گفتگو با مدير انتشارات سخن

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: گفتگو با مدير انتشارات سخن

ناشران- مريم جباري:
گزارش و گفت و گويي با اصغر علمي ‌مدير انتشارات سخن و ناشر برگزيده سال

اصغر علمي ‌اگر چه تحصيل كرده آمريكا است، اما همچنان در دفتري كار مي‌كند كه در چهار سوي آن تا سقف كتاب چيده شده و جايي براي سوزن انداختن نمانده است. ميز كوچكي دارد و در آن به تمامي‌امور مي‌رسد، از نوشتن شابك نشر و ديدن كتاب‌هايي كه بايد براي دريافت مجوز به ارشاد برود تا انجام سفارشات رسيده از كتابفروشي ها و موسسات پخش و ...

وي متولد 1334 است و از 18 سالگي براي ادامه تحصيل به آمريكا رفت و ليسانس و فوق ليسانس مديريت بازرگاني را از آن ديار اخذ كرد و همزمان با پيروزي انقلاب اسلامي‌به ايران بازگشت. يك سال بعد با اتكا به تجربيات خاندان بزرگ عملي(با پيشينه يكصد و پنجاه ساله در زمينه نشر) بناي انتشارات سخن را گذاشت.

شايد روزي كه اين نشر پايه‌هاي اوليه خود را بنا مي‌نهاد، خود اصغر علمي‌هم نمي‌دانست كه اين بنا سالها بعد به ستوني استوار و قامتي افراشته در عرصه نشر ايران بدل شود كه به قول فردوسي از گزند باد و باران آسيبي نمي‌بيند.

برگزيده شدن به عنوان ناشر سا ل ،‌آْن هم دو سال متوالي، انتخاب 9 عنوان از كتاب هاي اين ناشر به عنوان كتاب هاي سال و توليد بيش از 500 عنوان كتاب در زمينه هاي گوناگون فرهنگ و ادبيات و هنر و روانشناسي و ... نمونه اي از اين توفيقات است.[انتشارات سخن و دليل ما؛ناشران برگزيده سال]

توفيق اصلي اصغر علمي‌و انتشارات سخن را بايد در فراهم ساختن زيست بومي‌فرهنگي از آثار و نويسندگاني به شمار آورد كه داشتن هر كدام از‌آنها آرزوي هر ناشري است؛مرحوم دكتر زرين كوب، مرحوم غلامحسين يوسفي،مرحوم جمالزاده، و بزرگاني چون محمد رضا شفيعي كدكني،تقي پورنامداريان،دكتر حسن انوري، دكتر محمود عابدي، دكتر حسين الهي قمشه‌اي ،دكتر محمد استعلامي، و گروهي ديگر از اهل فكر و فرهنگ و هنر در زمره فهرستي قرار دارند كه هر روزه بر تعداد آنها افزوده مي‌شود.

برنامه ريزي براي نشر

آنهايي كه در رشته هاي مديريت درس خوانده اند به لحاظ تئوريك با مفهومي‌به نام برنامه ريزي آشنايند. امري كه اصغر علمي‌هم بر آن تاكيد مي‌كند و معتقد است «انتشارات سخن از ابتدا با برنامه ريزي و پشتكار و چيدن افق هاي كاري خاص براي كار نشر وارد اين حوزه شد. براي نمونه ما براي انتشار مجموعه آثاردكتر زرين كوب ارتباطي 20 ساله باايشان و همسر محترمشان ، خانم دكتر قمر آريان، داشتيم و مدام از راهنمايي هاي ايشان در زمينه انتشار ساير كتب،‌علاوه بر كتاب هاي خودشان بهره مي‌برديم.ضمنا ما برخي خلاء‌ ها را در عرصه نشر حس كرده بوديم. براي نمونه مي‌دانستيم كه بعد از فرهنگ دهخدا و بعد از فرهنگ معين ديگر هيچ فرهنگ فارسي به فارسي روز آمد نشد. لذا در اين فكر بوديم كه فرهنگي بزرگ و قابل اعتنا را روز آمد كنيم و براي اين كار هم از دكتر حسن انوري و بيش از صد نفر ديگر از ادب پژوهان مدد گرفتيم كه اينها از اوايل دهه 70 كارشان را آغاز كردند.

