واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: نخستينهاي ماه كدام بودند؟ (+عكس)
نخستين ماهنورد چين پس از يك سفر پنج روزه در حال حاضر در مدار ماه قرار گرفته و خود را آماده فرود ميكند؛ به اين بهانه مروري بر تاريخچه اكتشافات فضاپيماهاي بدون سرنشين و مأموريتهاي سرنشيندار به ماه خواهيم داشت.
به گزارش ايسنا، در زمان جنگ سرد (1991-1947 ميلادي) رقابت شديدي در حوزه فضا بين اتحاد جماهير شوروي سابق و آمريكا وجود داشت، اما شوروي موفق شد با انجام مأموريت بدون سرنشين به ماه از رقيب خود پيشي بگيرد.
اتحاد جماهير شوروي / روسيه
شوروي در قالب برنامه لونا (Luna Program) اكتشافات در قمر زمين را آغاز كرد؛ در پي سه مأموريت بدون نام و ناموفق در سال 1958 ميلادي، اين كشور با انجام سه مأموريت موفق در سال 1959 ميلادي به عنوان پيشتاز اكتشافات در ماه شناخته شد.
نخستين فضاپيمايي كه موفق به فرار از گرانش زمين و پرواز در اطراف ماه شد لونا-1 نام دارد؛ لونا-2 نيز نخستين كاوشگري بود كه بر سطح ماه فرود آمد و نخستين تصاوير از بخش دور ماه نيز در مأموريت لونا-3 تهيه شدند.
نخستين فضاپيمايي كه فرود نرم و كنترل شدهاي را بر سطح ماه تجربه كرد، لونا-9 و نخستين كاوشگر بدون سرنشين كه در مدار ماه به چرخش درآمد، لونا-10 بودند كه هر دو مأموريت در سال 1966 انجام شدند.
جمع آوري نمونههاي سنگ و خاك و بازگرداندن به زمين نيز طي سه مأموريت لونا-16 در سال 1970 ميلادي، لونا-20 در سال 1972 ميلادي و لونا-24 در سال 1976 ميلادي انجام شدند كه در مجموع 0.3 كيلوگرم نمونه جمعآوري و به زمين منتقل شد.
دو ماهنورد رباتيك پيشگام نيز در قالب برنامه لونوخود (Lunokhod Program) بر سطح ماه فرود آمدند.
ماهنورد Lunokhod1 نخستين سطحنورد فضايي جهان محسوب ميشود كه در سال 1970 ميلادي بر سطح ماه فرود آمد و Lunokhod2 كه مدل پيشرفتهتري محسوب ميشد، در سال 1973 راهي ماه شد؛ همچنين ماهنورد Lunokhod3 در سال 1977 طراحي شد، اما بدليل كمبود بودجه هرگز به فضا پرتاب نشد.
پس از جدا شدن روسيه از اتحاد جماهير شوروي سابق در سال 1991 ميلادي، برنامه فضايي اين كشور تحت نظارت آژانس فضايي فدرال روسيه «روسكاسموس» پيگيري شد.
برنامه اكتشافي روسيه در ماه با مأموريت Luna-Glob ادامه پيدا كرد؛ اين مأموريت بر اساس طرحي مربوط به سال 1997 ميلادي برنامهريزي شد كه شامل پرتاب يك مدارگرد به ماه تا سال 2012 ميلادي بود؛ اين مأموريت ابتدا به سال 2014 و سپس 2015 موكول شد و در نهايت بازه زماني 2016 ميلادي براي انجام اين مأموريت در نظر گرفته شد.
روسيه قصد دارد پس از انجام مأموريت Luna-Glob، ساخت پايگاه رباتيك دائم بر سطح ماه را آغاز كند.
ايالات متحده آمريكا
آمريكا كه در حوزه اكتشافات در ماه حدود هفت سال از رقيب خود عقب مانده بود، در قالب برنامه سروير (Surveyor Program) آزمايشگاه پيشرانه جت، نخستين كاوشگر بدون سرنشين خود را چهار ماه پس از مأموريت لونا-9 شوروي در سال 1966 ميلادي راهي ماه كرد.
براي جبران عقبماندگي در اين بخش، بطور همزمان برنامه آپولو (Apollo Program) براي سفر سرنشيندار به ماه با جديت پيگيري ميشد؛ اين برنامه از سال 1961 آغاز و تا 1972 ميلادي ادامه داشت.
برجستهترين دستاورد در برنامه آپولو، گام نهادن نخستين انسان بر سطح ماه بود؛ «نيل آرمسترانگ» به همراه «باز آلدرين» و «مايكل كالينز» در 20 جولاي 1969 ميلادي در قالب مأموريت آپولو 11 راهي ماه شدند و «آرمسترانگ» بعنوان نخستين انسان بر ماه قدم گذاشت.
بجز مأموريت آپولو 11، پنج مأموريت ديگر در قالب برنامه آپولو انجام شد؛ در مجموع طي شش مأموريت سرنشيندار به ماه تا دسامبر 1972 ميلادي، 12 فضانورد بر ماه قدم نهادند.
در سال 1994 ميلادي ناسا با همكاري وزارت دفاع، فضاپيماي Clementine را به مدار ماه ارسال كرد؛ در اين مأموريت نخستين نقشه توپوگرافي از قمر زمين و نخستين تصاوير چند طيفي از سطح ماه تهيه شدند.
