوند. *همه گره‌های چوبی شبیه یکدیگرند؟ خیر. گره چینی در سه نوع؛ مشبک، توپر و شیشه‌دار ساخته می‌شود. در نوع مشبک تکه‌های چوب نقش‌هایی را با ایجاد اشکال هندسی یا منحنی ایجاد می‌کنند و بین تکه چوب‌ها فضای خالی وجود دارد. در نوع شیشه‌ای بین قطعات چوب، تکه‌هایی از شیشه‌های رنگی قرار دارد و در نوع توپر، تمامی درب یا پنجره با قفل کردن تکه چوب‌ها به یکدیگر بدون هیچگونه فضای خالی بین آنها ایجاد می‌شود که گره‌های نقش بسته بر درب‌های بزرگ ورودی حرم امامزاده حسین(ع) قزوین از این نوع هستند. البته امروز نمونه‌هایی از گره چینی هم در بازار موجود است که تکه‌های چوب به جای کام و زبانه، با چسب به یکدیگر چسبانده می‌شود و ارزش هنری ندارد؛ ضمن اینکه مقاومت گره‌های چسبی نیز از گره‌های کام زبانه‌ای کمتر است. *روش ایجاد گره چوب چگونه است؟ نخستین کار در ساخت گره چوب، اندازه‌‌‌‌‌‌‌‌گیری ابعاد فضایی است که قرار است با گره چینی برای آن درب یا پنجره ساخته شود و پس از ساخت چارچوب، فضای داخلی آن به قسمت‌ها و سلول‌های دلخواه تقسیم می‌شود. چنانچه سازنده قصد ساخت گره‌ای ظریف‌تر و هنرمندانه‌‌تر را داشته باشد، طول و عرض چارچوب را به سلول‌های ریزتری تقسیم می‌کند و در غیر این صورت، سلول‌ها درشت‌تر هستند. در این مرحله، طرح دلخواه روی کاغذی به اندازه کوچک‌ترین سلول، رسم و روی قالبی از جنس فیبر، تخته سه لا، کارتن یا قالب دلخواه، همان طرح پیاده و برش داده می‌شود. سازنده با قرار دادن برش قالب روی چوب، تکه‌هایی در همان ابعاد را برش می‌دهد و با ابزارهایی به ایجاد یک فرورفتگی به نام کام روی تکه چوب و یک برآمدگی به نام زبانه روی قطعه چوبی می‌پردازد که قرار است به تکه چوب اول گره بخورد. به این ترتیب با اجرای این طرح روی تک تک سلول‌ها، از پیوند تمام سلول‌های داخل چارچوب، طرح‌هایی چشم نواز به وجود می‌آید.
*در ساخت این گره‌ها چه نوع چوب‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ در این هنر از چوب‌های چنار، گردو، نارنج، گلابی، راش و عناب استفاده می‌شود که بهترین آنها چوب چنار است که به دلیل مقاومت بالای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین بافت‌های ریز این چوب به در هم رفتگی گره‌ها کمک می‌کند و البته در ایران نیز این چوب به فراوانی وجود دارد. *ماندگاری آثار گره چینی چوب چند سال است؟ گره‌ای که ساخته می‌شود، در صورتی که مراقبت‌های لازم از آن صورت گیرد، تا 200 سال هم ماندگاری دارد. در گنبد سلطانیه زنجان آثار گره چینی با چوب ساج ساخته شده است که حدس می‌زنم بیش از 500 سال قدمت داشته باشد. *ویژگی شاخص گره چوبی قزوین نسبت به دیگر نقاط کشور چیست؟ گره چینی چوب قزوین و مهارت استادکاران صاحب‌نام آن را در هیچ نقطه‌ای از کشور نمی‌توان یافت. این هنر از دوران صفوی در قزوین رونق داشته است.
