محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829778624
نمایی از مهندسی فرهنگی قرآن
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: نمايي از مهندسي فرهنگي قرآن
اشاره:در شماره نخست نوشتار پش رو گفته شد که قرآن اساس و محور همة تعاليم، توجيه ها و برنامه ها و اهداف خود را امري معرفتي و فرهنگي معرفي كرده كه عبارت است از «شناخت خدا، ايمان به او، اظهار بندگي به درگاه او، اطاعت از او و حركت به سوي او».اين عناصر كه مهم ترين عناصر دين و دينداري به شمار مي آيند، ـ حتّي به باور كساني كه اعتقادي به دين ندارند ـ عناصري فرهنگي و فرهنگ ساز هستند. حال دين ناباوران، فرهنگ ديني را فرهنگي غلط و نادرست مي شناسند و دين باوران، آن را فرهنگي اصيل و درست مي دانند! در شماره حاضر نمايي کلي از مهندسي فرهنگي قرآن فرارويتان ترسيم خواهد شد 1. دعوت به عبادت و معرفت پروردگار؛(يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون) (بقره/21)«اي مردم! پروردگار خود را پرستش كنيد؛ آن كس كه شما و كساني را كه پيش از شما بودند آفريد؛ تا پرهيزكار شويد.» در اين آيه، مخاطب همه انسان هايند، و با نوعي تكريم دعوت شده اند تا به بندگي و اظهار عبوديت رو آورند و به آنها يادآوري شده است كه منطق اين اظهار بندگي، آن است كه او شما را آفريده و پرورش داده است، چونان كه نسل هاي پيشين را! و در نهايت متذكّر شده است كه اين عبوديت و عبادت، به انسان قدرت تصميم گيري و اراده و كنترل بر خويش مي دهد ـ تا در زندگي گرفتار كژي و ناهنجاري و افراط و تفريط نشود، براي رسيدن به تمايلات خود همه چيز را ويران نكند و براي ايجاد جامعه اي برابر، به استبداد و جبّاريت دست نزند و براي كشف نيروهاي دروني خود، زندگي خود را درگير قدرت طلبي و امتيازخواهي بر ديگران نسازد! و ... ـ2. ايمان به انبيا ـ واسطه ميان خدا و خلق؛(يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُم) (نساء/170)«اي مردم! پيامبر(ي كه انتظارش را مي كشيديد،) حق را از جانب پروردگارتان آورد.»در اين آيه نيز خطاب به توده انسان ها و همه نسل هايي است كه شنواي اين پيامند و محتواي آن، اين است كه شما به اختيار خود نيامده ايد! بلكه در آمدن و باليدن، پرورش دهنده اي داريد، همو اكنون برايتان پيام رساني فرستاده تا حقيقت زندگي ـ آمدن، زيستن و رفتن ـ را براي شما بازگويد، چنان كه اگر خوب بينديشيد، فرستاده شدن پيامبر (ص)از سوي پروردگار، خود مبتني بر منطقي راستين است.(يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمْ بُرْهَانٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ نُورًا مُبِينا) (نساء/174)«اي مردم! دليل روشن از طرف پروردگارتان براي شما آمد؛ و نور آشكاري به سوي شما نازل كرديم.»قرآن در اين آيه يادآور شده است كه اگر انسان ها به عبوديت خدا و ايمان به پيامبر (ص) دعوت شده اند، اين دعوت همراه با برهان و دليل روشنيِ خرد فهم و هماهنگ با زبان فطرت و سرشت آدمي است.(لِئَلا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّه بَعْدَ الرُّسُل) (نساء/165)«تا بعد از اين پيامبران، حجتي براي مردم بر خدا باقي نماند.»فلسفه اين هدايتگري و دعوت و ارائه دلايل و برهان، اين است كه مردمان از آن پس، حجتي بر خدا نداشته باشند و از او گلايه نكنند كه اگر راهنمايي بود و راه را مي نمود، بدخواه و بدانديش و گمراه نمي شدند!3. هدفمندي هستي و زندگي انسان؛(قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى) (طه/50)«پروردگار، اوست كه همه چيز را وجود بخشيده و سپس آنها را به سوي هدفي رهنمون ساخته است.»(أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لا تُرْجَعُون) (مؤمنون/115)«آيا گمتان كرديد شما را بيهوده آفريديم، و به سوي ما باز نمي گرديد؟»قرآن در اين بيان بر هدفمندي آفرينش و حيات انسان تأكيد دارد و اين هدفمندي را با طرح دو اصل به انسان يادآوري كرده است: 1ـ خلقت آغازين 2ـ رجعت و بازگشت به جانب خالق.4. مسئوليت انسان در زندگي و پاسخگويي او در آخرت؛(إِنَّ السَّاعَه آتِيَه أَكَادُ أُخْفِيهَا لِتُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا تَسْعَى) (طه/15)«لحظه قيامت حتماً فرا مي رسد، زمان آن را پنهان داشته ام! قيامت براي آن است كه هركس پاداش تلاش هاي خود را دريافت كند.»(وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَه فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّه مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِين) (انبياء/47)«روز قيامت ترازوهاي عدل را برقرار مي سازيم، به هيچ كس كم ترين ستم نخواهد شد، اگر عملي به كوچكي و كم وزني خردلي باشد، آن را خواهيم آورد و از نظر دور نخواهيم داشت و البتّه با حسابگري و حسابرسي، خلأيي باقي نمي ماند و چيزي فروگذار نمي شود.»5. ضرورت حركت آگاهانه و عاقلانه و مسئولانه در زندگي؛آن آغاز و اين فرجام مي طلبد كه انسان حركت خود را در زندگي آگاهانه و انديشمندانه انتخاب كرده و پي گيري نمايد، چرا كه در قبال هر گام بايد پاسخگو باشد.(هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لا يَعْلَمُون) (زمر/9)«آيا كساني كه مي دانند با كساني كه نمي دانند يكسانند؟!»(وَمَا يَسْتَوِي الأعْمَى وَالْبَصِيرُ وَلا الظُّلُمَاتُ وَلا النُّور) (فاطر/20-19)«و نابينا و بينا هرگز برابر نيستند، و نه ظلمت ها و روشنايي.»(كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون) (بقره/242)«اين چنين خداوند آيات خود را براي شما شرح مي دهد؛ شايد انديشه كنيد.»(أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِم) (روم/8)«آيا آنان با خود نينديشيدند؟»(وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأرْض) (آل عمران/191)«و در اسرار آسمان ها و زمين مي انديشند.» 6. لزوم بهره گيري از «امكانات فطري» و «هدايت هاي انبيا» در شناخت صحيح هستي و زندگي؛(قُلْ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَكُمْ وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالأبْصَارَ وَالأفْئِدَه) (ملك/23)«بگو او كسي است كه شما را آفريد و براي شما گوش و چشم و قلب قرار داد.»(أَفَلَمْ يَنْظُرُوا إِلَى السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْنَاهَا وَزَيَّنَّاهَا) (ق/6)«آيا آنان به آسمان بالاي سرشان نگاه نكردند كه چگونه ما آن را بنا كرده ايم؟!»(أَوَلَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَمَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْء) (اعراف/185)«آيا در حكومت و نظام آسمان ها و زمين، و آنچه خدا آفريده است، (از روي دقت و عبرت) نظر نيفكندند؟!»(الر كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّور) (ابراهيم/1)«الر اين كتابي است كه بر تو نازل كرديم، تا مردم را از تاريكي ها(ي شرك و ظلم و جهل،) به سوي روشنايي(ايمان و عدل و آگاهي،) به فرمان پروردگارشان در آوري.»(وَمَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُورًا فَمَا لَهُ مِنْ نُور) (نور/40)«و كسي كه خدا براي او نوري قرار نداده، نوري براي او نيست.» 7. تدبّر در كلام الهي و اطاعت از انبيا؛(كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الألْبَاب) (ص/29)«اين كتابى است پربركت كه بر تو نازل كردهايم تا در آيات آن تدبّر كنند و خردمندان متذكّر شوند!»(قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُول) (آل عمران/32)«بگو از خدا و فرستاده (او)، اطاعت كنيد!»(إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ * فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُون) (شعراء/ 108-107)«مسلماً من براي شما پيامبري امين هستم. تقواي الهي پيشه كنيد و مرا اطاعت كنيد.»8. دستيابي به زندگي واقعي و بهينه، فلسفه اطاعت از خدا و رسول؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُم) (انفال/24)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! دعوت خدا و پيامبر را اجابت كنيد هنگامي كه شما را به سوي چيزي مي خوانند.»9. برنامه هاي عملي قرآن براي تحقّق زندگي برتر و بهتر انسان بر كره خاك؛خطاب هايي كه در قرآن، قبل از وارد شدن انسان به جرگه مؤمنان متوجّه او شده است، معمولاً با تعبير(يا ايّها النّاس)است، چنان كه مواردي را در زمينه اصل ايمان به خدا و قيامت آورديم. ولي هنگامي كه قرآن از ساحت هستي شناسي و بيان اصول بنيادين عبور كرده و به عرصه برنامه هاي عملي گام نهاده است، خطاب ها معمولاً با عنوان (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا)مي باشد كه در اين مجال به بخشي از آنها اشارتي خواهيم داشت:يک ـ تشويق مؤمنان به حركت در مسير صلاح و جهت گيري مثبت در زندگي؛(وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّات) (بقره/25)«به كساني كه ايمان آورده و كارهاي شايسته انجام داده اند، بشارت ده كه باغ هايي از بهشت براي آنهاست.»دو ـ بهره گيري از غذاهاي پاكيزه، مفيد و فاقد ضرر؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُم) (بقره/172)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! از نعمت هاي پاكيزه اي كه به شما روزي داده ايم بخوريد.»سه ـ توجه به نيازمندان و انفاق بخشي از دارايي خود به آنان؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُم) (بقره/254)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! از آنچه به شما روزي داده ايم، انفاق كنيد.»چهار ـ پرهيز از منّت گذاري و آزار فرودستان؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالأذَى) (بقره/264)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! بخشش هاي خود را با منت و آزار، باطل نسازيد!»