نگاهي به روند حضور فناوري اطلاعات و ارتباطات در نيروي انتظامي آي تي به كمك پليس مي آيد

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: نگاهي به روند حضور فناوري اطلاعات و ارتباطات در نيروي انتظامي آي تي به كمك پليس مي آيد
سونيتا سراب پور

هميشه وقتي در محيط جامعه براي هر يك از ما اتفاقي رخ مي دهد انتظار داريم پليس با تمام سرعت و دقت خود وارد عمل شود و از امنيت ما در مقابل متجاوزان دفاع كند. اگر در گذشته پليس در همان مرحله اول به مقابله با افراد خاطي برمي خاست اما امروزه به مدد ويژگي هاي منحصر به فرد عصر اطلاعات و فناوري ارتباطات، پليس با استفاده از سامانه هاي مراقبت و كنترل نامحسوس و كسب اطلاعات كامپيوتري، اقدامات خود را از فاز برخورد به فاز پيشگيري انتقال داده است. به باور اكثر كارشناسان، نيروي انتظامي متولي امنيت در جامعه است و با توجه به مسووليت خطيري كه بر عهده دارد بايد ابزارهاي نوين را در اوج دقت و كميت مورد استفاده قرار دهد. بنا بر اظهارات فعالان نيروي انتظامي استفاده از ابزارهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات در حوزه مديريت نيروي انتظامي از چندين سال پيش آغاز شده است و اين دستگاه از جمله دستگاه هاي پيشرو در زمينه استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات محسوب مي شود.

پليس و فناوري اطلاعات و ارتباطات

نيروي انتظامي ايران كه وظيفه برقراري نظم و امنيت عمومي و اعمال قانون در كشور را بر عهده دارد از تعدادي پليس تخصصي براي پوشش حوزه هاي مختلف كشوري از جمله گشت و پيشگيري انتظامي، امنيت عمومي، آگاهي، راهنمايي و رانندگي، مرزباني، مبارزه با قاچاق كالا و مواد مخدر و نيز رده هاي سازماني پشتيباني و ستادي تشكيل شده است. معاونت فناوري اطلاعات و ارتباطات ناجا (فاوا) وظيفه پشتيباني از ماموريت هاي انتظامي ناجا را با تامين تجهيزات و سامانه هاي مبتني بر ICT بر عهده دارد. با توجه به تنوع ماموريت كه شامل خدمات انتظامي (آموزش و گواهينامه رانندگي، گذرنامه و كنترل ترددهاي مرزي، وظيفه عمومي و...)، عمليات انتظامي (فرماندهي و كنترل نيرو هاي عمل كننده، گشت پيشگيري، ضابط قضايي، مبارزه با اشرار و مزاحمان امنيت عمومي و...) و پشتيباني (طرح، برنامه و بودجه، آماد، آموزش، خدمات نيروي انساني و...) است، فاوا نيز داراي تقسيمات تخصصي متناسبي است.

مهم ترين وظيفه فاوا عبارت است از پشتيباني اطلاعاتي ماموريت هاي انتظامي، برقراري ارتباطات مورد نياز يگانه يي ماموريتي و ستادي و بهبود روش هاي عملياتي كه با به كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات انجام مي شود.

سرهنگ محمد زارعيان مديركل دفتر تحقيقات و فناوري اطلاعات و ارتباطات ناجا، نيروي انتظامي را در به كارگيري تجهيزات حوزه ICT پيشتاز ارگان هاي ديگر مي داند و معتقد است براي اينكه بتوان خدمات قابل ارائه به مردم را خوب مديريت و پشتيباني كرد از ابزاري به غير ازICT نمي توان استفاده كرد.

زارعيان تجهيزات و سامانه هاي مربوط به فاوا را به سه قسمت تقسيم مي كند و مي افزايد؛ در حوزه هاي مختلف ناجا نياز به فناوري اطلاعات و ارتباطات به طور گسترده ديده مي شود بر همين اساس تجهيزات به كارگرفته شده در اين ارگان به سه قطب ازجمله تجهيزات و سامانه هاي مراقبت الكترونيكي (كه تامين كننده اطلاعات مورد نياز فرماندهي از صحنه ها و ميادين عملياتي است)، شبكه هاي مخابراتي ثابت و سيار (كه براي انتقال اطلاعات صحنه به مراكز فرماندهي و نيز انتقال دستورات و هماهنگي بين فرماندهي و نيروهاي عمل كننده است) و در نهايت سامانه هاي پردازش و مديريت اطلاعات (كه نقش نگهداري، تحليل و تفسير، توزيع و تسهيم اطلاعات و دانش را ايفا مي كنند و سامانه هاي جامع نرم افزاري لازم را براي عمليات، خدمات و پشتيباني ايجاد و اداره مي كنند)، تقسيم مي شود.

