واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: جامعه > دیدگاه ها - محمود کریمی* کارکردگرایی محور و رکن اصلی بسیاری از تکنیکهای و روشهای علمی حل مسالههای خلاق و حل خلاق مسالهها است. دقت داشته باشیم که با 2 مقوله مواجه هستیم: «حل خلاق مساله» و «حل مساله خلاق».وقتی از حل خلاق مساله سخن میگوییم، منظور حل کردن مسالههایی است که پیشتر نیز وجود داشتهاند و چه بسا بیش از یک راهحل شناخته شده هم برای آنها سراغ داریم. حل کردن چنین مسالههایی با تفکر خلاق، یعنی بازنگری در صورت مساله و یافتن شیوههای جدید و همراه با نگاه به فناوریهای موجود برای یافتن روشهایی نو به منظور انجام همان کارکردهای گذشته در سیستم مساله. برای مسالههای اینچنینی میتوان به تکینکهای خلاقیت اتکا کرد و چندان نیازی به متدولوژی نیست. آنگاه که از حل مساله خلاق سخن میگوییم، منظور پرداختن به مسالههایی است که یا پیشتر نیز حل نشده و ناشناخته بودهاند و یا امروز تغییراتی در صورت مساله آنها را به شکل تازهای پیش روی ما قرار داده، بدین ترتیب راهحلهای گذشته ما دیگر چاره مناسبی نیستند. برای این نوع مسالهها ضروری است ابتدا خود مساله را تعریف صریح و شفاف نماییم یا به تعبیر علمیتر مساله را «کشف کنیم» و بعد ایدههای اجرایی برای آن بیابیم. اینجا معمولا نیاز به متدولوژی داریم و تکنیکهای ایدهپردازی به تنهایی راهگشا نیستند. مسالههای خلاق، مسالههایی متفاوت با مسالههای روزمره هستند. برای درک بهتر چیستی این مسالهها، کافی است یکی از شرایط یک مساله عادی و دارای راهحل را حذف کنیم یا آن را تغییر دهیم. پدیده پیش روی ما در این شرایط چیز جدیدی است. دانش نوآوری نظامیافته و خانواده تکنیکهای آن (مانند مهندسی ارزش، تفکر ناب، تئوریمحدودیتها و ...) از جمله متدولوژیهای حل مساله هستند که هم به درد حل خلاق مسالهها میخورد و هم میتوان با درک صحیح و اشراف بر آن، به یافتن راهحلهایی کارآمد برای مسالههای خلاق پرداخت. و خاطرمان باشد که این متدولوژیها با تکیه همیشگی بر مفهوم کارکرد (کاری که باید انجام شود نه روش انجام آن) به عنوان رکن اصلی و قلب خود، از تیم که روح خلاقیت را در کلبد این متدولوژی میدمند بهره میگیرد تا مسالهها را حل کند. بر خلاف آنچه در میان علاقهمندان این تکنیکها گفته میشود، صرفهجوییهای مالی یا کاهش هزینه تنها هدف این رویکردها نیستند. با این آغاز، آنچه در پی انتشار این ستون خواهید خواند، مروری است بر زندگی ما در شهرهای امروزی. این مرور با سفری در زمان و با فرض زندگی در سالهای آینده که برای بسیاری از مسالههای موجود راهحلهای مناسبی یافت شده انجام میشود. بخشهایی از آنچه میخوانید از تجربه دیگر مردمان دنیا و کشورهای ینگهدنیا روایت شده و بخشهایی زایده تخیل و فانتزی نگاه کردن نگارنده به محیط شهری است. در این نوع نگاه، مفاهیم و الگوهای فکری نوآوری نظامیافته (TRIZ) را مدنظر دارم. برای احترام به مخاطب و دانش نسبی او، از شرح کارکرد هر موضوع و ایده و نحوه یافتن راهحل پرهیز خواهم داشت تا شاید این شیوه معماگونه، خود مجالی برای بیشتر اندیشیدن خواننده را فراهم آورد. بیایید چند دقیقهای در روز، سخت نگیریم، جدی نباشیم و به