اكتشافات در ماه با مأموريت Lunar Prospector ناسا در سال 1998 ادامه پيدا كرد؛ همچنين دو فضاپيماي GRAIL در دسامبر 2011 و ژانويه 2012 به مدار ماه پرتاب شدند كه پس از اتمام مأموريت در دسامبر 2012 به سطح ماه برخورد كردند.
در حال حاضر برخلاف تمايل روسيه و چين به انجام سفر سرنشيندار به ماه، ناسا تمايلي به تكرار اين مأموريت نداشته و تمركز اصلي برنامه بلند مدت فضايي خود را بر روي مأموريت سرنشيندار به مقاصد دورتر از جمله سفر به يك سيارك يا مريخ قرار داده است؛ اين كشور همچنين برنامهاي براي ساخت پايگاه فضايي بر سطح ماه تا سال 2024 ميلادي دارد.
ژاپن
در سال 1990 ميلادي محققان ژاپني با پرتاب فضاپيماي Hiten، نام خود را بعنوان سومين كشور كه موفق به ارسال كاوشگر به مدار ماه شد، ثبت كردند.
اين فضاپيما در مدار ماه، مدارگرد كوچكتري به نام Hagoromo را رها كرد، اما فرستنده مدارگرد دچار نقص عملكرد شد كه اين مسئله مانع از انجام مطالعات علمي در ادامه مأموريت شد.
مأموريت SELENE با نام مستعار Kaguya دومين فضاپيماي مدارگرد ژاپن محسوب ميشود؛ اين مدارگرد مجهز به يك دوربين ويدئويي با كيفيت بالا و دو ماهواره كوچك فرستنده راديويي بود.
آژانس اكتشافات هوافضاي ژاپن (JAXA) طي سال 2007 تا 2009 ميلادي در اين مأموريت، داده هاي ژئوفيزيك را از ماه جمع آوري و نخستين فيلم هاي ويدئويي با كيفيت بسيار بالاي خارج از مدار زمين را تهيه كرد.
آژانس فضايي اروپا
فضاپيماي SMART-1 در سال 2004 ميلادي توسط محققان آژانس فضايي اروپا (ESA) به فضا پرتاب شد و در مدار ماه قرار گرفت؛ در اين مأموريت نخستين بررسي دقيق از عناصر شيميايي در سطح ماه انجام شد.
هند
نخستين مأموريت اكتشافي هند در ماه Chandrayaan-1 بود كه شامل يك مدارگرد و يك برخورد كننده بود كه در سال 2008 ميلادي به فضا پرتاب شدند؛ در اين مأموريت نقشه زمينشناسي، كانيشناسي و شيميايي با وضوح بسيار بالا از سطح ماه تهيه شد و وجود مولكول هاي آب در خاك ماه را تأييد كرد.
مأموريت Chandrayaan-2 نيز شامل يك مدارگرد و ماهنورد است كه سال 2017 ميلادي به ماه پرتاب خواهد شد؛ محققان اين كشور اميدوارند تا سال 2020 ميلادي بتوانند فضانوردي را به ماه ارسال كنند.
چين
كشور چين برنامه اكتشافات در ماه را در قالب برنامه چانگه (Chang"e Program) و با پرتاب كاوشگري با نام Chang"e-1 در سال 2007 ميلادي آغاز كرد؛ اين كاوشگر پس از اتمام مأموريت با هدايت تيم كنترلكننده زميني به سطح ماه برخورد كرد.
كاوشگر Chang"e-2 نيز سه سال بعد (سال 2010) پرتاب شد و پس از چرخش در مدار ماه، راهي مأموريت در عمق فضا براي بررسي يك سيارك شد؛ پيشبيني ميشود كه اين كاوشگر تاكنون بيش از 300 ميليون كيلومتر از زمين فاصله گرفته باشد كه طولانيترين سفر يك فضاپيماي چين محسوب ميشود.
چين در دور جديد توسعه برنامه فضايي خود و در قالب مأموريت Chang"e-3، نخستين ماهنورد اين كشور را براي انجام تحقيقات بر سطح ماه به فضا پرتاب كرده است.
ماهنورد «Jadde Rabbit» يا «يوتو» روز يكشنبه اول نوامبر 2013 ميلادي (10 آذر 92) توسط موشك لانگ مارچ-3B به فضا پرتاب شد كه در حال حاضر در مدار ماه قرار داشته و تا اواسط دسامبر بر سطح قمر زمين فرود خواهد آمد.
چين در كنار توسعه برنامه چانگه اميدوار است كه بين سالهاي 2025 و 2030 ميلادي موفق به فرستادن فضانورد به ماه شود.
ماهنورد Lunokhod1 اتحاد جماهير شوروي سابق
ماهنورد Lunokhod2 اتحاد جماهير شوروي سابق
ماهنورد Lunokhod3 اتحاد جماهير شوروي سابق
مأموريت آپولو 11 آمريكا و سفر سرنشين دار به ماه
كاوشگر ماه Hiten ژاپن
مدارگرد ماه Chandrayaan-1 هند
ماهنورد Jadde Rabbit چين
طرح ساخت پايگاه فضايي سه بعدي بر روي ماه
طرح ساخت پايگاه فضايي سه بعدي بر روي ماه
يکشنبه 24 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 146]