واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: سدها را بشكنيد جام جم آنلاين: آيا ميتوانيد با نوجوانتان خوب ارتباط برقرار كنيد؟ احتمالا شما هم مثل خيلي از پدر و مادرهاي ديگر، به اين سوال با آه و ناله، جواب ميدهيد كه: «من اصلا نميتونم باهاش ارتباطي برقرار كنم» يا ممكن است بگوييد: «بعضي وقتها حس ميكنم انگار داريم با دو زبان مختلف با هم صحبت ميكنيم، به نظر ميآيد اصلا يك كلمه هم از حرفهاي مرا نميفهمد.» بيگانه بودن نسلها با همديگر، اصلا تازه نيست و احتمالا از اول تاريخ وجود داشته است. برقرار كردن ارتباط، هيچ وقت كار سادهاي نبوده است؛ خواه بين زن و شوهر باشد، يا والدين و فرزندان. بخصوص در خلال سالهاي بحراني نوجواني، اين مساله براي خانواده پيچيدهتر ميشود. از اين مساله فرار نكنيد و با آن رو در رو شويد؛ بيشتر وقتها زندگي با نوجوانها كار سختي است و سختتر از آن، حرف زدن با آنهاست. بعضي وقتها، آنها آنقدر بحث و جدل ميكنند كه گفتگويتان تبديل به مسابقه جيغ زدن ميشود! در خانواده شما فرقي ندارد كه در حال حاضر اوضاع ارتباطي چگونه است، خوب است يا بد، به هر حال شما و نوجوانتان بايد سعي كنيد اوضاع از اين كه هست، بهتر شود. مجراهاي ارتباطي باز، نه تنها سالهاي نوجواني را براي همه خانواده لذت بخش خواهند كرد، بلكه باعث ميشوند كه شما راحتتر بتوانيد تأثير مثبتي بر نوجوانتان داشته باشيد.از عوامل عمده مشكلات نوجوانان، ارتباط نادرست در خانواده است. والدين با درايت و هوشمندي، اعتماد و اطمينان نوجوانان را نسبت به خودشان جلب كنند و به گونهاي رفتار كنند كه نوجوان احساس كند ميتواند در صورت برخورد با مشكلات از آنان ياري جويد، والدين بايد باب گفت و شنود با نوجوانان را باز كنند تا نوجوان با آنها درد دل كند و آنها را ياور و امين خويش بپندارد و در لحظات بحراني خود را تنها و منزوي نيابد. والدين ميتوانند در خلال گفت و شنود با افكار و عقايد وي آشنا شوند و به مسائل و مشكلاتش پي ببرند و به موقع در رفع آنها بكوشند و با هوشياري اطلاعاتي در مورد دوستان و معاشران نوجوان به دست آورند و در صورت دوستي با افراد ناباب او را از معاشرت و ادامه دوستي با آنان برحذر دارند. بنابراين اصل برقراري ارتباط كلامي و عاطفي نقش موثرتري در هدايت نوجوان دارد. نوجوان در اين مرحله سني، هرگز زير بار فشار و زور نميرود و هرگز سختگيرياي كه توسط مسوولان و بزرگترهايشان درباره آنان به كار برده ميشود، اگر در همان لحظه رويارويي، واكنشهاي تندي از خود نشان ندهند يا قادر به ابراز آنان نباشند، به محض خروج از ميدان آن جريان و مكان، بار ديگر با شدت بيشتر به سوي ديدگاهها و خواستههايشان ميشتابند و مشكلات خود و جامعه را پيچيدهتر ميكنند. مگر اينكه با آموزشهاي لازم و برنامههاي سودمند فراگير، به شخصيت و اعتبار شخصي و به رشد فعلي و روانيشان خللي وارد نيايد و موجبات خروج بار اضافي انرژي و تخليه روانيشان را فراهم كنيم و سرانجام آنان را با هدفهاي والاي اجتماعي سازگار