واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
دولتمرد خاکستری حکومت پهلوی سیدجلالالدین تهرانی سال 1272 در تهران و در خانوادهای مذهبی به دنیا آمد. پدرش سیدعلی شیخالاسلام مرندی از علما و رجال دینی بود. سیدجلال مدتی در مدرسه تربیت درس خواند سپس در مدرسه سپهسالار به تحصیل علوم دینی مشغول شد و لباس روحانیت بر تن کرد. وی در محضر استادان بزرگ حوزه به کسب علوم دینی پرداخت.
استادان وی عبارت بودند از: مهدی منجم باشی در استخراج تقویم، باقر گنابادی در عرفان، سعید خوئی در رمل، میرزا محمود قمی در حکمت و الهیات، داود عرب در جفر، آقا غلامحسین در عدد، میرزا ابراهیم در طب، میرزا نظام الدین خان در هندسه، میرزا محمودخان کوکب شناس در هئیت، میرزا علی اکبرخان در السنه خارجه، میرزا محمودخان پسر میرزا کاظم در شیمی، کمال الملک در نقاشی، میرزا اسدالله خان مازندرانی در نجوم و تعیین کواکب و موسیو نرنکل فرانسوی در حساب. سیدجلال در جوانی به مراتب عالی علمی رسید و مورد توجه بزرگان و دانشمندان قرار گرفت. وی علاقه شدیدی به علوم نجوم و ریاضیات داشت تا آنجا که معروف به «سیدجلال الدین منجم» شده بود. در همان ایام رصدخانه ای در منزل خود دایر کرد و با اغلب رصدخانه های دنیا در ارتباط بود. وی با گذشت زمان در تهران معروفیت پیدا کرد و با افرادی همچون سیدحسن مدرس، میرزا حسن مستوفی الممالک، مشیرالدوله، تیمورتاش و مؤتمن الملک حشر و نشر داشت. سال 1301 از طرف مستوفی الممالک به معاونت وزارت معارف منصوب شد ولی آن سمت را نپذیرفت و به کار منجمی ادامه داد. سال 1307 که سیدحسن مدرس، در منزلش از طرف سرتیپ درگاهی توقیف و تبعید شد، سیدجلال هم آنجا بود و او را نیز بازداشت کردند و چندی در زندان به سر برد. سال 1307 نشریه ای به نام گاهنامه به صورت سالنامه منتشر کرد. وی سال 1313 از طرف دولت به اروپا سفر کرد و در بروکسل و پاریس، تحصیلات خود را در رشته نجوم تکمیل کرد و مدتی در بروکسل به تدریس مشغول شد. سیدجلال در این دوران با دختری اروپایی ازدواج کرد، ولی از او صاحب فرزندی نشد. با مراجعت به ایران، در سال 1325 به خدمت در کارهای دولتی مشغول شد. از بیست وهفتم آبان 1326 تا یکشنبه بیست وپنجم آذر 1326 وزیر مشاور و معاون پارلمانی در کابینه قوام السلطنه بود. او از بیست ویکم آبان 1328 وزیر مشاور و از شانزدهم آبان 1328 تا چهاردهم فروردین 1329 وزیر پست و تلگراف در کابینه ترمیمی محمد ساعد بود و در کابینه علی منصور از چهاردهم فروردین 1329 تا پنجم تیر 1329 وزیر پست و تلگراف و تلفن بود و پس از محسن صدر در شهریور 1330 به استانداری خراسان و تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. از بیست وسوم بهمن 1332 تا تیر 1335 وزیر مختار و از آن تاریخ که سفارت به درجه سفارت کبری ارتقا یافت تا بیستم بهمن 1336 سفیر کبیر ایران در بلژیک بود. از هشتم مهر 1337 تا بیست وهفتم اسفند 1338 سناتور انتصابی تبریز در دوره دوم و از سوم فروردین 1339 تا نوزدهم اردیبهشت 1340 سناتور انتصابی تبریز در دوره سوم مجلس سنا بود. تهرانی برای بار دوم از هفدهم دی 1340 تا چهاردهم فروردین 1342 به استانداری خراسان و نیابت تولیت