پنج ـ پايبندي به قراردادهاي اجتماعي؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ) (مائده/1)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! به پيمان ها (و قراردادها) وفا كنيد!»شش ـ منع از بدعت گذاري و ايجاد محروميت هاي كاذب و ساختگي براي خود؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَيِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكُم) (مائده/87)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! چيزهاي پاكيزه را كه خداوند براي شما حلال كرده است، حرام نكنيد!» هفت ـ حرمت شراب و قمار و ...؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأنْصَابُ . . .) (مائده/90)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! شراب و قمار و بت ها و ازلام [= نوعي بخت آزمايي]، پليد و از عمل شيطان است.»هشت ـ پرهيز از خيانت در امانت؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُوا أَمَانَاتِكُم) (انفال/27)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! به خدا و پيامبر خيانت نكنيد و نيز در امانات خود خيانت روا مداريد.»نه ـ نهي از ورود به خانه ديگران، بدون اجازه آنان؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ) (نور/27)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! در خانه هايي غير از خانه خود وارد نشويد.»ده ـ لزوم رعايت حقوق همسران؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَكَحْتُمُ الْمُؤْمِنَات) (احزاب/49)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! هنگامي كه با زنان با ايمان ازدواج كرديد.»يازده ـ ممنوعيت برخورد استهزا آميز با ديگران در روابط اجتماعي؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَومٌ مِنْ قَوْمٍ) (حجرات/11)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! نبايد گروهي از مردان شما گروه ديگر را مسخره كنند.»دوازده ـ پرهيز از بدگماني نسبت به مردم؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنّ) (حجرات/12)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! از بسياري از گمان ها بپرهيزيد.»سيزده ـ ممنوعيت گزافه گويي و ادّعاهاي بدون پشتوانه و وعده هاي بي اساس؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لا تَفْعَلُونَ) (صف/2)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! چرا سخني مي گوييد كه عمل نمي كنيد؟!»چهارده ـ مسئوليت در قبال خانواده و فرزندان؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا) (تحريم/6)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! خود وخانواده خويش را از آتشي كه هيزم آن انسان ها و سنگ هاست نگه داريد.»پانزده ـ برخي قواعد و قوانين اقتصادي؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ) (نساء/29)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! اموال يكديگر را به باطل(و از طرق نامشروع) نخوريد.»(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا شَهَادَه بَيْنِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْت) (مائده/106)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! هنگامي كه مرگ يكي از شما فرا رسد، در موقع وصيت بايد از ميان شما، دو نفر عادل را به شهادت بطلبد.»(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَه) (آل عمران/130)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! ربا را چند برابر نخوريد!»(وَلا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُم) (اعراف/85)«و از اموال مردم چيزي نكاهيد!»(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوه) (بقره/282)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! هنگامي كه بدهيِ مدت داري (به خاطر وام يا داد و ستد) به يكديگر پيدا كنيد، آن را بنويسيد!»شانزده ـ دعوت به قسط و عدل و اجراي قوانين حقوقي؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّه) (نساء/135)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! كاملاً قيام به عدالت كنيد! براي خدا شهادت دهيد.»(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى) (بقره/178)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! حكم قصاص در مورد كشتگان، بر شما نوشته شده است.»هفده ـ تنظيم روابط اجتماعي و سياسي با ملت هاي ديگر؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطَانَه مِنْ دُونِكُم) (آل عمران/118)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! محرم اسراري از غير خود، انتخاب نكنيد.» (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاء) (نساء/144)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! غير از مؤمنان، كافران را وليّ و تكيه گاه خود قرار ندهيد.»