نتيجه اين همه كار كارشناسي علاوه بر انتشار فرهنگ فارسي سخن در 8 جلد، انتشار بيش از 9 فرهنگ ديگر در كنار اين فرهنگ بزرگ بوده است كه برخي از اين فرهنگ‌ها همانند فرهنگ كودكان و نوجوانان سخن ، خود در ساختاري جدا از فرهنگ سخن طراحي و منتشر شد»

فرهنگ سخن در اواخر سال 80 در نخستين نشست سخن در تالار هتل لاله با حضور بزرگان ادب و فرهنگ رونمايي شد و از‌آن به عنوان يكي از مهمترين رخدادهاي عرصه نشر و ادبيات در بعد از انقلاب ياد شد.

اكنون اين فرهنگ تا حدود زيادي جا افتاده است و عرضه چاپ پنجم آن ،‌آن هم در 8 جلد، نشان از اقبالي دارد كه علاقه‌مندان به ادبيات فارسي به اين كتاب دارند. به اعتقاد بسياري از كارشناسان نشر، كاري كه انتشارت سخن در زمينه اين فرهنگ و فرهنگ هاي اقماري ديگر انجام داد ، نمونه اي از ظرفيت هاي بخش خصوصي نشر ايران بود كه بدون هيچ كمك و پشتوانه دولتي بيش از 15 سال تمامي‌امكانات و تمهيدات كار از ساختمان و دستمزد عوامل تهيه اين اثر و فراهم آوري كتابخانه اي تخصصي در اين زمينه و در نهايت چاپ و انتشار آن را بر عهده گرفت و نتيجه آن اثري شد با فرزنداني برومند(‌فرهنگ كنايات، فرهنگ امثال، فرهنگ دوجلدي، فرهنگ دانش آموز و... ) كه خود زيست بومي‌فرهنگي را در عرصه فرهنگ نويسي سامان داده و اسباب و الگويي شده است براي اين گونه گام زدن ها براي ناشران ديگر.

وقتي از وي مي‌پرسم كه نحوه پذيرش كتاب از بيرون چگونه است؟ پاسخ مي‌دهد:«90 درصد كتاب هايي كه ما منتشر مي‌كنيم ، محصول سفارش ما به مولفان و مترجمان است و يا توليدات آن در مجموعه اي از كارهاي نويسندگاني قرار مي‌گيرد كه ما به نوعي ناشر اختصاصي آثارشان هستيم. براي نمونه دكتر محمد رضا شفيعي كدكني كه در سه سال اخير بيش از ده عنوان از تازه ترين كتاب هاي ايشان را ما انتشار داديم . شما مي‌دانيد كه اين كتاب ها حاصل بيش از سه دهه تلاش و تحقيق دكتر شفيعي است و به خصوص تلاششان روي تصحيح و تعليقه نويسي بر مجموعه آثار عطار به اعتقاد اكثر كارشناسان به قدري اهميت دارد كه بي شك بايد آن را از اتفاقات مهم عرصه نشر و ادب فارسي در دو، سه دهه اخير نام نهاد» [گزارش همشهري‌آنلاين از رونمايي مجموعه آثار شفيعي كدكني درباره عطار]

سال مولانا و انتشار آثار

از وجوه ديگر برنامه ريزي انتشارات سخن توجهش به سال مولانا بود. به گفته آقاي علمي‌« ما از مدت‌ها قبل روي مجموعه آثاري كه به بزرگان ادب و فرهنگ بپردازند، كار كرده بوديم . براي نمونه كتاب دكتر محمد استعلامي‌در هفت جلد در شرح مثنوي را عرضه كرده بوديم كه كتاب سال هم شده بود. يا كتابي كه دكتر پورنامداريان درباره مولوي انتشار داده بود. اما وقتي دريافتيم كه سال 86 به عنوان سال مولانا نامگذاري شده است، به اهل قلمي‌كه با نشر ما همكاري مستمري داشتند توصيه كرديم كه در اين زمينه كارهاي خودشان را عرضه كنند واز سوي ديگر برخي از كارهايي كه از بزرگاني چون استاد الهي قمشه‌‌اي را در نوبت انتشار داشتيم ، با سرعت و پي‌گيريهاي افزونتري به سمت توليد و انتشار برديم.»