سازيم. توجه به نقاط مثبت، تقويت اعتماد به نفس و احساس خودباوري و خود ارزشمندي در نوجوانان از ويژگيهاي اولياي الهي و مربيان بزرگ است. امام راحل رحمتالله عليه، در طول عمر پربركتشان هميشه بر نقاط مثبت و توانمنديهاي نوجوانان تأكيد داشته، عزت نفس و اعتماد به نفس را در آنها تقويت مينمودند. تكريم شخصيت چيزي است كه نوجوانان سخت بدان نياز دارند. وقتي اعتماد نوجوان به دوستي پايدار با پدر و مادر جلب شد و نياز او از اين جهت به نحو شايستهاي ارضا گشت، ديگر او خود با همه وجود به دنبال معيارها و ارزش هاي اخلاقي و اجتماعي مورد قبول و پذيرش «دوستش» كه اينك مادر، پدر يا به عبارت ديگر الگوي محبوب رفتاري است، خواهد بود. همچنين دريچه قلب نوجوان به روي كسي كه به او محبت كند باز است و براي كسي كه محبت كند و اعتمادش را جلب نمايد، سفره دلش را ميگشايد. والدين از هر كسي به او نزديكترند، اگر رازدار او باشند، ميتوانند به دنياي درون وي راه يابند و او را هدايت كنند. تمام تلاش والدين بر اين اصل مبتني باشد كه فضاي خانه سرشار از محبت، امنيت و آرامش باشد تا هر يك از فرزندان بتوانند آزادانه احساسات و نگرانيهاي خود را با والدين در ميان بگذارند. پيدايش چنين رابطهاي در گرو صدق و صفا و يكرنگي و درك متقابل و علاقه واقعي بين والدين و فرزندان و بويژه نوجوان است. والدين هنگام روبهرو شدن با نوجوان بايد با او برخورد مثبت داشته باشند و رفتارهاي مثبت او را مورد توجه قرار دهند و از سرزنش كردن، عيب جويي و بهانه گيري بپرهيزند و همواره توجه داشته باشند كه مساله يا مشكل يك طرف و شيوه برخورد با مساله طرف ديگر قرار دارد. پدر و مادر دانا و توانا كسي است كه هنگام بروز يك مساله يا موضوع، با شكيبايي و متانت به دنبال روش برخورد مناسب و مطلوب باشد و توجه داشته باشد كه لحن تلخ او، حتي اگر از سر دلسوزي و خيرخواهي باشد، معمولا تأثير مثبت بر نوجوان نميگذارد و غالبا حس مقاومت را در او به وجود ميآورد. نوجوان دلش ميخواهد مطمئن باشد كه هر وقت احتياج به كمك داشت، در دسترسش هستيد. همچنين، نياز دارد كه از اشتباهات اجتناب ناپذير و قضاوتهاي غلطش بگذريد. اين اشتباهات و قضاوتهاي غلط، بخشي از فرآيند يادگيري انسان هستند. با تجربه ياد خواهيد گرفت كه نوجوان شما در مورد چه مسائلي دوست دارد صحبت كند و براي چه مسائلي محدوديت قائل است. خيلي وقتها لازم نيست صحبتهاي شما و نوجوانتان از يك مكالمه كوتاه، طولانيتر باشد؛ اما به هر حال، دنبال فرصتهايي باشيد كه بتوانيد در مورد احساسات، عواطف، روحيات، سرگرميها، رفتارها و درست و غلط بودن مسائل مختلف بحث و گفتگو كنيد. به خاطر داشته باشيد فرزند شما بخصوص در اوايل نوجواني، بيشتر پذيراي صحبتهايي است كه در خصوص اكنون و زمان حال باشند، نه مسائلي كه نياز به تفكر آينده نگرانه دارند. اغلب بيفايده است كه به يك نوجوان بگوييد اگر بيشتر درس نخواني و تحصيلات خوبي نداشته باشي، در بزرگسالي نميتواني شغلي را كه دلت ميخواهد به دست بياوري. متاسفانه نوجوانها