(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاء) (مائده/51)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! يهود و نصارا را وليّ (و دوست و تكيه گاه خود) اتخاب نكنيد!»(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا)(حجرات/6)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! اگر شخصي فاسق خبري براي شما بياورد، درباره آن تحقيق كنيد.»هجده ـ بخشي از برنامه هاي عبادي؛(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاه)(بقره/153)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! از صبر(و اسقامت) و نماز، كمك بگيريد!»(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَام)(بقره/183)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! روزه بر شما نوشته شده.»(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَأَنْتُمْ حُرُم)(مائده/95)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! در حال احرام شكار نكنيد.»(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلاه مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَه فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّه)(جمعه/9)«اي كساني كه ايمان آورده ايد! هنگامي كه براي نماز روز جمعه اذان گفته شود، به سوي ذكر خدا بشتابيد.»(انْفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالا وَجَاهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُم)(توبه/41)«همگي به سوي ميدان جهاد حركت كنيد؛ سبكبار باشيد يا سنگين بار!»آنچه در اين سطرها به عنوان برنامه هاي عملي مورد اشاره قرار گرفت، بخش كمي از برنامه هاي عملي متنوع قرآن براي اهل ايمان است كه همه اين عناصر در كنار هم هدفي را دنبال مي كند و اين برنامه ها به گونه اي ترسيم و تنظيم شده است كه بتواند براي انسان، زندگي معنوي همراه با آسايش و آرامش را رقم زند.در صورتي كه يك يا چند اصل از اين اصول يا يك يا چند برنامه از اين برنامه هاي عملي مورد بي توجهي قرار گيرد، تعادل نظام كاركردي دين بر هم خورده و جامعه به اهداف موردنظر ـ آن گونه كه بايد ـ دست نمي يابد. و امروز مشكل جوامع اسلامي را كه در فقر علمي و اقتصادي و سياسي به سر مي برند، بايد در اين زاويه جستجو كرد.آنچه ما آورديم، هرگز آن هندسه نهايي قرآني نيست، بلكه اين هندسه كه بيش از هر چيز يك سازماندهي و برنامه ريزي فرهنگي است، بايد بيش از اين مورد بررسي و دقت قرار گيرد و شناسايي شود.آيا آموزه ها و برنامه هاي قرآن داراي مهندسي فرهنگي است؟ممكن است با طرح مسائل پيشين، اين سؤال مطرح شود كه آيا بيان چند اصل اعتقادي و ارائه چند برنامه عملي مي تواند «مهندسي فرهنگي» به حساب آيد؟در پاسخ بايد گفت كه تنظيم و طرح چند اصل و تقنين مجموعه اي از قوانين و بايدها و نبايدها، هميشه حكايت از وجود «مهندسي فرهنگي» ندارد؛ زيرا تنظيم اصول و تقنين قوانين:1. گاه اساساً مرتبط با مسائل فرهنگي نيست، بلكه در جهت توليد يك محصول يا ساخت يك بنا و يا اداره فيزيكي يك مجموعه صورت گرفته است كه در اين صورت، اصول و فروع برنامه ها و دستورالعمل ها ارتباطي با فرهنگ و مهندسي فرهنگي ندارد.2. در برخي موارد قوانين و ضوابط و تعريف اصول و تجديد رفتار جنبه فرهنگي و فرهنگ سازي دارد و در نهايت به شكل گيري يك نظام رفتاري، اعتقادي، اخلاقي و شخصيتي خاصي منتهي مي شود، ولي به دليل اين كه در طراحي اصول و ارائه بايدها و نبايدها، محاسبه اي عالمانه و تدبيري عاقلانه صورت نگرفته است و از قبل اهداف مشخص نشده و براي رسيدن به اهداف، كيفيّت و كميّت وظايف و چگونگي روش ها مورد توجه قرار نگرفته است، گرچه اين اصول نظري و قالب هاي عملي خواه ناخواه به شكل گيري يك نظام فرهنگي يا به هرحال عناصري از يك نظام فرهنگي ـ اجتماعي منتهي مي شود، ولي در فرايند اين شكل گيري ـ آغاز و فرجام ـ چيزي به عنوان «مهندسي فرهنگي» وجود ندارد. زيرا چنان كه ياد شد، در معناي واژه «مهندسي»، عنصر محاسبه، سنجش، تقدير و طراحيِ آگاهانه و ارادي و پي ريزي شالوده هاي قانونمند يك بنا براي رسيدن به اهداف فكري و عملي ـ كه حكايت از جهان بيني و هستي شناسي و شخصيت روحي و باورها و تمايلات فرد يا جامعه عامل داشته باشد ـ حضور جدّي و غيرقابل چشم پوشي دارد.بر اين اساس باورها و قواعدي كه طي دوره هاي طولاني و بر اساس شرايط و نيازهاي مقطعي و به صورت اتفاقي يا انتخابي ناگزير و محاسبه نشده و غيرعلمي در جوامع شكل گرفته و فرهنگي ديرپا يا نوظهور را در آن جوامع شكل داده است، فاقد «مهندسي فرهنگي» است.ان شاء الله در شماره آتي اين مساله خواهيم کاويد كه آموزه ها و معارف قرآن در كدام يك از موارد ياد شده مي گنجد!نويسنده: احمد ترابيتنظيم براي تبيان: شکوري
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 233]
-
گوناگون
پربازدیدترینها