واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: پس رفت در بودجه پژوهشي ايران
با وجود اين دكتر رضا منصوري عضوهيأت علمي دانشگاه صنعتيشريف به همشهري ميگويد: براساس برنامه 5ساله پنجم بايستي تا پايان اين برنامه بودجه پژوهش كشور به 2درصد توليد ناخالص ملي برسد درحاليكه در 8سال گذشته حتي به يكدرصد هم نرسيد و همواره زير نيم درصد بود. ما در سال 84 به حدود 0.7 درصد توليد ناخالص ملي رسيديم ولي متأسفانه به جاي پيشرفت نزول كرديم.
به گفته وي، البته مشكل تنها بودجه پژوهش نيست، زماني كه كشور اراده ميكند كه اعتبارات پژوهشي را افزايش دهد خودبهخود سياستگذاري و نظارت بر پژوهش جديتر و دقيقتر ميشود. در حال حاضر نه سياستگذاري منطقي داريم و نه نظارت منطقي؛ يعني پژوهش را كاملا رها كردهايم. كشور ما هنوز عزمش را در بخش پژوهش جزم نكرده است، فقط زمانهايي كه مجبور بودهايم يا جنبه حياتي پيدا كرده خوب كار كرده و نتيجه مطلوبي هم گرفتهايم؛ مانند دوره دفاع مقدس در زمينه دفاعي يا در بخش فناوري هستهاي. اما بايد اذعان داشت كه متأسفانه در 8سال گذشته سياستگذاري كاملا تعطيل و برنامههاي پژوهشي قبلي متوقف شده بود.
دكتر منصوري ميافزايد: ما هيچوقت نخواستيم تفكر مدرن را ياد بگيريم، درحاليكه كشورهاي صنعتي دريافتهاند كه حرفهگرايي در منابع انساني، اصل و مبناي هر نوع رشد است، به همين دليل در مديريت كلان پژوهشي به تخصصگرايي توجه كرده و عقل را وارد تصميمگيريهايشان ميكنند.
دكتر علياكبر فرهنگي، عضو هيأت علمي دانشگاه تهران و رئيس گروه مديريت رسانه دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات، از زاويهاي ديگر به اين موضوع نگاه ميكند و ميگويد: پژوهش در ايران از چند جهت اجتماعي، فرهنگي، سياسي، اقتصادي و تكنولوژيكي در تنگنا بهسر ميبرد. از نظر اجتماعي جامعه ما هنوز پژوهشمحور نشده است، بهطوري كه نه در سازمانها و نه افراد جامعه اعتقاد به پژوهش خيلي به چشم نميخورد.
يكي از مسائلي كه بايد در اين زمينه به آن اهميت داد مطالعات و پايشهاي دقيق و ارائه آمار و ارقام مبتني بر واقعيت براي برنامهريزيهاي كلان پژوهشي است، درحاليكه توجهي به آمارها در اين زمينه نميشود. از نظر فرهنگي ميتوان اذعان داشت كه فرهنگ ما بيشتر شفاهي است تا مكتوب كه در نتيجه به پژوهش و مطالعات تحقيقاتي وابستگي ندارد؛ بنابراين نيازي به انجام پژوهش در خود نميبيند. از نظر اقتصادي نيز بودجه مناسبي براي اين بخش درنظر گرفته نميشود. معمولا سازمانها ظاهرا به پژوهش اهميت ميدهند ولي زماني كه بايد براي آن هزينه كنند از زير بار آن شانه خالي ميكنند.
به گفته وي، ما داراي برنامه پژوهشياي هستيم كه در همه سازمانها و دانشگاهها ديده ميشود ولي اكثر مواقع از روي كاغذ فراتر نميرود و ميتوان گفت درصد بسيار كمي از اين برنامه به مرحله اجرا ميرسد.از سوي ديگر خيلي از مقالات علمي ما برگرفته از پژوهشهاي غيركاربردي است و اهميت آنها براي محققان، صرفا چاپ در مجلات معتبر و استناد به آنهاست؛ بهعبارت بهتر ميتوان گفت كه هدف پژوهشگر رفع مشكلات جامعه نيست بلكه يكسري اهداف و منافع شخصي را مدنظر دارد درحاليكه پژوهش بايد براساس نيازهاي جامعه شكل گيرد.
دكتر حميدرضا طيبي، رئيس جهاد دانشگاهي و عضو شورايعالي انقلاب فرهنگي نيز در اينباره به همشهري ميگويد: مهمترين مسئله ما اين است كه كشور بهطور واقعي هنوز به اين نتيجه نرسيده كه دانش بايد مبناي تصميمگيريها و اقتصاد باشد. از سوي ديگراتكاي اقتصاد ما به فروش نفت و مواد خام به جاي يك اقتصاد دانشمحور مانع شكلگيري واقعي توليد و در نتيجه، بيتوجهي به تكنولوژي و فناوري و مغفولماندن كارها و تحقيقات علمي ميشود.
اقتصاد دانشبنيان و مبتني بر توليد، نياز به پيروزي در صحنه رقابت دارد و رقابت مستلزم استفاده از فناوري است؛ يعني توليدكننده ناگزير است يا در مراكز تحقيق و توسعه خود بهدنبال دستيابي به فناوريهاي برتر باشد يا از دانشگاهها و مراكز تحقيقاتي براي رفع نيازهاي تكنولوژيك خود بهره بگيرد. فناوري پيشرفته حاصل كار علمي پيشرفته در حوزه علوم است كه متأسفانه در كشور ما اين چرخه كامل نيست.
به گفته وي، حتي اختصاص بودجه در اين زمينه در كشور براساس يك برنامه دقيق و مدون نيست، بهگونهاي كه هر زمان، يكي از زمينههاي علمي مورد توجه قرار ميگيرد؛ در نتيجه رشد علمي در كشور، جزيرهاي صورت ميگيرد نه همگون و هماهنگ.
نيازسنجي و اولويتبندي نيازهاي كشور براي حل مسائل و مشكلات مردم و همچنين آيندهنگاري براي عقب نماندن و حتي پيشرو بودن در برخي عرصهها، بايد مبناي تحقيق و پژوهش قرار گيرد. ما مشكلي در زمينه توليد علم نداريم، مشكل اصلي برنامهريزي درستي است كه بايد متكي بر اراده ما براي رسيدن به اقتصاد و جامعه دانش بنيان در كشور باشد.
طاهره ساعدي
پنجشنبه 28 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 39]