واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: يلدا؛ فرصتي براي همدلي نه جولان تجملات
خوب به خاطر دارم پدر بزرگ كه حدود ۸۰سال داشت در صدر اتاق مي نشست، دور تا دورش را فرزندان و نوه ها مي گرفتند همه به رديف از بزرگ تر تا كوچك تر، ساعتي از خوردن شام كه مي گذشت، اصرار بچه ها شروع مي شد و پدربزرگ كه همه به او مي گفتند «بابا بزرگ» موافقتش را كه اعلام مي كرد، همه ساكت بودند و بابابزرگ هميشه خندان قصه هايش را با چند بيت شعر شروع مي كرد. نمك در كام من شيرين تر از جام عسل گردد /جگرها خون شود تا يك پسر مثل پدر گردد / پدر در كودكي دست پسر گيرد / به اميدي كه در پيري، پسر دست پدر گيرد
و آهسته آهسته وارد مقدمات قصه مي شد؛ قصه باغ دلگشا
دلگشا بي يار زندان بلاست/ هر كجا يار است آن جا دلگشاست
همه بي تكلف مي نشستند و حداقل ۳ تا ۵ قصه را به راحتي گوش مي كردند، كوچولوها خوابشان مي برد و بزرگ ترها ميوه وآجيل مي خوردند و هندوانه را قاچ مي كردند... افسوس از روزي كه بابابزرگ دچار بيماري فراموشي شد و بعد از چند سال چشم هايش را براي هميشه بست، همه را از باغ دلگشا محروم كرد. هنوز هم شب هاي يلدا مي رسد و اگرچه آن جمعيت بزرگ ديگر دور هم جمع نمي شوند و دختر بچه ها و پسربچه هايي كه آن زمان كوچك بودند حالا خودشان بچه دارند و دسته دسته به منزل پدر و مادر خود مي روند اما آن شب هاي يلداي زمستاني زير كرسي همان طور فراموش نشدني باقي مي مانند واگر تنها دستاورد آن همين «خدا بيامرزي» باشد كه هميشه نثار روان آن بزرگ مهربان وخندان مي شود باز هم بسيار و بسيار مي ارزد.امسال اما شب يلدا مقارن شده است با اربعين سالار شهيدان ابي عبدا... (ع) و چنان كه در سال هاي گذشته و ساليان و قرن هاي گذشته كه مناسبت هاي ملي با محرم و صفر و روزهاي سوگ و حزن خاندان پيامبر اكرم (ص) همزمان مي شد، به حرمت پيامبر و خاندان پاكش به سوگ مي نشستيم و مي نشينيم، امسال نيز جامعه ديني و ولايي ما در اين تقارن مي كوشد تا عزادار اهل بيت رسول خدا (ص) باشد و به سوگ اربعين عاشوراي امام حسين (ع) بنشيند. به هر حال آدابي چون صله رحم از مهمترين كاركردهاي شب يلداست. دو سه شب تا يلدا مانده است تا شبي كه همه چشم به راه خورشيد بيدار بمانند و از صندوقچه قديمي تاريخ قصه هاي كهن را بيرون بكشند.آن هم در شبي كه مركز قوي و جاذبش را وجود پر مهر والدين پر مي كند و اين يعني تلنگري كه مبادا دير بشود! مبادا اين شب تاريخي و به ياد ماندني بگذرد و به دست بوسي والدين نرويم و اگر آن ها به ديار باقي شتافته اند، از آن ها با فاتحه اي ياد نكنيم اما در كنار تمام اين يادآوري هاي خوب كه ما را به راندن كينه ها، دلتنگي ها و كدورت ها دعوت مي كند، احساس نگراني است كه زير لايه هاي احساس خوشايند شب يلدا جا باز مي كند و آن موج تشريفات و تجملاتي است كه در تبي رقابت گونه دامن گير آيين كهن و بي رياي شب يلدا شده است و در حال پيشروي است، موجي كه دكتر غلامرضا حسني، جامعه شناس خطر آن را گوشزد مي كند و به خراسان مي گويد: اصل برگزاري مراسم شب يلدا را بايد زنده نگاه داشت و آن را تقويت كرد زيرا يك گلوگاه فرهنگي است اما بايد تجمل ها را كاهش دهيم تا كاركردهاي موثر و فرهنگ ساز اين مراسم از بين نرود، متاسفانه امروزه برخي از طبقات جامعه جوانبي