بويژه در اوايل نوجواني، غالبا نميتوانند آينده نگر باشند و نميتوانند ارتباط بين علت و معلول را درك كنند. براي اجتناب از بروز روابطي مملو از دردسر و مشكل، اين مواردرا به خاطر داشته باشيد: زياد انتقاد نكنيد با انتقاد زياد، نوجوانتان را در وضعيتي دفاعي و مبارزه جويانه قرار ميدهيد و احتمال اين كه بتوانيد از طريق صحبت كردن، به پيشرفتي واقعي دست پيدا كنيد، خيلي كم ميشود. انتقاد كردن، بيشتر باعث بروز خشم و عصبانيت در نوجوانها ميشود و آنها را نسبت به ارزشمند بودن خودشان به شك مياندازد. به همين دليل، مكالمه خود را با جملات منفي شروع نكنيد، از قبيل: «من از دست اين رفتار تو خسته شدم، ديگر بايد بنشينيم و در اين باره صحبت كنيم!» در تمام مدت مكالمه، صادق باشيد و از انتقاد بيش از حد خودداري كنيد. زياد سخنراني نكنيد اگربراي نوجوانتان سخنرانيهاي طولاني ميكنيد، طوري كه او براي جواب دادن فرصت كمي داشته باشد، يا اصلا فرصتي نداشته باشد، ارتباط خوبي نيست. يك ارتباط خوب، لازمه اش يك مكالمه دو طرفه است و نوجوان بايد احساس كند براي ابراز عقايد فرصت كافي دارد حتي اگر شما با آن عقايد موافق نباشيد. پس قبل از اين كه منصفانه به حرفهاي آنها گوش كرده باشيد، فوري نظرشان را رد نكنيد. نظر خودتان را برايشان تشريح كنيد، اما موعظه و سخنراني نكنيد. جيغ و فرياد نكشيد نعره زدن، در هر رابطه جدي، ايجاد اختلال ميكند. صدايتان را پايين بياوريد. با اين روش احتمالا نتيجه بيشتري به دست ميآوريد و كار بيشتري انجام ميدهيد. بايد بدانيد كه در كدام مهارتهاي ارتباطي نياز به پيشرفت داريد. وقت بگذاريد اگر واقع بين باشيد، نميتوانيد توقع داشته باشيد كه مسائل مهم زندگيتان را خيلي سريع حل كنيد. پس بايد براي سر و كله زدن با هر مسالهاي، وقت كافي كنار بگذاريد. هنگام صحبت با نوجوان، خواه 15 دقيقه طول بكشد يا 2 ساعت، تمام چيزهايي را كه باعث حواس پرتي ميشوند، از قبيل تلفن و تلويزيون كنار بگذاريد. همه توجه خود را به نوجوان معطوف كنيد. هرچه سعي كنيد مكالمهتان با نوجوان كوتاهتر باشد، نشان ميدهيد كه اهميت كمتري براي او قائل هستيد. بر عكس، به نوجوانتان نشان بدهيد كه او در اولويت اول زندگي شما قرار دارد و شنيدن اخباري شامگاهي يا تلفنهاي مهم تجاري اموري هستند كه بايد بعدا انجام شوند. روي هر لغتي دقت كنيد دقت كنيد هيچ سوء تفاهمي ايجاد نشود. نوجوانها براي فرار از قوانين والدين، دنبال هر نوع سوراخ گريز و راه فرار ممكن ميگردند، در اين شرايط، بهتر است به جاي اين كه آنها را به خاطر اين رفتار سرزنش كنيد، خودتان سعي داشته باشيد حرفهايي كاملا دقيق به آنها بزنيد. مثلا اگر ميخواهيد دخترتان بعد از جلسهاي كه در مدرسه دارد، تا ساعت 5 به خانه برگشته باشد، بهتر است به او يك پيام دقيق را منتقل كنيد و مثلا بگوييد «تا ساعت5 خونه باش.» نه اين كه يك جمله كلي بگوييد، مثل اين جمله: «حتما قبل از تاريك شدن هوا بيا خونه». در مورد جمله، اول احتمال اشتباه و سردرگمي كمتر است. در ضمن