محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830747392
مصطفی خمینی مفسر برجسته قرآن
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: مصطفي خميني مفسر برجسته قرآن
گرد هم آمدن قوه فقاهت و تفسير قرآن در وجود يک شخص در تاريخ اسلام کم نيست. لکن به فعليت رسيدن آن، چندان فراوان نبوده است. مرحوم آيت الله سيدمصطفي خميني فرزند ارشد حضرت امام رضوان الله تعالي عليه از نمونه هاي اين مساله است. او فقيهي بود جوان که با نگارش تفسير ارزشمند خود، توانايي اش را در علوم قرآني و تفسير فعليت بخشيد. گر چه مرگ نابهنگام آن دانشور، فرصت تکميل و اتمام آن مجموعه تفسيري ارزشمند را از او سلب کرد، لکن همان مقدار نوشته شده، که در چهار جلد انتشار يافته است، گواهي روشن بر مقام بلند او در ميان مفسران شيعه در عصر جديد است.1 حاج آقا مصطفي خميني مومن پارسايي بود از تبار پاکان که سراسر زندگي اش در هجرت و جهاد، همراه با تعليم و تعلم سپري شد و برکات وجودش به جامعه اسلامي رسيد، چنان که سوگ شهادت او بهانه تجمع مبارزان مسلمان در مساجد و آغاز انقلاب اسلامي ايران شد. آن مرحوم در تاريخ 1309 هجري شمسي مطابق با سال 1349 هجري قمري در قم چشم به جهان گشود و در سال 1356 هجري شمسي در نجف اشرف به گونه مرموزي ناگهان از دنيا رفته و به شهادت رسيدند. ايشان مدارج تحصيلي مهم و مقام علمي بلندي در ميان اقران داشت و صاحب آثار قلمي فراوان بود که بخشي از آنها به تفسير قرآن اختصاص داشت. تفسير وي شباهت زيادي به طرح تفسيري شهيد مدرس دارد که در اينجا پس از معرفي فشرده آثارش به معرفي آن تفسير مي پردازيم. مرحوم حاج آقا مصطفي به رغم احترام عميقي که به والد بزرگوار خود امام خميني(ه) دارد، در مواردي به صراحت و با احترام نظرات ايشان را نيز نقد و رد کرده استتاليفات حاج آقا مصطفياو نه تنها در زمينه تدريس و شاگردپروري، فردي پرتلاش و موفق بود بلکه در زمينه پژوهش و نگارش و تاليف کتاب هاي سودمند نيز بسيار موفق و پيشاهنگ به حساب مي آمد. برخي از آثار قلمي و تاليفات ايشان که به چاپ رسيده و پخش شده است، نشانگر مقام علمي آن مرحوم و گستردگي پژوهش هاي او در زمينه هاي مختلف است. در هر صورت، تاليفات عمده و آثار قلمي قابل ذکر آن بزرگوار از اين قرار است؛ 1- القواعد الحکميه نوشته يي است در فلسفه متعاليه و به عنوان حاشيه و تعليقه يي بر کتاب «اسفار» صدرالمتالهين شيرازي (مخطوط). 2- کتاب البيع؛ يک دوره کامل مباحث استدلالي بيع (در سه جلد، خطي)2 3- مکاسب محرمه، دو جلد در فقه استدلالي (خطي) 4- کتاب الاجاره يکي از مباحث فقه که به صورت استدلالي بحث کرده بودند و گفته مي شود نسخه دستنويس آن در يورش ماموران ساواک به خانه او به همراه سه هزار جلد کتاب ديگر به غارت رفت. 5- مستند تحريرالوسيله، شرح کتاب فقهي و فتوايي حضرت امام خميني(ره) 6- تعليقه يي بر عروه الوثقي، متن اصلي کتاب عروه الوثقي. که به طور خلاصه «عروه» ناميده مي شود، نوشته فقهي و فتوايي مفصل از فقيه بزرگوار سيدکاظم يزدي(ره) است، که بعد از ايشان فقها و مراجع تقليد شيعه، حواشي و تعليقات زيادي بر آن نوشته اند. حاج آقا مصطفي خميني نيز از جمله کساني است که بر اين کتاب، تعليقه زده و فتاواي خود را بر آن افزوده است. قابل ذکر است که توانايي بر نوشتن اين قبيل کتاب ها از نظر عرف حوزه هاي علميه، نشانه اجتهاد فقهي نويسنده آن است. 7- تحريرات في الاصول، يک دوره علم اصول به سبک استدلالي و مفصل است. جلد اول آن به همت آقاي سيدمحمد سجادي توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي (561 صفحه، قطع وزيري) به چاپ رسيده است. 8- شرح زندگاني ائمه معصومين؛ اين اثر در تاريخ ائمه معصومين و فقط تا شرح حال امام حسين (ع) نوشته شده، اما هنوز به چاپ نرسيده است. 