نتيجه اين فعاليت هاي انتشار نزديك به 9 عنوان كتاب قابل اعتنا در زمينه مولوي و مولوي پژوهي بود. كتاب هايي چون «رساله سپهسالار»كه قديمي‌ترين زندگي نامه مولوي است،«ميراث مولوي»ترجمه خانم دكتر مشرف ، تجديد چاپ متن و شرح مثنوي دكتر استعلامي‌، در سايه آفتاب دكتر پورنامداريان ، نردبان شكسته دكتر زرين كوب‌، و نيز كتابي از دكتر قمشه‌اي درباره مولانا كه دومين جلد از مجموعه 365 روز با بزرگان است كه منتشر شد.[كتاب تازه الهي قمشه‌اي درباره مولانا]

مجموعه سازي

فراهم آوردن مجموعه‌هايي متناسب با نياز جامعه در حوزه‌هايي خاص و همگون از جمله كارهايي است كه اسباب توفيق يك ناشر را فراهم مي‌سازد. اما اين مجموعه سازي نبايد متوقف شود، بلكه ناشر بايد به سمتي حركت كند كه ضمن استمرار و تقويت مجموعه هاي گذشته و روز‌آمد كردن آنها، به سمت توليد مجموعه هاي تازه هم حركت كند. اين گونه است كه مي‌توان از يك ناشر به عنوان ناشري اثر آفرين ياد كرد كه ضمن نگاه به گذشته و انتشار به موقع كارهايي كه مورد اقبال اهل فرهنگ و خوانندگان كتاب است، به سمت توليد مجموعه هاي تازه هم مي‌رود.

اصغر علمي‌ درباره مجموعه هاي تازه اي كه در يك سال اخير مورد توجه و اعتناي انتشارات سخن بوده است ، مي‌گويد:«پس از انتشار مجموعه‌هايي چون فرهنگ‌ها كه خوشبختانه با چاپ فرهنگ سخن متوقف نماند و نيز كتاب دوجلدي فرهنگ ازبكي فارسي كه به بازار كتاب عرضه و اخيرا به عنوان كتاب فصل انتخاب شد اينك مجموعه در ترازوي نقد( نقد و تحليل شعر معاصر ايران) و ترجمه مجموعه آثار جبران خليل جبران و مجموعه آموزش و درمان‌هاي روانشناختي را در دستور كار خود قرار داده ايم كه برخي از اين كارها منتشر شده‌اند و برخي ديگر هم در دست انتشاراند. همچنين ترجمه انگليسي اشعار شعراي نامي‌ايران همانند سهراب سپهري، شفيعي كدكني و ديگران از جمله مجموعه‌هايي است كه تا كنون منتشرشده و بقيه آنها هم مراحل مختلف نشر را مي‌گذرانند»

نشست هاي سالانه

انتشارات سخن از معدود ناشران بخش خصوصي است كه نشست هاي سالانه‌اي را براي معرفي آثار تازه منتشره خود برگزار مي‌‌كند. اين نشست ها كه محل تجمع صدها تن از هنرمندان و اهالي نشر و كتاب و فرهنگ است ،اكنون خود به زيست بومي‌فرهنگي تبديل شده و هر ساله به شكل منظم و دقيق تر از سال قبل برگزار مي‌شود. نخستين اين نشست ها در سال 1381 در هتل لاله تهران برگزارشد كه دليل اصلي آن انتشار مجموعه 8جلدي فرهنگ سخن، پس از سال‌ها فعاليت مستمر گروه فرهنگ نويسي زير نظر دكتر انوري، بود.

