اقتصاد - گرفتار خاطرات

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: اقتصاد - گرفتار خاطرات
اقتصاد - گرفتار خاطرات

احمد كشاورز:دهه 40 هنوز به پايان نرسيده بود كه نيمي از ايران شب‌هاي روشن را سپري مي‌كردند و نيمي ديگر با خاموشي كلنجار مي‌رفتند. شب‌هاي روشن اما در دهه 50 به ارمغان آمد. زماني كه ديگر وزراي فرنگ‌رفته كابينه‌هاي بحران‌زده را ترك مي‌كردند ولي از خود يادگارهايي به ارمغان گذاشته بودند كه سال‌ها بعد به عنوان ميراث ماندگار آنان در خاطره‌ اقتصاد ايران به ثبت رسيد. هنوز عاليخاني وزير اقتصاد بود كه اولين نيروگاه خصوصي ايران كليد خورد و هنوز خانواده خليلي ياران سفر كرده خود را به آغوش نكشيده بود كه روشنايي به جنوب ايران نيز هديه شد. سال‌ها گذشت ولي يادگا‌رها باقي ماند. موسم انتصاب ايران را فرا گرفته بود كه باز هم اولين نشانه‌هاي خاموشي رخ عيان كرد. دوران نبرد با خاموشي همراه شد. دهه 60 يادگارهاي بسياري را در ذهن‌ها به ثبت رساند ولي به طور حتم خاموشي و كميابي كالاهاي مصرفي در ژرفاي ذهن نسل اول و دوم انتصاب به ثبت رسيد. برنامه اول توسعه در دوراني تدوين شد كه جدال ميان راست‌ها و چپ‌ها كليد خورده بود گروهي براي ساخت زيربناهاي اقتصادي تمايلي از خود بروز نمي‌دادند و عده‌اي ديگر در جست‌وجوي برنامه‌نويساني بودند كه مزمن را با تخصص گرده زده باشند. برنامه اول توسعه با كمترين اشاره به ساخت زيربناهاي اقتصادي تدوين شد. اما داستان برنامه دوم و سوم نقل ديگري بود. اين بار برنامه‌نويسان چنان به سوي زيرساخت‌ها رفتند كه اداره كشور را فراموش كردند. آنان تعديل ساختاري را بنيان گذاشتند تا تورم 48درصدي را پايه‌ريزي كرده باشند. گراني كام شهرنشينان را تلخ كرده بود، خاموشي‌ها نيز همچنان ادامه داشت ولي اين بار روزگار همچون دهه 60 نبود چه صنايع بزرگ و كارخانه‌ها همچون شهروندان گرفتار خاموشي نمي‌شدند. دهه 70 اوج‌گيري صنعتي ايران آغاز شده بود. گروهي سازندگي نيمه‌كاره را حاصل فعاليت‌هاي كابينه‌ هاشمي مي‌دانستند و گروه ديگري روايت مي‌كردند سازندگي شعاري به شمار مي‌آمد كه براي افتتاح فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي گرفته تا كارخانه‌هاي صنعتي به كار مي‌رفته است. اما شايد چندان تفاوتي نداشت كه صنعتگران ميزبان سازندگي شده باشند يا بازيگردانان سياست ايران چراكه حداقل چند كارخانه‌اي متولد شد و با خاموشي به ورشكستگي نرسيد. دهه 70 با دولتي ديگر آغاز شد، اين بار عصر سياست باز بود. سياستمداران در كنار صنعتگران همزيستي جديدي را تجربه كردند. كارخانه‌هاي تازه‌اي هم متولد شدند كه نه در خاموشي ورشكسته مي‌شدند و نه در گراني و تورم غرق مي‌شدند. دهه 70 به ميانه رسيد كه باز هم دولتي جديد آمد، اين بار فرقي نمي‌كرد كه سياستمداران نسل نوين چه مي‌خواستند. آنان شعار ژاپن اسلامي سر داده بودند ولي از انتشار آمار كارخانه‌هاي ورشكسته هراس داشتند. بحران نقدينگي بازار را فرا گرفته بود ولي صنعتگران در هجران نقدينگي كركره فعاليت‌هاي خود را پايين مي‌كشيدند. كارخانه‌داران دوران تازه‌اي را تجربه كردند كه نمايش سازندگي هم نبود. آنها نيمه اول دولت را با شعار ژاپن اسلامي آمدند سند چشم‌انداز 20ساله را در اختيار داشتند. برنامه چهارم توسعه نيز از سوي رئيس مجلس هفتم به امضا رسيده بود. نمايندگان اصولگرا هم چند باري برنامه را به دولت فرستادند و جداول آن را دگرگون ساختند تا شايد راهكاري هم براي اجرايش مهيا كرده باشند. دو سند مكتوب راه پيش‌روي اقتصاد ايران را روشن ساخته بود دولت نهم براساس برنامه چهارم توسعه بايد تورم را تا سال 88 به عدد 9/9درصد مي‌رساند و رشد نقدينگي را در عدد 10درصد متوقف مي‌كرد. از شمار كارمندان دولت 50 درصد مي‌كاست، واگذاري‌هاي دولتي را تا آستانه‌ 50 درصد پيش مي‌برد، نرخ بيكاري را به عدد 10درصد مي‌رساند ولي آنچه رخ داد تحولي ديگر بود. خاموشي‌هاي مدام كارخانه‌هاي صنعتي را نه ياد دهه 70 كه به روزگار دهه 60 برد. 230ميليارد تومان خسارت به بنگاه‌هاي فولادي وارد شد تا آنان تلخ‌ترين دوران فعاليت‌هاي خود را سپري كرده باشند. برنامه سوم توسعه بر ساخت نيروگاه‌هاي برقي تاكيد داشت و دولت هم در راه تحقق آن قدم گذاشت اما برنامه چهارم توسعه بر ساخت نيروگاه‌هاي تازه تاكيد كرد و صادرات برق به كشورهاي منطقه، ولي دولت نهم راه ديگري را پيش گرفت. اين بار نه برقي صادر شد و نه نيروگاهي جديد به شبكه برق كشور افزوده شد. سال 78 همچون سال 74 هم نبود كه در كنار افزايش تورم حداقل بنگاه‌هاي صنعتي جديد متولد شدند. روايت‌هاي مديران بسياري از كارخانه‌هاي صنعتي نمايان مي‌سازد كه قطع برق زيان‌هاي مالي بسياري براي آنان به ارمغان آورده است. آنان اما سخت‌تر از دهه 60 رنج مي‌كشند چراكه همگي جلدي از برنامه چهارم توسعه را در اتاق‌هاي كاري خود دارند كه اكنون تنها كتابچه‌اي خاك‌خورده به شمار مي‌آيد. نويسندگان برنامه چهارم توسعه آنقدرها خوشبين بودند كه صادرات برق را پيش‌بيني كرده بودند ولي شايد مردان دولت نهم خود نسخه‌اي از اين برنامه را در اختيار نداشته باشند.
يکشنبه 3 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 41]