9- کتاب اصول، کتاب مختصر ديگري به جز تحريرات في الاصول که در علم اصول فقه نوشته شده است. (خطي) 10- القواعد الرجاليه کتابي در مباحث علم رجال، که از علوم ابزاري و پيش نياز فقه استدلالي است. 11- کتابي در بحث نکاح و در موضوع فقه 12- تفسيرالقرآن الکريم (که آن را جداگانه معرفي خواهيم کرد.) روش تفسيري چنان که گفته شد، يکي از آثار قلمي ارزشمند حاج آقا مصطفي خميني، کتاب تفسير قرآن کريم است که متاسفانه ناتمام مانده است. اين کتاب در بردارنده تفسير آيات سوره حمد و شماري از آيات اوايل سوره بقره (آيات 6 تا41) است و در چهار مجلد به اهتمام آقاي سيدمحمد سجادي اصفهاني در سال 1362 از سوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به چاپ رسيده است. البته مجلد اول آن قبلاً توسط مطبوعاتي اسماعيليان در قم به چاپ رسيده بود که شامل جلد اول و جلد دوم (تا صفحه 122) از چاپ ارشاد است. متاسفانه چاپ و نشر اين اثر ارزشمند مطلوب نيست، چرا که داراي اغلاط فاحش و فراوان بوده و فاقد فهرست هاي لازم است. آن مرحوم، تفسير هر آيه قرآن را در ابعاد و تخصص هاي مختلف مورد توجه قرار داده است. نوشته ايشان در اين مورد، با طرح تفسير نانوشته آيت الله سيدحسن مدرس(ه) همسويي، هماهنگي و مشابهت دارد. چنان که بيشتر گفتيم. در ميان اوراق باقيمانده دستنويس سيدحسن مدرس(ه) پيش نويس طرح تفسيري وجود دارد که اخيراً شناسايي و معرفي شده است. آن طرح مشابهت زيادي با طرح کتاب تفسير مرحوم حاج آقا مصطفي دارد با اينکه طرح مدرس جزء اسناد خانوادگي بوده و تا همين چند سال اخير در هيچ جا منتشر نشده و ديده نشده است. طرح مدرس در ميان اوراق شخصي او قرار داشت و آن را آماده کرده بود تا بر آن اساس تفسير قرآني نوشته شود و در مدرسه سپهسالار سابق مورد تدريس قرار بگيرد اما بر اثر بازداشت و زنداني شدنش توسط دستگاه رضاخان ميرپنج و عمال انگليس در ايران، نتوانست طرح خود را تبديل به کتاب کند، تا اينکه به شهادت رسيد. مي توان گفت مرحوم سيدمصطفي خميني در آن بخش از کتابش که آن را تمام کرده، به حدود 80 درصد با طرح تفسيري مرحوم مدرس هماهنگ و همسو بوده است و اين بسيار عجيب است که اولياي خدا در حرکت هاي فکري و اصلاحي خود، بدون آنکه از انديشه همديگر خبر داشته باشند به نقطه مشترکي مي رسند و پيرو فکر واحدي مي شوند. اين دو فقيه شهيد نيز بدون آنکه از انديشه يکديگر درباره شيوه تفسير قرآن مجيد خبر داشته باشند، تقريباً به يک فکر و طرح مشترک دست يافته بودند.3 با اين حال جاي تاسف بسيار است که طرح مرحوم مدرس، اصولاً نانوشته و طرح مرحوم حاج آقا مصطفي نيز در سوره بقره ناتمام ماند. روش تفسيري حاج آقا مصطفي مبتني بر تفصيل و توضيح کامل است. ايشان اول آيات مورد نظر را درج مي کند و سپس تحت عنوان «المسائل اللغويه و الصرفيه» به واژه شناسي و اشتقاق صرفي کلمات مي پردازد، سپس اگر بحثي راجع به نحوه نگارش و «رسم الخط» واژه هاي آن باشد راجع به آن سخن مي گويد، آنگاه بحثي درباره «اختلاف قرائت ها» مي گشايد، سپس بحثي درباره چگونگي «اعراب و علم نحو» انجام مي دهد، بعد از آن، آيات مورد نظر را از نگاه «علم معاني و بيان و فن بلاغت» مورد کاوش قرار مي دهد و بعد به استخراج و دسته بندي نکته هايي مي پردازد که امکان برداشت آنها از آن آيات، راجع به علم «اصول فقه» وجود دارد. آنگاه تحت عنوان «الحکمه و الفلسفه» نکته هاي فلسفي آيه را مورد دقت و گفت وگو قرار مي دهد. بعد از آن به «نکته هاي اخلاقي و پند و موعظه» يي که از آن آيه استفاده مي شود، اشاره مي کند و نيز اگر مطلبي عرفاني و اشراقي وجود داشته باشد آن را بيان مي کند و در پايان تحت عنوان «التفسير و التاويل علي اختلاف المسالک و المشارب» به جمع بندي مباحث گذشته و آرا و نظرات تفسيري گوناگون پرداخته و در ضمن آن با تبيين کامل و نهايي مفهوم آيه، ديدگاه خود را بيان مي کند. در اين قسمت، ايشان نخست ديدگاه پيروان تفسير روايي را با عنوان «علي مسلک الاخباريين» درج مي کند، آنگاه نظرات اصحاب اجتهاد و راي را مي آورد، سپس ديدگاه «اهل ذوق و عرفان» يا «انس و عرفان» و نيز «فلاسفه و حکما» مانند صدرالمتالهين و غيره را مي آورد. خوانندگان محترم مي توانند به عنوان نمونه، تفسير آيه 31 سوره بقره را در جلد چهارم تفسير ايشان (صص369-313)، ملاحظه و تطبيق کنند.