تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835114450
خاستگاه نوروز
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: خاستگاه نوروز
گفتگو با دكتر محمود روح الامینی، مردم شناس/ فرزانه ابراهیم زاده«آن روز، روز تازه ای بود جمشید عید گرفت؛ اگرچه پیش از آن هم نوروز بزرگ و معظم بود» ابوریحان بیرونی - آثارالباقیهنوروز یکی از بزرگترین جشن های ایرانیان است که از دیر باز در ایران برگزار می شد و آیین هایی خاص خود را داشت. در مورد خاستگاه نوروز نظرات فراوانی وجود دارد گروهی آن را به روزگار جمشید جم پادشاه کیانی و گروهی به دوره های پیش از این منسوب می دانند. این جشن از دیر باز تاکنون مراسم و آیین هایی داشته که برخی از آنها مانند خانه تکانی ، سفره هفت سین ، چهارشنبه سوری و زیارت اهل قبور در پنج شنبه آخر سال هنوز هم در بین ایرانیان برگزار می شود.اما آیا این آیین ها از گذشته تاکنون هم به همین شکل امروز برگزار می شده یا در طی قرون و اعصار تغییر کرده است؟ دکتر محمود روح الامینی مردم شناس و پژوهشگر فرهنگ عامه در این باره معتقد است: «این جشن ها در گذشته به شکل های دیگری برگزار می شده است. آنچه امروز ما از جشن های ایرانی می بینیم صورت تغییر یافته براساس شرایط روز آن است.» دکتر روح الامینی علت این امر را در این می داند که: «هیچ پدیده فرهنگی یکنواخت باقی نمی ماند. فرهنگ ثابت فرهنگ مرده است. بیشتر پدیده های فرهنگی به مرور زمان تغییر می کنند. منتهی برخی زودتر و برخی دیرتر تغییر می کنند.» این مردم شناس معتقد است که ما باید این جشن ها را در ایران امروز مطالعه کنیم او علت این امر را در این می داند که: «ما در امروز زندگی می کنیم و جشن ها را مانند همه پدیده های فرهنگی با مقتضیات زمانه مطالعه می کنیم.»البته شکل ظاهری این جشن ها امروز نیز چون گذشته است یعنی بسیاری از آیین ها از قبیل نوروز مانند گذشته برگزار می شود اگرچه صورت مراسم به اقتصادی زمانه تغییر کرده است. مقداری از این تغییرات به دلیل سفر مردم در این ایام ایجاد شده است. در گذشته رسم بود که مردم در خانه بمانند؛ الان مردم بیشتر به سفر می روند. «سفر» در جشن های نوروزی نبوده است. این که این جشن از کی و چگونه تغییر کرد سؤالی است که کتاب های تاریخی پاسخ آن را به روشنی ارائه می دهند.دکتر روح الامینی معتقد است: «رد پای این سنت ها را در لابه لای کتاب های تاریخی، اشعار و حتی تصاویر به دست می آوریم. کتاب هایی مثل تاریخ بیهقی و دیوان اشعار شاعران که در آن اشعار بهاریه یافت می شود.» علوم اجتماعی این تغییرات را بازگو می کند اما درباره چرایی تغییر آن صحبتی به عمل نمی آورد. دکتر روح الامینی می گوید: «این که چرا این جشن ها تغییر کرده نکته ای است که علوم اجتماعی از پاسخ دادن به آن پرهیز می کند.» بررسی این جشن ها و آیین ها جزئی از فرهنگ عامه یا فولکلور به حساب می آید.