زارعيان در ادامه در توضيح هريك از اين سه قطب مي افزايد؛ مراقبت الكترونيكي به استفاده نيروهاي پليس از ابزارهاي الكترونيكي به منظور پايش و كسب اطلاعات از صحنه ها و ميادين عملياتي يا تعقيب مجرمان گفته مي شود. در واقع از ابزارهاي الكترونيكي براي تقويت حواس و توانايي تشخيص استفاده مي شود. حسگر مهم ترين عنصر يك سيستم مراقبت الكترونيكي محسوب مي شود كه آثار منتشره از صحنه يا اهداف را كه معمولاً به يكي از صورت هاي انرژي مثلاً نور، صوت، امواج راديويي يا حرارتي، اشعه ايكس يا ليزر است به صورت تصوير، علامت يا توصيف ديگر براي مشاهده كننده مجسم مي سازد و شامل انواعي چون حسگرهاي نوري يا دوربين هاي ثبت عكس و ويدئو، حسگرهاي راديويي يا رادارها، حسگرهاي حرارتي، حسگرهاي فرابنفش، حسگرهاي ليزري، حسگرهاي صوتي شامل ميكروفن لرزه نگار و...، حسگرهاي موقعيت و تعادل و حسگرهاي شيميايي مي شود.

بنابر اظهارات زارعيان، ناجا سيستم مخابراتي و زيرساختي منحصر به فردي را داراست. سيستم مخابراتي ناجا به گونه يي است كه شبكه هاي مقرهاي مختلف ناجا را به يكديگر متصل مي سازد. در واقع سيستم مخابراتي نيروي انتظامي مانند تلفن يك خانه است كه تمام افراد از آن استفاده مي كنند. در خصوص شبكه هاي كامپيوتري هم وضع به همين صورت است يعني سيستم كامپيوتري كل ناجا به يك شبكه واحد متصل است كه اسم اين شبكه امين گذاشته شده است.

بنابراين شبكه هاي مخابراتي ثابت ناجا به وسيله حجم انبوهي از سخت افزارهاي مختلف شامل انواع سوئيچ هاي ديجيتالي تلفني و ديتا با ظرفيت هاي مناسب، شبكه هاي كابلي توزيع، مالتي پلكسرها و سيستم هاي انتقال و راديويي مايكروويو، خطوط انتقال پرظرفيت فيبر نوري، سوئيچ ها و مسيرياب هاي IP، مودم هاي تلفني و DSL (براي انتقال ديتا به جا هايي كه شبكه WAN هنوز گسترش نيافته) و دستگاه هاي انتقال تلفن روي شبكه ديتا (VoIP) (براي جا هايي كه شبكه توزيع تلفن كامل نشده) شكل گرفته است.

مديركل دفتر تحقيقات و فناوري اطلاعات و ارتباطات ناجا در توضيح سامانه هاي پردازش و مديريت اطلاعات نيز مي گويد؛ اين سامانه ها حلقه تكميلي سيستم مديريت دانش ناجا را شكل مي دهند كه وظايف نگهداري، تسهيم و توزيع، توليد و به كارگيري، ارزيابي و توسعه دانش را برعهده دارند. اين سامانه كه از آن به عنوان حوزه نرم افزار و سيستم جامع هم ياد مي شود سرويس هاي متنوع آي تي را در اختيار مردم مي گذارد مانند دفاتر خدماتي پليس «10 كه براي كارهاي عملياتي، پشتيباني و خدماتي ازجمله صدور گذرنامه، دريافت جرائم رانندگي، اماكن، دريافت عدم سوءپيشينه و به طور كل خدماتي را كه ارائه آنها مستلزم سرعت و دقت بيشتري است، به صورت الكترونيكي ارائه مي كند.