نقاط قوت و ضعف اين تفسير يکي از فضلا اخيراً با نگارش مقاله يي به نقد و ارزيابي علمي تفسير مرحوم حاج آقا مصطفي پرداخته و نکته هاي مفيدي را يادآور شده است4 که البته در مقام بررسي تفصيلي اين کتاب و ذکر نقاط قوت و ضعف آن بيش از اينها مي توان نکته استخراج کرد و مطلب نوشت وليکن هدف ما بر اختصار است. به رغم محسناتي که اين تفسير دارد و محتواي آن بيانگر شخصيت علمي جامع مولفش است از نقاط ضعف واضح نيز به دور نيست که از جمله آنها زياده روي در طرح مباحث تخصصي و علمي در ذيل و ضمن تفسير آيات قرآن مجيد است. اين مساله باعث شده است گاهي بسياري از مباحث و مسائل غيرمربوط به تفسير نيز در آن بيايد و موجب طولاني شدن بدون دليل کتاب شود. چنان که تفسير سوره حمد به تنهايي بالغ بر حدود 220 صفحه شده است. همان گونه که آن مرحوم به بهانه تفسير «بسمله» بحث درازدامني درباره موضوع حرمت و حليت مس اسم جلاله خداوند انجام داده و در آن همه شقوق فقهي و روايات را آورده است. هر چند نمي توان تفسير شهيد حاج آقا مصطفي را با تفسير طنطاوي مقايسه کرد وليکن گرايش به درج مباحث تخصصي غيرتفسيري و دستاوردهاي علوم مختلف در آن بيش از حد معمول است به ويژه مباحث فلسفي، عرفاني، فقهي و ادبي. با اين حال از نقل مباحث تخصصي مربوط به علوم تجربي و طبيعي اثر کمتري در آن هست و اين نيز شايد به دليل عدم تخصص مولف در اين رشته ها بوده است. روش تفسيري حاج آقا مصطفي مبتني بر تفصيل و توضيح کامل است. ايشان اول آيات مورد نظر را درج مي کند و سپس تحت عنوان «المسائل اللغويه و الصرفيه» به واژه شناسي و اشتقاق صرفي کلمات مي پردازد، سپس اگر بحثي راجع به نحوه نگارش و «رسم الخط» واژه هاي آن باشد راجع به آن سخن مي گويد.با لحاظ نکات يادشده در مقام تعيين جايگاه اين تفسير در ميان تفاسير مختلف (از نظر شيوه تفسيري) به دليل اجتماع گرايش هاي مختلف ضرر عمده انباشت مطالب علمي و مباحث تخصصي در يک کتاب تفسيري اين است که جنبه هاي هدايتي و پرورش روح قرآن را تحت الشعاع قرار مي دهد که هدف اصلي قرآن مجيد است. با اين همه روح آزادگي و عدم تقليد در سراسر کتاب هويدا است. چنان که مي بينيم مرحوم حاج آقا مصطفي به رغم احترام عميقي که به والد بزرگوار خود امام خميني(ه) دارد، در مواردي به صراحت و با احترام نظرات ايشان را نيز نقد و رد کرده است. از جمله در جايي که ايشان درباره نخستين واضع لغات و زبان ها بحث مي کند نظر امام خميني(ه) را مبني بر اينکه واضع لغات خداوند متعال و با فرشتگان هستند، رد مي کند و مي گويد؛ «الحق احق ان يتبع من عقول الرجال»5 پي نوشت ها:1- يادآوري مي کنم زندگينامه مفصل ايشان را در کتاب «سيره صالحان» آورده ام که علاقه مندان مي توانند به آن مراجعه کنند. 2- شهيد هجرت و جهاد3- در کتاب شهداي روحانيت، کتاب البيع حاج آقا مصطفي را 10 جلد معرفي کرده است ولي در مصاحبه با برادر ايشان (مرحوم حاج سيداحمد آقا)، سه جلد معرفي شده است. 4- رک قضايا اسلاميه، مناهج المفسرين، العدد الثاني، سال 1416 ه ق /1995م، صفحات 205-197، به قلم سيدمحمد المشعل، چاپ قم 5- رک تفسير القرآن الکريم، ج1، ص159نويسنده: ابوالفضل شکوري
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 596]
-
گوناگون
پربازدیدترینها