دليل خوبي هم داشته باشيد كه چرا ساعت 5 را انتخاب كردهايد و اين دليل را براي او توضيح دهيد. تشويق و تاييدكنيد تا جايي كه امكان دارد، دنبال موقعيتهايي براي تشويق و تاييد نوجوان باشيد. او حتما بايد بداند كه شما به موفقيت تحصيلي يا موفقيتش در امور فوق برنامه، و از همه مهمتر، به خود او به عنوان يك انسان، افتخار ميكنيد. نوجوانها حتي در زمانهايي كه بيشترين سركشي و طغيان را دارند، نگران هستند كه مبادا والدينشان را نااميد يا عصباني كنند و علت همه اينها اين است كه ميترسند عشق والدينشان را از دست بدهند. در نتيجه، بيشتر كنجكاويها و تجربيات طبيعي خود را مخفيانه انجام ميدهند تا مبادا توسط بقيه اعضاي خانواده كه هميشه در كنارشان بودهاند، طرد شوند. تظاهر نكنيد كه جواب همه چيز را ميدانيد اگر درباره مسالهاي حق با شما نبود، واقعيت را بپذيريد. اگر مرتكب اشتباهي شديد، از عذرخواهيكردن نترسيد. با عذرخواهي كردن، نه تنها وضعيت و تسلط خودتان را به عنوان يك والد از دست نميدهيد، بلكه در واقع، به احتمال زياد، در اين زمينهها بهتر هم ميشويد. در نهايت، هيچ وقت يادتان نرود كه اين نوجوان كيست. بله، بعضي وقتها ممكن است حس كنيد آن بچهاي كه بزرگ كرده بوديد، از شما ربوده شده و ناگهان فرد غريبهاي در جاي او قرار گرفته كه رفتار، حركات و سر و لباس و آرايش او، برايتان كاملا بيگانه است. اما در عالم واقعيت، او هنوز هم فرزند نوجوان شماست و هنوز هم همان كسي است كه دوستش داريد. البته وقتي كج خلق و بداخلاق است، ممكن است مشكل بتوانيد نسبت به او احساس محبت كنيد. اما حتي در سختترين لحظات هم، حفظ رابطه تان اهميت دارد. به نوجوانتان بگوييد كه واقعا براي او اهميت قائليد و از او مراقبت ميكنيد. با او تماس بدني ايجاد كنيد، او را لمس كنيد؛ اگر اجازه ميدهد، بغلش كنيد و به تلاش مضاعف خود براي حفظ و تداوم ارتباط، ادامه دهيد؛ حتي وقتي كه حس ميكنيد او در اين زمينه هيچ تلاشي نميكند. سخن آخر بعضي وقتها سدهاي محكمي وجود دارد كه سالهاي سال مشكلاتي ايجاد ميكنند و هر چه هم كه خانوادهها در جهت بهبود مهارتهاي ارتباطي خود تلاش ميكنند، باز هم نميتوانند آنها را بشكنند. در چنين مواردي بايد از مشاوران كمك بگيريد. وقتي خانواده با يك مشكل خاص درگير است، مشاور ممكن است بتواند همه افراد را جمع كند و مكالمه را در جهت مشخصي پيش ببرد. او ميتواند درباره بيشتر مسائل زندگي نوجوانتان، اطلاعات و راهنماييهاي مناسبي ارائه كند. اگر لازم باشد. براي بهتر شدن روابط والدين و نوجوانان ميبايست كوششهاي جدي از طرف مراجع تربيتي صورت گيرد. آموزشهاي خانواده در جهت افزايش مهارتهاي اجتماعي و تغيير روابط بسيار مفيد خواهد بود. به نظر اينجانب در برنامهريزيها و سياستگذاريها به اين قشر كمتر توجه ميشود. بنابراين لازم است با توجه به اهميت اين دوره در اين زمينه تلويزيون و آموزش وپرورش كارهاي بيشتري در رابطه با نوجوانان انجام دهند. صابر محمدي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 441]