وی می گوید: «این جشن ها و آیین ها بخش فرهنگ عامیانه ماست که به معنای دانش عامه است. یعنی چیزی یا شخصیتی آن را به وجود نیاورده است، زمانش معلوم نیست و قید مکان ندارد.» به عقیده این استاد دانشگاه: «جشن ها و آیین ها به مرور ایام تغییر می کند، ممکن است اسمش عوض شود یا شیوه برگزاری اش تغییر کند. این تغییرات را خود مردم به وجود می آوردند. این تغییر بخشی از فرهنگ است.» دکتر روح الامینی می افزاید: «ما سه ویژگی برای فرهنگ داریم: یکی این که دوام داشته باشد به طوری که یک نسل آن را تجربه کنند. عمومیت داشته باشد. اجباری هم نباشد.» با تمام این تعاریف نوروز از کی آغاز شد و در گذشته چگونه آن را جشن می گرفتند؟ دکتر محمود روح الامینی در مورد نوروز معتقد است: «نوروز یعنی جشنی که به مناسبت آغاز سال نو برگزار می شد. یعنی روزی که طول روز و شب به یک اندازه می شود. ایرانیان در این روز جشن می گرفتند الان هم این جشن ها وجود دارد. جشن نوروز و جشن مهرگان. این کلمات به زبان های دیگر هم راه یافته است عرب ها هم به عید «نی روز» می گویند. به جشن دیگر هم «مهرجان» می گویند که معرب مهرگان است.» این جشن در گذشته برای آغاز فصل کاشت برگزار می شد. همانطور که الان هم آغاز سال کشاورزی اول فروردین است. اما در گذشته نوروز دقیقاً اول فروردین برگزار نمی شد.هر چند بسیاری از محققین اعتقاد دارند که تاجگذاری جمشید (که به روایتی بنیانگذار نوروز است) در روز اول بهار بوده اما دکتر روح الامینی معتقد است که جشن نوروز جابجا می شده و در زمان های مختلف برگزار می شده است. مثلا در زمان فردوسی براساس آنچه از اشعارش بر می آید در پاییز برگزار می شد. یا در یک دوره آغاز پاییز بوده است. علت این امر شاید این بود كه براساس تقویم گذشته ایرانیان، هر دوازده ماه سال سی روز بود در آخر سال پنج روز اضافه می آمد که در اصطلاح به آن گاهنبار و یا خمسه مسترقه یا پنجه دزدیده شده می گفتند. چهار سال یک بار باید کبیسه می کردند.به گفته دکتر روح الامینی: «این پنج روز، روز جشن همگانی بود. زمان فردوسی تیرماه بوده است. تا سال 1304 ماه ها سی روز بوده و آن پنج روز هم که پنجه یا خمسه مسترقه بود، حساب نمی شد. در سال 1304 برای این که تقویم هماهنگ شود و این مشکل حل شود شش ماه اول را سی و یک روزه می کنند و پنج ماه دوم سی روز و ماه آخر هم سه سال 29 روز و یک سال سی روزه می گیرند. » آیین های نوروزی در گذشته از ابتدای اسفند آغاز می شد اما جشن ها از پنجه آغاز می شد.دکتر روح الامینی می گوید: «در شهرهای آذربایجان هر چهارشنبه اسفند را به یک نام می خوانند چهارشنبه اول برای خرید، چهارشنبه دوم برای تمیز کردن خانه است، چهارشنبه سوم برای سبزی کاشتن، و چهارشنبه چهارم برای دور ریختن وسایل زاید است. این رسم در شهرهای آذربایجان هنوز هم وجود دارد.»آیا این سنت ها پیش از اسلام بوده یا خیر؟ او با اشاره به برخی از سنت ها و آیین های نوروزی می گوید: «هر کدام از این مراسم علتی داشته است. علتش امروز گم شده، اما جشن وجود دارد. ولی از این كه از روز اول چگونه بوده، هیچ چیزی در دسترس نیست.» شاید علت این امر این بوده که این جشن ها در حضور شاه برگزار می شده و هیچ شاعر و نویسنده ای از مراسم مردم چیزی ننوشته است. دکتر روح الامینی می گوید: «عامه مردم این باورها را داشتند؛ باور مردم در مورد مسائل مختلف وجود داشته و دارد. مثلاً هفت سین یکی از باورهای عامه مردم است هفت نماد را به صورت هفت سین می گذارند. لباس نو پوشیدن در سال نو وجود دارد و در کتاب ها هم هست. خانه تکانی هم از گذشته وجود داشته، الان هم مرسوم است و چهارشنبه سوری نیز مبحث مفصلی است؛ این رسم در بین عامه مردم هست.»