پليس سايبر

اساس و بنياد هر جامعه، چه كوچك و چه بزرگ، بر اصولي استوار است كه بدون آنها شيرازه جامعه از هم گسيخته خواهد شد. گفته مي شود مهم ترين اين اصول، نظم و قانون است. جامعه مجازي نيز به همين صورت است. فضاي سايبر در واقع محيطي مجازي براي فعاليت هاي اجتماعي است. مهم ترين ويژگي اين فضا، استقلال از زمان و مكان است. با شكل گيري فضاي سايبر، مرزها كمرنگ تر شده است و جهاني شدن در كليه امور اجتماعي به وضوح ديده مي شود. سرعت، ارزاني، بالا بودن كيفيت، نزديكي و در دسترس بودن، شفافيت و تنوع از ويژگي هاي فضاي سايبر است. در اين فضا همان گونه كه فعاليت ها سريع تر و دقيق تر انجام مي شود، جرائم نيز پيچيده تر، سريع تر و كم هزينه تر انجام مي شود. به عنوان مثال در دنياي واقعي، محيط فيزيكي محدوديت ها و موانع بزرگي را براي مجرمان و تبهكاران ايجاد مي كند اما در فضاي سايبر چنين موانع فيزيكي وجود ندارد. به دليل ويژگي هاي خاص فضاي سايبر، اين فضا به قوانين كارآمد نياز دارد. از سوي ديگر اجراي قانون نيازمند سيستمي است كه بر فعاليت هاي شبكه نظارت كند و به تعقيب و دستگيري مجرمان در محيط سايبر بپردازد. به چنين سيستمي، «پليس سايبر» مي گوييم.

پليس سايبر با اسامي مختلفي چون پليس شبكه ، پليس وب و غيره در كشورهاي مختلف شكل گرفته است و حتي برخي كشورها اين وظيفه را به CERT (تيم واكنش سريع به مشكلات رايانه يي) واگذار كرده اند. از جمله كشورهاي پيش رو در ايجاد پليس سايبر مي توان به امريكا، فرانسه، چين، ژاپن، هند و كره اشاره كرد.

هند نيز اولين ايستگاه پليس سايبر خود را در سال 2001 در بنگلور ايجاد كرد. پليس سايبر هند يا CCPS وظيفه دارد با جرائم فضاي سايبر از قبيل نفوذ غيرمجاز، خرابكاري اطلاعات و كلاهبرداري اينترنتي مقابله كند.

ايجاد پليس سايبر در هند در شرايطي است كه اين كشور در سال 2000 اين قانون را براي مقابله با جرائم رايانه يي خود به تصويب رسانده بود اما در كشور ما سال هاست كه اين قانون در مرحله تدوين خود به سر مي برد هر چند كه گفته مي شود اداره كل مبارزه با جرائم رايانه يي در معاونت آگاهي نيروي انتظامي ايجاد شده است اما آيا اين معاونت توانسته است در برخورد با مجرمان مجازي از قانون خاص رايانه يي استفاده كند سوالي است كه پرونده هاي موجود در اين زمينه مي تواند به آن پاسخ دهد.

با توجه به اين نكته كه نيروي انتظامي مسوول برقراري نظم در جامعه است، اين ارگان مي تواند با در دست گرفتن ابتكار عمل و از دست ندادن فرصت ها، مسووليت نظم و امنيت در اين حوزه بزرگ اجتماعي را نيز بر عهده بگيرد. البته بايد براي مقابله قانوني با جرائم فضاي سايبر، قوانين لازم تدوين شود كه متاسفانه اين اتفاق هنوز در كشور ما رخ نداده است و فعلاً بعد از سال ها انتظار تنها كليات لايحه جرائم رايانه يي به تصويب مجلس رسيده است.

زارعيان در خصوص پليس سايبر اظهار مي دارد همان طور كه فضاي فيزيكي در هر لحظه مورد حملات شديد بعضي از افراد قرار مي گيرد با توجه به گسترده شدن فضاي وب در جامعه اين فضا نيز از خطرات اين افراد در امان نمانده است. از همين رو در ايران نيز براي مقابله با اين افراد پليسي به نام پليس سايبر شكل گرفته كه اين پليس در حال حاضر در معاونت آگاهي ناجا مشغول به فعاليت است و در آينده نه چندان دور مستقل خواهد شد. وي در ادامه مي افزايد؛ با وجود اينكه هنوز قانون جرائم رايانه يي در ايران به تصويب نرسيده است اين واحد تنها نيرويي است كه از بروز جرم هاي سايبر جلوگيري كرده است و اميد مي رود با تصويب قانون و مشخص شدن مصاديق جرم هاي رايانه يي كارايي اين بخش افزون تر شود.

ناجا و بودجه 90 ميليارد ي

اما فعاليت ناجا در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات به همين جا ختم نمي شود. يك بعد از وظايف نيروي انتظامي علاوه بر به كارگيري پيشرفته ترين ابزارآلات حوزه آي تي براي تسريع در كارها، آشنايي و آگاهي مردم نسبت به مقوله امنيت، فرهنگسازي و جلب مشاركت مردم در پياده سازي امنيت در جامعه است. بر همين اساس نيروي انتظامي كشور در چند سال اخير با برپايي نمايشگاه پليس و فناوري اطلاعات و ارتباطات، سعي در آشنايي مردم با اقدامات ناجا و امكاناتي كه از طريق اين دستگاه به مردم ارائه مي شود، كرده است.