مغزمان اجازه پرواز دهیم. دوردستهای تخیل و ایدهپردازی ما خیلی زود دستیافتنی میشود. سخت نگیریم و به فکرمان بال پرواز دهیم. آب بارانروشهای مختلفی برای بهرهگیری سازنده و مثبت از این نعمتهای آسمانی ابداع میشوند. در گردهماییهای دورهای مردم شهر که بخشی از آن الکترونیکی و بخشی حضوری است، ایدههای مختلف شهروندان کارشناس و خلاق، در کنار جوانان خوشفکر و نخبه و دانشگاهیان اندیشمند، ترکیب میشوند تا مدیران شهری بتوانند با بهکارگیری آنها مهار آبهای باران و جابهجایی و دفع برفهای روبیده شده را به سمت و سوی کاربردی مثبت سوق دهند. در نظر بگیریم که کارواشهای محلی، دستگاههای پخش موسیقی که با فشار آب بالای سر خود کار میکنند، جویها و نهرهای شهری، بوستانهای شهری و محلی، سرویسهای بهداشتی عمومی، همه و همه از ذخیره همین منابع نزولاتی آب خود را تامین کنند. با هر نوبت بارش باران به جای این که شهروندان نگران قطعی برق و ایجاد ترافیک سنگین در گذرگاههای شهری باشند یا از سرریز شدن آب جویها و زبالهها به سطح خیابان هراس به خود راه دهند، به این میاندیشند که مدیریت شهری با ایجاد مکانیزمی برای جمعآوری آبهای سطحی و هدایت آنها به سیستم شبکهای زیر آسفالت خیابانها از این منبع رایگان خدادادی برای تامین بخشی از آب مورد نیاز زندگی در شهر، بهره میگیرد. این آب هزاران مشتری آماده و چندین زمینه عملیاتی برای کاربری دارد. با نگاهی ساده به آب باران میتوان آن را با این ویژگیها به عنوان یک منبع مفید مدنظر قرار داد: 1. قطره قطره بودن، 2. شفاف بودن، 3. خاصیت مویینگی، 4. وزن کم، 5. انرژی ذخیره شده در اثر افتادن از ارتفاع، 6. نظم و ریتم در ضربه زدن به سطح زیرین خود، 7. دانهبندیهای گاه متفاوت و گاه یکسان، 8. داشتن املاح، 9. روان بودن و جریان داشتن، 10. امکان ذخیره شدن، 11. حرکت خودبهخودی در سرازیری، 12. امکان تبخیر و انجماد و میعان، 13. ترکیب شیمیایی با دیگر مایعات، 14. جامدات و گازها، 15. متلاشی شدن و ریزتر شدن پس از برخورد با سطح، 16. ساختار کریستالی 17. پس از انجماد، 18. تبخیر تدریجی در دمای حرارت، 19. خاصیت شویندگی، 20. امکان آشامیدن در صورت تصفیه و ... کافی است بدون مراجعه به منابع و مراجع علمی و با مشاهده اولین باران در حال بارش یا همنشینی با یک کودک یا نوجوان قطرههای باران را به چشم خریدار بنگریم، به این فهرست بیستگانه میتوان موارد متعدد دیگری را نیز افزود. راستی! چه کسی به این باران به چشم خریدار مینگرد؟ چه تلاشهایی عالمانه و آگاهانهای برای استفاده از این منبع رایگان و خدادادی به عمل میآید؟ تجربههای دنیا در بهرهگیری از آب باران چه روایت میکند؟ مردمانی که در دیار خود مدام بارش باران دارند، چگونه زندگی میکنند؟ ما چه کنیم *مربی دورههای خلاقیت و هماهنگکننده انجمن TRIZ اروپا در ایران منبع مرتبط برای مطالعه: کتاب «آب باران و تو» ـ نوشته گروه قطرههای باران ـ ترجمه محمدحسین اکبری ـ انتشارات رسا ـ چاپ اول: 1385 ـ شابک 978-964-317-634-7 ـ منابع بیشتر با جستجوی این کلیدواژهها در وب یافت میشوند: Murase Makoto، Dr. Rainwater، IWA و IRCSA
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 490]