مدير انتشارات سخن درباره اين نشست و دليل تداوم و برگزاري آن در سال هاي بعد ميگويد:«وقتي نخستين نشست را برگزار كرديم ، بسياري از اهالي فرهنگ و هنر كه در آن جلسه حضور داشتند و حتي برخي از فرهنگمداراني كه در نشست حاضر نبودند از اين كار تقدير و ضمنا اظهار خوشحالي كردند كه اين كار سبب شد تا ما بعد از سال ها توانستيم برخي از دوستان و اهل فرهنگ را ببينيم.[گزارش همشهري آنلاين از نشست سالانه سخن]

من هم متوجه شدم به دليل مشكلاتي كه شهر تهران با آن روبرو است و هر روزه فاصله اهل هنر و فرهنگ با يكديگر بيشتر و بيشتر مي‌شود ، بهتر است اين نشست ها را سالانه و به شكل منظم برگزار كنيم . مدتي بعد فكر كردم كه براي اين نشست ها بهانه‌اي فرهنگي بايد پيدا كنيم .و به اين فكر افتادم كه رونمايي چاپ اول برخي از مهمترين كارهايي كه هر سال انتشار مي‌دهم را بهانه واين مراسم را برگزار كنيم كه آخرين آن به انگيزه انتخاب انتشارات سخن به عنوان ناشر سال 85 ،‌انتخاب كتاب صهباي خرد به عنوان كتاب سال با ترجمه دكتر مجد الدين كيواني وانتخاب سه عنوان از كتاب هاي انتشاراتي سخن به عنوان كتاب هاي فصل و از همه مهمتر انتشار سه كتاب از دكتر شفيعي كدكني بودكه اولي قلندريه در تاريخ و دو ديگر در مجموعه آثار عطار منتشرشد.»

خاطره‌هايي از مرحوم زرين كوب

ناشران اين بختياري را دارند كه خاطراتي ناب و اثر گذار از برخي از چهره هاي نامي‌عرصه فرهنگ و فكر در ذهن و ضميرشان دارند كه مي‌تواند به درك ما از رخدادهاي پيراموني نشر مدد برساند.

اصغر علمي ‌هم از اين قاعده مستثنا نيست وي از انبان خاطره هاي خود چند خاطره از زنده ياد دكتر عبدالحسين زرين كوب نقل مي‌كند.

علمي‌مي‌گويد:«اوايل انقلاب نام مرحوم زرين كوب را به غلط در زمره فراماسون‌ها قرار دادند وهمين امر سبب شد تا ايشان به فرانسه بروند و آنجا شروع به نوشتن كتاب سرني كردند. وقتي به ايران آمدند، بسياري از ناشران به حضورشان رفتند تا اجازه چاپ اين كار را از ايشان بگيرند. من هم كه ناشري تازه كار بودم نزدشان رفتم واز ايشان خواستم اجازه دهند من، اين كتاب را منتشر كنم.بعد از يك سال رفت وآمد در نهايت پذيرفتند كه اين كار را منتشر كنم. كتاب را به شكل پاكيزه وزيبايي منتشر كردم به نحوي كه خيلي از كار ابراز رضايت كردند. بعد ازاين ديگر ارتباطم را با استاد ادامه دادم و كتاب‌هاي بعدي شان را هم به ترتيب منتشر كردم.

خاطره ديگرم درباره كتاب دو قرن سكوت است. دكتر زرين كوب برايم تعريف مي‌كردند كه وقتي چاپ اول اين كتاب منتشر شد ، مرحوم مطهري كه از جمله دوستان علمي‌و همكاران ايشان در دانشگاه تهران به شمار مي‌آمدند، بعد از مطالعه كتاب به آقاي زرين كوب مي‌گويند كه كتاب را تعديل كنند(توجه داشته باشيد كه دكتر زرين كوب اين كتاب را در جواني نوشته و بعضي از جنبه هاي آن ناشي از شور و حرارت ملي گرايي فوق العاده ايشان بود) چون برخي از عبارات و جملات آن چندان مناسب نيست كه آقاي زرين كوب نكات اشاره شده در چاپ اول را اصلاح كردند و درچاپ دوم كتاب تغييراتي دادند.(البته اين تغييرات ناشي از روح حقيقت جويي و ديد علمي ايشان بود.)

ما نيز چاپ دوباره اين كتاب در سال هاي پاياني دهه هفتاد را به همراه نقدي از آقاي مطهري بر اين كتاب منتشر كرديم. دكتر زرين كوب مي‌گفتند برخي گمان مي‌كنند كه اين كتاب ضد اسلامي‌است ، در حالي كه كتاب در واقع نقد فرهنگ جاهلي اعراب پيش از اسلام است.