دکتر روح الامینی در مورد نحوه برگزاری این مراسم در گذشته می گوید: «اطلاعات ما در مورد این جشن ها از سیصد سال پیش به قبل، به دلیل نیامدن در کتاب ها بسیار محدود است. ما نمی دانیم که پیش از دوره صفویه آیین های نورزوی چگونه بوده است.» بنا به نظر او شاید این مراسم و آیین ها بیشتر در بین مردم رواج داشته است. این مردم شناس می گوید: «مثلا سؤال می شود که چرا هفت سین داریم؛ خوب همه ما می دانیم که «هفت» عدد مقدسی است و در بیشتر فرهنگ ها و زبان ها هم وجود دارد. اما چرا هفت سین و یا هفت چین بوده است کتاب ها اشاره ای نکرده اند.» وی همچنین می گوید: «یکی دیگر از مراسم، دید و بازدید نوروزی بود که در بین مردم وجود داشت. زردشتی ها معتقد بودند که باید به دیدار هم بروند حتی اگر قهر بودند، می آمدند می نشستند. چای و یا چیز دیگری می خوردند و می رفتند ولی رسم بازدید را از بین نمی بردند. این سنت برای ارتباط مردم با هم بود. روز قبل از نوروز، روز مردگان بود. مردم در این روز به گورستان می رفتند و با گذاشتن سفره هفت سین و شستن گور در گذشته خود او را در جشن نوزایی طبیعت شریک می کردند. یکی دیگر از این سنت ها این بود، کسی که یکی از اقوامش در طول سال مرده بود روز اول سال به دیدارش می رفتند شاید به این دلیل که در گذشته برای هر کسی که مرده بود مراسم سوم هفتم و سی ام و نوروز می گرفتند. خانه تکانی برای این بود که مردم سالی یکبار فرصت تمیز کردن خانه را داشتند کوزه های قدیمی را می شکستند.» روز قبل از نوروز، روز مردگان بود. مردم در این روز به گورستان می رفتند و با گذاشتن سفره هفت سین و شستن گور در گذشته خود او را در جشن نوزایی طبیعت شریک می کردند. یکی دیگر از این سنت ها این بود، کسی که یکی از اقوامش در طول سال مرده بود روز اول سال به دیدارش می رفتند شاید به این دلیل که در گذشته برای هر کسی که مرده بود مراسم سوم هفتم و سی ام و نوروز می گرفتند. خانه تکانی برای این بود که مردم سالی یکبار فرصت تمیز کردن خانه را داشتند کوزه های قدیمی را می شکستند.»دکتر روح الامینی در مورد مراسم چهارشنبه سوری نیز معتقد است شکل اجرای این جشن تغییر کرده است: «چهارشنبه سوری به این شکل بعد از اسلام به وجود آمده است. ما می دانیم که در گذشته ماه سی روزه بوده و هر روز سال یك نام داشته است که هنوز هم این اسم ها هست. هنوز هم زردشتی ها روزها را به نام می خوانند مثلاً روز اول ماه را روز اورمزد می گویند، هفته و روزهای هفته وجود نداشته است. چهارشنبه در عرب روز نحس است همین وارد زبان فارسی شده ، و فردوسی هم گفته است. البته ما در دوره پیش از اسلام جشنی به نام سوری داشتیم. الان چهارشنبه سوری جای جشن سوری را گرفته است. خود این مراسم هم تغییر کرده چون چهارشنبه سوری را در زمان صفویه و تا 50 سال پیش، آخر ماه صفر می گرفتند. در ضمن جشن عربی هست که شب قبلش می گرفتند. جشن سوری سه روز آخر سال بود که آتش روشن می کردند. ایرانیان باستان برای آتش احترام زیادی قایل بودند و آتش را لگد نمی کردند. چراغ را هم می شکنند. به همین دلیل این جشن دچار تغییر شده است و از قالب اصلی خود خارج شده است.» ورود تکنولوژی های جدید و ابزار و امکانات شکل بسیاری از آداب و رسوم را تغییر داده است. در دوره امروزی مسافرت ها نمی گذارد مردم جشن بگیرند. دکتر روح الامینی می گوید: «در گذشته این سفرها به شکل امروز نبوده چون امکانات سفر نبود. حالا می گویند شهردار شیراز به اولین مسافر نوروزی که وارد شهر می شود هدیه ای می دهد؛ خوب این مخصوص امروز است. در خیلی از شهرها نمایشگاه می گذارند، یعنی سعی می کنند یک جشنی برگزار کنند. البته مراسمی مثل سیزده آنچنان در بین مردم وجود دارد که حتی با ممانعت هایی که در یک دوره وجود داشت نتوانست جلوی مردم را بگیرند. الان هم اگر به تقویم نگاه کنیم می بینیم که در روز سیزدهم فروردین نوشته شده روز طبیعت. مردم معتقد بودند اگر در روز سیزده در خانه بمانند بلا بر سرشان نازل می شود. جنبه های دینی را هم به آن اضافه می کنند. عیدی دادن و عیدی گرفتن از رسوم قدیمی است. معمولاً در کتاب های تاریخی چیزهایی را نقل می کنند آداب و رسوم را نقل می کنند همان میر نوروزی بود. ما الان سندهایش را داریم که شاید این همان حاج فیروز است. حاجی فیروز هنوز هست.» در نهایت این كه نوروز جشنی است که براساس شرایط زمان و به مدد فرهنگ پویای ما باقی مانده و اگرچه تغییر کرده اما از گذشته دور تا امروز باقی مانده است.لینک ها مصاحبه بخش نخبگان علمی تبیان با دکتر محمود روح الامینی بهترین عیدی مهربانی است مفهوم عید در فرهنگ اسلامی عدد هفت در ملل مختلف درس هایی که از بهار می توان گرفت مدت برگزاری جشن نوروز دید و بازدید نوروزی(عید دیدنی) ویژه نامه نوروز 83 فروش کتاب های « تاریخی » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 597]
-
گوناگون
پربازدیدترینها