واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: روش امام سجاد علیه السلامبرای احیای سنت پیامبر
جوّ سیاسی دوران امامت امام سجاد علیه السلام به گونهای بود که نمىتوانستند به تأسیس مكتب و تربیت علنى بپردازند. ایشان برای احیای سنت از دست رفته پیغمبر صلی الله علیه و آله به تربیت بردگان پرداخت. که این راه را بهترین روش مىشمرد. امام بردگان خود را فرزند مىنامید و آنان را با تعبیر «یا بُنَى» صدا مىزد. امام علیه السلام با این برخورد مىفهماند كه نزد وى، مسلمانِ آزاد و برده برابر است. وى هیچ گاه بردگان خود را تنبیه نمىكرد، بلكه خطاهاى آنها را مىنوشت و در آخر ماه مبارك رمضان همه را در یك جا گرد مىآورد و خطاهاى هر یك را برایش مىخواند و از وى بر ترك آن اقرار مىگرفت. از آنان درخواست مىكرد همان گونه كه او آنها را بخشیده است، آنان نیز براى امام علیه السلام از پروردگار طلب بخشش نمایند. سپس حضرت به آنان جایزه مىداد و همه را در راه خدا آزاد مىكرد. وى با این روش به آنها «اخلاق اسلامى» مىآموخت. امام علاوه بر اینها، وسایل لازم را براى یك زندگى مستقل و آبرومندانه به ایشان مىبخشید.(1) حضرت این عمل را سنت رسول خدا صلى الله علیه و آله مىشمرد و با این روش آنان را دانش مىآموخت، رفتار و فرهنگ اسلامى تعلیم مىداد و از ارزش و شخصیت انسانى بهرهمند مىنمود.(2) سیره امام سجاد علیه السلام چنین بود كه در اعیاد، به ویژه عید فطر، بیست برده و كنیزِ تربیت شده در راه خدا، آزاد مىكرد.این عمل امام علیه السلام یك مكتب انسان ساز بود و پایه مهمى براى گسترش اسلام ناب به شمار مىرفت. امام سجاد علیه السلام این رفتار را در تمام ایام، در طول سال تكرار مىنمود، چنان كه بردگان نیز از آن آگاه بودند و بدین جهت، هنگام خرید مشتریان، خود را در معرض دید آن حضرت قرار مىدادند و تا ایشان را نمىدیدند خویشتن را از نگاه دیگران پنهان مىداشتند.با توجه به این كه بردگان از سرزمینهاى دور آورده مىشدند، معلوم مىشود كه روش امام سجاد علیهالسلام و برخورد ایشان با زیردستان، به ویژه بردگان، در نواحى دیگر نیز معروف بوده است.برخى نوشتهاند: امام زینالعابدین علیه السلام در هر سال، ماه و روز، برای هر خطا و اشتباهى بردگان را آزاد مىکرد، تا این كه سپاهى از مردان و زنانِ آزاد شده فراهم شدند كه همه در ولاى امام سجاد علیهالسلام بودند و تعدادشان به پنجاه هزار یا بیشتر مىرسید.(3) برخى نیز رقم بردگان آزاد شده به دست مبارك امام سجاد علیه السلام را تا یكصد هزار یاد كردهاند.(4) بعضى از همین آزاد شدگان كه در مكتب پرورشى امام سجاد علیه السلام تربیت شده بودند، به محدثانى برجسته و پرتلاش تبدیل شدند، كه از آن جمله مىتوان از شخصیتهای بزرگى چون: حسن بن سعید اهوازى، حسین بن سعید اهوازى، احمد بن حسین بن سعید و شعیب نامى یاد نمود كه همه از موالى و آزاد شدگان امام سجاد علیه السلام هستند.(5) شیخ طوسى نیز راوى معروف، على بن یحیى بن الحسن را از همین افراد شمرده است.(6)بردگان نزد امام سجاد علیه السلام همانند آزادگان بودند. آنان رفت و آمدهاى معمولى داشتند و مانند سایر مردم مىزیستند. آنان از محضر امام علیه السلام كسب فیض مىكردند و به افرادى پاك و مهذّب تبدیل مىشدند. «سعید بن مسیّب» مىگوید:یك سال قحطى شد، چنان كه همه چشم انتظار نزول باران بودند؛ اما دعاى هیچ كس اجابت نمىشد. به ناگاه دیدیم غلام سیاهى از مردم كناره گرفت. آرام آرام رفت تا بر بالاى تپهاى رسید و دست به دعا برداشت. هنوز دعاى او تمام نشده بود كه ابرى در گوشه آسمان پیدا شد. ابر آهسته پیش آمد تا تمام آسمان را فراگرفت. به ناگاه آسمان غرّشى كرد و بارش باران آغاز شد. غلام، خدا را شكر كرد و از تپه پایین آمد. من كه آن كرامت را دیدم، به همراه مردم دنبالش رفتم تا به خانه امام سجاد علیه السلام رسیدم. غلام، داخل خانه شد. من خدمت امام علیه السلام رسیدم و از ایشان خواستم تا او را به من ببخشد. حضرت چون مرا مىشناخت و مىدانست اهل اذیت و آزار نیستم، پذیرفت... چون غلام آگاه شد، از من پرسید: چه چیز تو را به این خواسته واداشت؟ پاسخ دادم: به خاطر آنچه از تو دیدم. غلام دست به دعا برداشت و گفت: «پروردگارا! این رازى بود نهفته بین من و تو؛ حال كه فاش گردید، مرا بمیران و نزد خود ببر.» هنوز در حال گریه و دعا بود كه مُرد.(7)پینوشتها:1. علىبن عیسىاربلى، كشف الغمّة فى معرفة الائمّة، ج 3، ص 85.2. دراسات و بحوث فى تاریخ الاسلام، ج1، ص88.3. محسن رنجبر، نقش امام سجاد علیه السلام در رهبرى شیعه، به نقل از سیّد الاهل، زین العابدین على بن الحسین، ترجمه حسین وجدانى، ص 49.4. رسول جعفریان، حیات امامان شیعه، ص 387.5. اختیار معرفة الرّجال، ج 2، ص 827.6. رجال الطوسى، ص382.7. اثبات الوصیّة، ص 204.لینک مطالب مرتبط :- خداگونه شدن از منظر امام سجاد علیه السلام- امام سجاد علیه السلام سرچشمه كمالات انسانى- حقوق مردم در كلام امام سجاد (ع)- امام سجاد علیه السلام و عبادت- خداگونه شدن از منظر امام سجاد علیه السلام- امام سجاد علیه السلام سرچشمه كمالات انسانى- اهداف تربیتی در صحیفه سجادیه
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 608]