واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: مرحوم شيخ محمد عبده كه بود؟
شيخ محمد تقي عبده (بروجردي)، چهرهاي شاخص و يكي از حقوقدانان كاردان و مبتكر دادگسترينوين بود، قاطعيت، درايت و نوآوريهاي او در امور قضايي مشهور خاص و عام است و نزديك به سيسال رياست محكمه عالي انتظامي قضات را بر عهده داشت و به بياني ديگر قاضي القضات دادگستريبود.
به گزارش خبرنگار حقوقي قضايي باشگاه خبرنگاران، شيخ محمدتقي عبده، فرزند شيخ ملاحسين بروجردي، در سال ۱۳۰۰ (هـ ق) برابر با ۱۲۵۸ (ش) دربروجرد به دنيا آمد.
جد وي ملامحمد تقي گلپايگاني بود، شيخ محمد، پدرش را در دوران كودكي ازدست داد و از طفوليت به كسب علم و فراگيري فقه و معقول و منقول پرداخت.
در سن شانزده سالگي،پياده راهي تهران شد و تحت حمايت آقا سيد ريحان الله كه از مجتهدين بنام عصر خود بود، قرار گرفت وبه تحصيل خود ادامه داد و از محضر آيت الله ميرزا حسن آشتياني، آيت الله لاهيجي، ميرزاهاشم حكيم وشيخ حسين ناظر زاده استفاده برد و در اصول فقه، ادبيات عرب، حكمت و منطق تبحر يافت.
در سن بيست و يك سالگي از محضر آيت الله العظمي ميرزا حسن آشتياني به درجۀ اجتهاد نايل شد و در اين زمان، به معلمي روي آورد و به توصيۀ استاد خود در مدرسه دانش كه بعدها به مدرسه ثروت تغيير نام داد و مديريت آن با ميرزا احمدخان حنانه بود، مشغول به در تهران گشايش يافت و شيخ عبده با معرفي ميرزا « ايران وآلمان » تدريس شد.
پس از چندي مدرسه آلماني عبدالعظيم خان قريب به اين مدرسه رفت وبه تدريس زبان و ادبيات عرب پرداخت كه در اين مدت، دو كتاب در زمينه صرف و نحو عربي نوشت و زبان آلماني را در همان مدرسه فرا گرفت و زبان فرانسوي را نيز با شركت در دورههاي شبانه مدرسه آليانس آموخت.
خوي و خصلت بارز شيخ عبده، جديت او در كارها بود كه دهخدا در اينباره ميگويد : بروجردي علاوه بر صلاحيت علمي ، داراي فضائل معنوي فراواني است و براي او احترام زيادي قائل هستم شيخ عبده در عمل به واجبات و اجتناب از منهيات بسيار دقيق بود و نمازش را حتماً سر وقت ادا ميكرد.
در سال 1331 (ه ق) از مدرسه آلماني كناره گرفت و به دستور ميرزا احمدخان اشتري كه معاونت وزارت عدليه را برعهده داشت، به عنوان عضو محكمه استيناف تهران، آغاز به كار كرد.
پس از چند سال مدعي العموم استيناف شد و در اين سمت تا زمان انحلال عدليه و تشكيل دادگستري نوين، باقي ماند و پس از تشكيل دادگستري نوين به مستشاري ديوان تميز وكمي بعد به عضويت محكمۀ انتظامي قضات منصوب شود.
علي اكبر خان داور (باني دادگستري نوين ) كه به شخصيتي با خصوصيات شيخ عبده جهت تصدي رياست دادگاه انتظامي قضات نياز داشت، او را مناسبترين فرد براي اين امر خطير تشخيص داد وشيخ عبده عهده دار رياست دادگاه انتظامي قضات دادگستري شد و تا زمان بازنشستگي، حدود سي سال دراين پست به انجام وظيفه پرداخت.
در مدت رياست وي در دادگاه انتظامي قضات، هيچ كس نديد و نشنيد كه به سفارش ديگران و ياملاحظه افراد، بيگناهي رامحكوم و گناهكاري را تبرئه كند.
و از آنجا كه همه با روحيات و خصوصيات وي آشنا بودند، چنين توقعاتي از وي نداشتند، شيخ محمد عبده هرگاه به پرونده قاضي خوشنامي رسيدگي ميكرد.
شيخ عبده، در كنار فعاليتهاي قضايي، به تدريس در مدرسه عالي حقوق و سپس دانشكدة حقوق تهران ميپرداخت، ابتدا دروس فقه و اصول و سپس حقوق مدني و اصول محاكمات مدني را تدريس ميكرد، پس از دانشكده حقوق، اكثر در كلاسهاي قضايي دادگستري و حوزه هاي علميه تهران مانندحوزه علميه صدر و همچنين مدرسه عالي سپهسالار به تدريس ميپرداخت.
در دوران بازنشستگي نيز تاپايان عمر مدرس دانشكده الهيات دانشگاه تهران بود و عموماً دروس اصول فقه و معارف اسلامي راارائه ميداد، يكي از شاگردان وي، استاد محمود شهابي بود كه بعدها دانشيار شيخ عبده شد و پس ازكناره گيري شيخ عبده و به توصيه وي، استادي درسهاي تدريس وي را برعهده گرفت.
شيخ عبده در دهۀ 1310 ( ش) پايان نامۀ دكتراي خود تحت عنوان "انحلال عقد واحد به عقودمتعدد " را ارائه كرد و نظرات وي در امور قضايي، همواره جزو نمونههاي ابتكاري و جالب توجه قضايي وحكميت و استدلالهاي حقوقي به شمار ميآمد و مرجعي تمام عيار در علوم حقوقي و اصول محاكمات شناخته شده بود.
آثار تأليفي باقي مانده از وي عبارتند از: حقوق مدني، شرح قانون مدني، كليات حقوق اسلامي، اصول و رويۀ قضايي مستخرجه از آراي ديوان عالي تميز، صرف و نحو عربي.
شيخ محمد عبده (بروجردي ) در سحرگاه پانزدهم تيرماه 1346 ( ش)، پس از اداي نماز صبح چشم از جهان فرو بست و بر جنازه او مرجع عالي قدر آيت الله العظمي مرعشي نجفي، نماز ميت خواند و پيكر وي در جوار مرقد حضرت معصومه ( س) در شهر قم به خاك سپرده شده است.
انتهاي پيام/
شنبه 23 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 45]