در چند روز برپايي اين نمايشگاه يكي از خبرهاي مهم و تعجب برانگيزي كه به گوش رسيد خبري در خصوص اختصاص بودجه 90 ميلياردي نيروي انتظامي براي هزينه در بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات بود. فرمانده ناجا در مراسم افتتاحيه نمايشگاه پليس و فناوري اطلاعات و ارتباطات اظهار داشته بود امسال بودجه يي كه براي بخش دانش و پژوهش تخصيص داده شده، حدود 11 ميليارد تومان است كه ظرف چند سال گذشته 10 برابر شده است.

سردار اسماعيل احمدي مقدم افزوده بود در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات اعتباري كه براي سال جاري در نظر گرفته شده حدود 80 ميليارد تومان است و به رغم آنكه امكان افزايش اين بودجه وجود دارد اما در حال حاضر معاونت فناوري اطلاعات و ارتباطات به دليل نداشتن آمادگي فني امكان جذب اين رقم را ندارد.

وي با بيان اينكه تاكنون تلاش پليس بر اين بوده كه خودش را در برابر تهديدات محيط پوشش بدهد، مي افزايد؛ يك حركت رو به جلو در محيطي مناسب باعث شد نيروي انتظامي در برنامه چهارم وارد حوزه رقابتي شود يعني نگاه خود را از درون سازماني به برون سازماني ببيند و در نگاه جديد ناجا درحالي كه تهديدات را در نظر دارد به دنبال استفاده از فرصت ها نيز است و صرفاً بر موضوعات داخل سازمان متمركز نيست. احمدي مقدم در ادامه تصريح كرده بود امسال حدود 11 ميليارد تومان به حوزه پژوهش و دانش تخصيص داده شد كه البته هرچه در اين حوزه هزينه شود، بازگشت مالي خواهد داشت و درآمدش در خودش نهفته است و تلاش مي كنيم در پايان برنامه پنجم كفه ترازوي سازمان نرم افزاري نسبت به سازمان سخت افزاري سنگين تر شده باشد كه اين موضوع مستلزم داشتن سرعت و انجام امور زيربنايي و سرمايه گذاري انساني و آموزش و پژوهش با همكاري ساير مجامع علمي است.

زارعيان در خصوص ادعاي فرمانده ناجا براي اختصاص 90 ميليارد تومان به حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات مي گويد؛ «اين رقم يك رقم تمثيلي بوده است و منظور ايشان از اينكه هنوز معاونت فناوري اطلاعات و ارتباطات آمادگي جذب اين رقم را ندارد اين است كه هنوز در اين واحد، جا براي گسترش فعاليت بيشتر وجود دارد. در حال حاضر ما در قسمت مخابراتي و زيرساختي با مشكلات كمتري مواجهيم اما در زمينه الكترونيكي با مشكلات گسترده يي روبه رو هستيم كه اين مشكلات هم به ما برنمي گردد بلكه به عدم همكاري سازمان ها و ارگان ها برمي گردد كه نمي توانند امكانات فني مورد نيازما را فراهم كنند. بنا بر اظهارات زارعيان بزرگ ترين مشكلي كه باعث شده است بسياري از پروژه هاي ناجا در حوزه ICT به نتيجه نرسد عقب بودن كشور در به كارگيري آي تي و مشخص نبودن سياستگذاري هاي دولت در اين بخش است.

---

به باور اكثر كارشناسان در حال حاضر پليس در جايگاهي قرار دارد كه حتي اگر تمايلي براي رفتن به سمت الكترونيكي شدن نداشته باشد، به دليل اينكه با مردم سروكار دارد جامعه اين بخش از دولت را تحت فشار قرار مي دهد و از پليس تقاضاي دريافت خدمات الكترونيكي را دارد. به باور فعالان نيروي انتظامي، ناجا تنها ارگاني است كه در حوزه دانش و فناوري نه تنها از دنيا عقب نيست بلكه همگام با دنيا حركت مي كند. البته در اين بين ضعف هايي هم ديده مي شود كه آن هم به عقب بودن جامعه از حوزه آي تي مرتبط مي شود و اينكه هنوز ارتباط ميان كاربران و ارائه دهندگان خدمات در كشور برقرار نشده است.
چهارشنبه 1 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 4989]