آستان قدس رضوی منصوب گردید. وی در این دوران منشأ خدماتی در سطح استان و آستان قدس رضوی شد و در جریان اصلاحات ارضی چون مخالف آن بود در سالن کشاورزی خراسان سخنرانی علیه این قانون ایراد کرد و بعد به تهران آمد و از استانداری خراسان و نیابت تولیت آستان قدس رضوی استعفا کرد. در وقایع خرداد 1342 به لحاظ دوستی که با امام خمینی داشت، اقدامات مؤثری در نجات وی به عمل آورد. سیدجلال از چهاردهم مهر 1342 تا دوازدهم مهر 1346 سناتور انتصابی تهران در دوره چهارم مجلس سنا بود. وی با نخست وزیران انتصابی شاه، یعنی حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا به مخالفت برخاست و غالباً به لوایح دولت رأی کبود می داد. سیدجلال تهرانی تنها سناتوری بود که به لایحه مصونیت مستشاران آمریکایی که بعدا به صورت قانون درآمد رأی مخالف داد. پس از اتمام دوره سناتوری دیگر شغلی به او داده نشد و چون سابقه اداری نداشت مستمری ای برای او تعیین شد. در سال 1355 دانشگاه بروکسل با وی قراردادی تنظیم و امضا کرد که تاریخ و سیر تحول نجوم را در مشرق زمین تدوین کند و برای انجام این امر علمی به اروپا رفت. در شهریور 1357 به ایران بازگشت و در دی ماه 1357 در نخست وزیری شاپور بختیار که شاه آماده ترک ایران بود به عضویت و سپس به ریاست شورای سلطنت تعیین شد. تهرانی بلافاصله پس از خروج شاه از ایران برای ملاقات با امام خمینی عازم پاریس شد. امام، ملاقات با سید جلال الدین تهرانی را موکول به استعفا از شورای سلطنت و اعلام غیرقانونی بودن آن کرد. وی در اول بهمن 1357 استعفای خود را انتشار داد. تهرانی پس از کناره گیری از ریاست و عضویت شورای سلطنت، به ایران بازنگشت و در فرانسه اقامت گزید تا این که در سال 1366 به علت بیماری سرطان درگذشت. جنازه او به ایران حمل و در جوار روضه مبارکه رضویه در مشهد مقدس در کنار قبر مادرش به خاک سپرده شد. وی مردی فاضل و دانشمند بود. علاوه بر تبحر در علوم مختلف شاعر و خطاط بود و به جمع آوری عتیقه و کتب خطی علاقه وافری داشت. پس از مرگ وی، بر اساس وصیتنامه، تمامی اموال از جمله منزل مسکونی اش در سه راه امین حضور، عتیقه ها، کتب خطی و رصدخانه تحویل آستان قدس رضوی شد. تهرانی علاوه بر فعالیتهای علمی و تحقیقاتی که مورد علاقه وی بود، فعالیتهای اجتماعی ماندگاری نیز از خود به جای نهاده است از جمله: تاسیس بنای بیمارستان امام رضا(ع) ، توسعه باغ ملک آباد، پوشش کاشیهای هفت رنگ داخل ایوان سر در حرم امام رضا(علیه السلام) و... . از آثار او: گاهنامه؛ چهار مقاله عروضی (تصحیح)؛ الارشاد فی شرح حال صاحب بن عباد (تصحیح)؛ اصفهان نصف جهان؛ حدود العالم من المشرق الی المغرب (تصحیح)؛ محاسن اصفهان (ترجمه)؛ آثار قدیمه فارسی؛ تاریخ جهانگشای جوینی (از روی چاپ علامه محمد قزوینی، 3 ج، تصحیح)؛ فارسنامه ابن بلخی (از روی چاپ اوقاف گیب، تصحیح)؛ تاریخ قم (حسن بن محمد قمی، تصحیح)؛ هئیت (ترجمه)؛ جامع التواریخ (رشیدالدین فضل الله همدانی، ضمیمه گاهنامه)؛ لب التواریخ (یحیی بن عبداللطیف قزوینی، تصحیح)؛ تعلیمات دینی (برای مدارس) .
پنج شنبه 03 بهمن 1392 9:02
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]