*استادکاران قدیمی این رشته چه کسانی هستند؟ تا آنجا که سن و حافظه‌ام یاری می‌کند، استاد ابراهیم حاج حنیفه، اوستا علی گیلک، اوستا غلامرضا، اوستا رسول و اوستا احمد استادکاران قدیمی قزوین بودند که به دلیل شهرتشان در قزوین همه مردم آنها را با همین عناوین می‌شناختند. در این بین یکی از استادان که کارهای گره چینی امامزاده سلطان سیدمحمد شهر قزوین از آثار هنرمندانه اوست، عیب بزرگی در کارش داشت و آن اینکه کارش را به کسی آموزش نمی‌داد. او حتی هنگام کار کردن، پرده‌ای بر کارهایش می‌کشید تا کسی آنها را نبیند. همین سبب شد که امروز هیچ اثری از هنرهای خارق‌العاده وی باقی نماند. *خود شما چطور؟ هنرتان را به دیگران هم آموزش داده‌اید؟ فرزندانم محمد و مهدی تا حدودی با آن آشنا شده‌اند. به دلیل مشغله فراوان ناشی از کارهای ساخت و مرمت آثار تاریخی در اداره میراث فرهنگی، تنها توانستم یک نفر شاگرد تربیت کنم؛ اما همان یک نفر حالا به استاد این هنر تبدیل شده و با برگزاری کلاس‌های آموزشی، گره چینی چوب را به علاقه‌مندان و نسل امروز می‌آموزد.
*کسی که بخواهد هنر گره چینی چوب را بیاموزد باید در چه زمینه‌هایی توانمندی داشته باشد؟ محاسبات، هندسه، رسم، نقشه‌کشی و موارد مشابه آن چیزهایی است که در هنر گره چینی چوب مورد نیاز است و کارآموزان در حین آموزش، آنها را فرا می‌گیرند. *شما در دوران بازنشستگی هم مثل گذشته به کارتان ادامه می‌دهید؟ بله. در شهرک پیریوسفیان بویین زهرا در کنار منزلم، کارگاهی دارم که کار نجاری در آن انجام می‌دهم و علاوه بر آن همچنان به عنوان استادکار با اداره کل میراث فرهنگی قزوین نیز برای ساخت و مرمت آثار گره چوبی در بناهای تاریخی همکاری میکنم.
*وضعیت هنر گره چینی در حال حاضر چگونه است؟ گره چینی رو به ضعف و نابودی می‌رود که یکی از علل آن جنبه‌های اقتصادی این کار و تأمین نشدن فعالان این رشته از نظر مالی است. در گذشته حجم کار زیاد بود و تعداد استادکاران انگشت شمار؛ اما امروزه به دلیل عدم استفاده مردم از این هنر، کار برای استادکاران کم شده است و در حالی که ساختن یک درب ساده برای منازل حدود 100 هزار تومان درآمد دارد، پرداختن به گره چینی با درآمد اندک آن، برای این افراد به صرفه نیست. از سوی دیگر مردم هم یا با گره چینی آشنایی ندارند یا در صورت آشنا بودن، تهیه چنین آثاری از نظر اقتصادی برای آنان مقدور نیست. *از کار مرمت مناره سوخته مسجد جامع هم بگویید که هم‌اکنون در حال انجام آن هستید. اتمام آن چقدر طول می‌کشد؟ یک سال. * گره‌های چوبی این مناره سوخته است. بر چه اساسی آنها را طراحی می‌کنید که از چارچوب اصالت خارج نشود؟ طراحی مناره سوخته با کمک طرح‌های مناره شرقی امکان‌پذیر است؛ اما حتی بدون آن هم می‌توانم به صورت ذهنی طرح آن را رسم و اجرا کنم؛ زیرا دیدن طرح‌های مختلف در طول عمر کاری‌ام و آشنایی با اشکال گوناگون آن به ماندگاری طرح در ذهنم کمک می‌کند؛ ضمن اینکه خانه پدری‌ام همین جا واقع بود و از کودکی این طرح‌ها در ذهنم نقش بسته است. آن سال‌ها همیشه کفتر می‌گرفتیم و بالای مناره می‌رفتیم. بیشتر از 100 بار صبح‌ها ناشتا بالای مناره رفته‌ام. =============== گفتوگو از میترا بهرامی =============== انتهای پیام/77011/خ40
92/11/19 - 09:34
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 479]
-
گوناگون
پربازدیدترینها