خاطره ديگري كه مرحوم زرين كوب از استاد مطهري نقل كرده اند به انتشار كتابي به نام 23 سال باز مي‌گشت كه اثري سراسر توهين آميز درباره اسلام و پيامبر اكرم(ص)بود. آقاي زرين كوب تعريف مي‌كردند كه روزي آقاي مطهري به ايشان گفتند:«اين كتاب نكات بسيار نكوهيده اي را درباره پيامبر و اسلام و قرآن مطرح كرده است كه پاسخ دادن به آن امري مهم و واجب است ، من پيشنهاد مي‌كنم كه اين كار را شما به عهده بگيريد(روبه آقاي زرين كوب) چون اگر شما اين كتاب را نقد كنيد تاثير آن بسيار بيشتر از آن است كه من روحاني آن را مورد نقد وارزيابي قرار دهم.»

دكتر زرين كوب پاسخ مي‌دهند :«من هرگز كتاب سفارشي نمي‌نويسم اما كتابي درباره حضرت علي ( ع) در دست نگارش دارم كه بخش عمده آن را هم نوشته ام. در اين كتاب با اسناد و مدارك متقن به تمامي‌ شائبه‌هايي كه در كتاب 23 سال آمده پاسخ داده ام»

علمي‌مي‌گويد:«زماني كه سخنان استاد به اينجا ‌رسيد با آهي تلخ گفت: حيف كه درروزهاي اول انقلاب اين كتاب از دفتر ا يشان در دانشگاه تهران مفقود شد.»

يك خاطره از انتشار مجموعه فرهنگ سخن

خاطره ديگر آقاي علمي‌باز مي‌گردد به دكتر حسن انوري و فرهنگ سخن و نظم و دقت و پشتكار و عشقي كه ايشان به كار داشتند. به گفته آقاي علمي‌« گاه پيش مي‌آمد كه بر اثر اضطراب و فشار زياد كارهاي فرهنگ سخن من صبح ها بسيار زود بيدار مي‌شدم و حدود ساعت 5 و 6 كه هوا هنوزتاريك بود مي‌رفتم دفتر،اما مي‌ديدم كه قبل از من آقاي دكتر انوري پشت ميزشان نشسته اند و سخت درگير كار فرهنگ هستند. اين پشتكار و همت دكتر انوري انرژي و تواني مضاعف به من مي بخشيد و باعث شد تا به رغم تمامي گرفتاري‌ها ،كار فرهنگ سخن را جدي تر از گذشته دنبال كنم»

افق هاي روشن

سال 87 هم همانند سال هاي قبل انتشارات سخن كارهاي ارزنده اي را سامان خواهد داد . به گفته عملي « انتشار كتاب‌هاي دكتر شفيعي كدكني در زمينه هاي گوناگون كه تحقيق درباره آنها را از چند دهه پيش آغاز كرده اند و امسال بسياري از اين آثار آماده مي شوند،از جمله آنها الهي نامه، ادامه خواهد يافت. همچنين امسال سه فرهنگ تازه از مجموعه فرهنگ‌هاي سخن به نام‌هاي فرهنگ اعلام سخن كه در حقيقت مكمل فرهنگ بزرگ سخن و فرهنگ نويسندگان و شاعران معاصر سخن ، تاليف دكتر صبور، و ديگري فرهنگ نوجوان سخن، تاليف خانم منيژه گازراني، كه هر سه آنها مصوراند و زير نظر دكتر انوري منتشر مي‌شوند.»

كارهاي جديدي از دكتر مجتبايي ،دكتر ژاله آموزگار، دكتر سليم نيساري، دكتر فتوحي، عليرضا ذكاوتي قراگوزلو و... از ديگر آثاري است كه انتشارات سخن دربرنامه سال 87 خود دارد.

تاريخ درج: 19 تير 1387 ساعت 19:42 تاريخ تاييد: 20 تير 1387 ساعت 00:08 تاريخ به روز رساني: 20 تير 1387 ساعت 00:07
پنجشنبه 20 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 125]