واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: صله رحم؛ تحكيم بناي اجتماع اسلامي
مريم عرفانيان
در رهنمودهاي اجتماعي اسلام، داشتن رابطه با خويشاوندان از اهميت ويژه اي برخوردار است، به طوري كه گويا صله رحم در تعاليم ديني امري واجب به شمار آمده است. صله از ريشه وصل است و در دو معناي به هم پيوستن و احسان كردن مي باشد و لفظ صله در «صله رحم» شامل هر دو معنا مي شود و براي هر دو معنا سند معتبر موجود است. واژه رحم، در صله رحم استعاره براي قرابت و خويشاوندي مي باشد.
صله رحم، يعني داشتن رابطه با قوم و خويش نسبي. رفت و آمد داشتن يا حتي مرتبط بودن با يكديگر از طريق تلفن، احوالپرسي و... كه الزام در نوع خاصي نيست. البته عرف بايد بر اين گونه ارتباط صحه بگذارد و با توجه به شرايط كافي مي دانيد كه محدوده رحم را عرف نيز مشخص مي كند. صله رحم به غير از پدر، مادر و اقوام نزديك حتي عموزادهها و فرزندان آنها و... را هم شامل مي شود. با تحكيم اين پيوند اجتماعي است كه اجتماع بزرگ مسلمانان شكل مي گيرد و با اصلاح و تقويت اين رابطه، جامعه نيز از
جنبه هاي مختلف معنوي، اخلاقي، سياسي و اقتصادي اصلاح و تقويت
مي شود. از اين رو مكتب اسلام ارتباط خويشاوندان را به عنوان يك تكليف به پيروان خود تاكيد مي كند. امام رضا (ع) دراين باره ميفرمايند: “كسي كه دوست دارد عمري بلند و روزي فراوان داشته باشد، صله رحم به جاي آورد.” نكته اي كه ممكن است در توجيه اين افزايش عمر بيان گردد آن است كه علل افزايش عمر با توجه به روايات، رابطه عاطفي شخص با اطرافيان مي باشد كه ثمره آن ساختن يك زندگي سالم است. با صله رحم، زندگي فردي نيز آرامش بيشتري دارد و همين امر باعث طول عمر انسان مي گردد. همچنين در روايتي از حضرت محمد (ص) آمده كه ايشان فرمودند: “هر شخصي با خويشاوندان خود صله رحم نمايد و خود را به آن متعهد بداند؛ من چهار چيز را براي وي ضمانت مينمايم؛ 1- خداوند او را دوست خواهد داشت 2- در رزق و روزي وي توسعه و گشايش خواهد داد 3- عمرش را افزايش مي دهد 4- او را داخل بهشتي مي نمايد كه وعده داده بود.”
البته اين نكته را هم بايد در نظر گرفت كه گاهي رفت و آمدها ممكن است زود به زود انجام گيرد يا اينكه زمان حضور در منزل فاميل طولاني گردد و يا با برخي تشريفات و خرج هاي غير ضروري انجام پذيرد. اين امر نه تنها باعث شادي و خرسندي نمي شود، بلكه باعث تحميل هزينه هايي غير قابل تحمل مي گردد؛ بنا بر اين اگر در صله رحم حال افراد رعايت شود و به حد اقل ديدوبازديد كوتاه مدت و با فاصله زماني بيشتر و بدون تشريفات اكتفا گردد، افراد احساس راحتي مي كنند و علاقه مند به تداوم اين مطلب مي شوند.
از آثار قطع رحم، نشناختن حقايق است؛ انسان با قطع رحم با حقايق آشنا نمي شود. همين كه انسان ارتباط خود را با خويشان، خدايي تعريف كند، بصيرت او بيشتر مي گردد و در نتيجه حقايق بسياري برايش گشوده
مي شود. البته مواردي هم وجود دارد كه قطع رحم اجازه داده شده است:
- مواردي كه ارتباط فاميلي با انسان كافر و مشرك يا منافق موجب تأثيرپذيري انسان و افتادن به وادي خطرناك كفر، شرك و انحراف مي گردد.
- مواردي كه رفت و آمد با فاميل آلوده و گنهكار موجب تأييد اعمال وي در ديد ديگران و جذب سايرين به وادي گناه مي شود. با اين حال، قطع رحم، غلط است و در اين موارد به حداقل رابطه بايد كفايت كرد، نه قطع كلي.
چنانچه شخصي به رسول خدا (ص) عرض كرد: من اقوامي دارم كه به آنها احسان مي كنم ولي آنها مرا اذيت مي كنند. مي خواهم ديگر كاري به آنها نداشته باشم. ايشان فرمودند: “در اين صورت خداوند همه شما را رها
مي كند.” عرض كرد: پس چه كنم؟ حضرت فرمود: “به آن كس كه تو را محروم ساخته بخشش كن و با آن كس كه از تو قطع كرده بپيوند و آن را كه به تو ظلم كرده، ببخش؛ و اگر چنين كني خداوند پشتيبان تو خواهد بود.”خلاصه آنكه مقام معظم رهبري نيز در باره سبك زندگي اسلامي تأكيد بسيار دارند و اين مسئله اهميت زيادي در پيشرفت جامعه و سعات مندي آن دارد. آنچه در صله رحم مي تواند مورد توجه قرار گيرد، سبك زندگي اسلامي است. در تعاليم اسلامي، بر خلاف افكار و مكاتب و انديشه هاي ديگر كه بعضاً بر فاصله گرفتن از ارحام تأكيد دارد، صله رحم اهميت زيادي دارد.از جمله عرصه هايي كه در مسئله صله ارحام بايد به آن توجه داشت، تأثيرگذاري فكري و انديشه اي بر ارحام است. ما بايد بدانيم كه چه كنيم سبك زندگي اسلامي صله ارحام را برنامه ريزي نماييم. بايد سبك زندگي اسلامي در مقام نظر و فكر تنظيم شود و در تفكر دين نيز نوع صله رحم تبيين گردد. از سوي ديگر صله رحم در تعميق سبك زندگي اسلامي تأثير بسزايي دارد، البته به شرط آنكه برگرفته از روش قرآن و دين باشد.
پينوشت ها:
- فرهنگ ابجدي، عربي فارسي، ج 1 ص 10
- دهخدا، علي اكبر؛ لغتنامه، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1373، چاپ اول، ج 14، ص 20572
- كتاب امام علي بن موسي الرضا (ع)، زندگاني و سيره، به كوشش بنياد پژوهشهاي اسلامي، چاپ سوم 1390ص55
- بحارالانوار 71/91
- كتاب در دامان مهر، نويسنده: احمد مرادخاني، انتشارات قدس رضوي، چاپ دوم 1390، ص 51
- عيون الاخبار، ج 2، ص 37
- بحارالانوار، ج 74، باب 3، ص 89
چهارشنبه 4 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: رسالت]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 47]