را به اين سنت اضافه كرده اند و جنبه تجملي آن افزايش پيدا كرده است. عضو هيئت علمي دانشگاه فردوسي ادامه مي دهد: ضمن اين كه بايد جنبه هاي تجملي را كاهش داد بايد به اين نكته بسيار مهم از سويي ديگر توجه كرد كه گراني ميوه و هزينه هاي پذيرايي براي خانواده هايي كه جمعيت بيشتري دارند، امكان اجراي اين مراسم را كاهش مي دهد. اين استاد دانشگاه با اشاره به نقش پررنگ و تاثيرگذار رسانه ها در فرهنگ سازي تاكيد مي كند: بايد پيش از رسيدن شب يلدا و مراسم آن، رسانه ها و افرادي كه در مواضع و جايگاه هاي تاثيرگذار حضور دارند آموزش هاي لازم را ارائه دهند و در مساجد و مراكز تجمع افراد به ارشاد و راهنمايي مردم بپردازند.حسني صله رحم را يكي از اساسي ترين و محوري ترين كاركردهاي شب يلدا مي خواند و تصريح مي كند: آيين هايي همچون شب يلدا، گزاره هاي فرهنگي هستند كه بايد زوائد و تجمل آن را كاهش داد و اصل آن كه صله رحم، محبت و دوستي است را تقويت كرد، مخصوصاً صله رحم كه يك آموزه فرهنگي است و در بستر شب يلدا موجب ارتباط بين نسلي و ارتباط بين پدر بزرگ ها و والدين و فرزندان مي شود.اين جامعه شناس با اشاره به اين كه طولاني ترين شب سال يادآور يك گذار طبيعت است، مي گويد: اين امر به اين معناست كه شاكر نعمت هاي الهي باشيم و روابط خويشاوندي و دوستانه با يكديگر را تقويت كنيم. شب يلدا در سنت ايرانيان اهميت خاصي دارد و يك مسئله تاريخي است كه جنبه اجتماعي پيدا كرده است و با عملي شدن صله رحم در اين شب، ارتباط بين نسلي و جامعه پذيري افراد امكان پذير مي شود و در دل همين گزاره هاي فرهنگي است كه افراد با آموزه هاي فرهنگي آشنايي پيدا مي كنند، فرزندان با محور خانواده و خويشاوندان دور هم جمع مي شوند و نيازهاي عاطفي شان را با احترام متقابل و نشاط و شادي رفع مي كنند و محور اين مراسم حضور بزرگ ترهاست. از اين رو حفظ اصل اين مراسم بسيار مهم است زيرا در دنياي فناوري امروز كه ارتباطات كاهش يافته يا بيشتر مجازي شده است، نقش بسيار مهم و كمك كننده اي دارد.وي مي گويد: شب يلدا كاركردهاي پنهان زيادي دارد و بايد به بهسازي آن بپردازيم و اين وظيفه بزرگ ترهاست كه آموزه هاي اخلاقي و ارزشي را به فرزندان منتقل كنند.حسني با تاكيدي دوباره به مسئله مهم ارتباط بين نسلي ادامه مي دهد: به دليل نبود گزاره هاي فرهنگي شكاف بين نسلي بسيار زياد شده است درحالي كه اين مراسم سرمايه ها و همبستگي هاي اجتماعي را ايجاد مي كند و نبود آن ها سرمايه هاي اجتماعي، دوستي و محبت را كاهش مي دهد و ريشه بسياري از آسيب هاي اجتماعي نيز كاهش همبستگي هاي اجتماعي است ولي متاسفانه آن طور كه بايد به اين مراسم اهميت نمي دهيم و درباره آن پژوهش هايي مناسب انجام نمي دهيم و به همين دليل مراسمي كه مي تواند در ساختن نسل هاي آينده بسيار سازنده باشد دچار افراط و تفريط مي شود و در نتيجه يك فرصت فرهنگي را به تهديد تبديل مي كنيم.اين استاد دانشگاه با بيان اين كه اساس ارتباط شب يلدا صله رحم است و نه زياد ميوه و خوراكي خوردن و برنامه هاي حاشيه اي آن تاكيد مي كند: هدف رشد دوستي و محبت و حفظ روابط انساني است كه نبايد مخدوش شود.
چهارشنبه 27 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خراسان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 40]