استریلیزاسیون چیست ؟ انواع روش ها و تجهیزات استریل

استریلیزاسیون یا همان استریل کردن جزء جدا نشدنی از فرآیند های آزمایشگاهی و پزشکی میباشد. به همین دلیل لازم است تا کسانی که در این حوزه فعالیت می کنند به طور کامل با فرآیند استریلیزاسیون آشنا شوند.

در این مطلب قصد داریم به معرفی کامل و جامع فرآیند استریلیزاسیون بپردازیم.

استریلیزاسیون چیست ؟

استریل کردن یا سترون سازی به انگلیسیsterilization بیانگر روش های شیمیایی و فیزیکی، برای از بین بردن و تخریب کلیه میکروارگانیسم ها و عوامل انتقال دهنده آنها است. استریلیزاسیون باعث از بین رفتن کلیه میکروارگانیسم ها و عوامل انتقال دهنده آنها مثل قارچ، باکتری، هاگ باکتری و ویروس از سطح اجسام میشود. در واقع سترون یا استریل کردن به معنای محیط عاری از باکتری، قارچ، ویروس و دیگر اشکال بیماری زا و غیر بیماری زا میباشد. هدف از استریلیزاسیون جلوگیری از انتقال عفونت است.

با توجه به نوع تجهیزات مورد نظر برای استریل کردن، روش های مختلفی برای استریلیزاسیون وجود دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

روش های استریلیزاسیون

استریلیزاسیون فرآیندی است مطلق که موجب از بین رفتن تمامی میکروارگانیسم های زنده میشود. روش های فیزیکی و شیمیایی مختلفی برای استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی وجود دارد که به شرح زیر است:

• استریلیزاسیون حرارتی
• استریلیزاسیون شیمیایی
• استریلیزاسیون به روش پرتودهی
• استریلیزاسیون به روش فیلتراسیون

در ادامه به بررسی کامل تمامی این روش ها میپردازیم.

استریلیزاسیون حرارتی

در روش های حرارتی استریل کردن از دستگاه هایی مانند اتوکلاو و فور استفاده میشود. در این روش با استفاده از تاثیر گرما و فشار بخار آب برای کشتن میکروارگانیسم ها استفاده میشود. استریلیزاسیون حرارتی به دو شیوه انجام میشود.

• گرمای خشک
• گرمای مرطوب

استریل کردن به روش گرمای خشک

از گرمای خشک برای استریلیزاسیون وسایلی استفاده می شود که نسبت به رطوبت حساس می باشند. در استریل کردن به روش گرمای خشک این موارد قابل انجام هستند:

• سوزاندن: وسایل کثیف مانند باند زخم و … را با آتش میسوزانیم.
• حرارت مستقیم: استریل کردن لوازمی همچون پنس توسط شعله شراغ
• پاشیدن شعله: کم کردن آلودگی دهانه ارلن یا لوله آزمایش با پاشیدن شعله
• استفاده از دستگاه فور یا آون : فور یا آون دستگاهی است که با استفاده از حرارت خشک منجر به استریل کردن تجهیزات میشود.

چنانچه قصد خرید دستگاه آون آزمایشگاهی را دارید میتوانید از شرکت نور صنعت تجهیز فردوس این دستگاه را خریداری کنید.

کارشناس فروش : 09109249050

از گرمای خشک برای استریل کردن وسایل مقاوم به حرارت استفاده میشود. در این روش، هوا ناقل گرما است و با توجه به اینکه هوا ناقل خوبی نیست، در مقایسه با روش گرمای مرطوب نیاز به حرارت بیشتری دارد. از مزایای این روش عدم ایجاد خوردگی و از بین نبردن تیزی وسایل بُرنده فلزی است. این روش جزو ارزان ترین روش های استریل کردن میباشد اما فرآیندی زمان بر است.

استریل کردن به روش گرمای مرطوب

در استریلیزاسیون به روش گرمای مرطوب از دو عامل حرارت و رطوبت استفاده میشود. در این روش می بایست سطح وسایل برای مدت زمان خاصی با بخار دارای حرارت و فشار مناسب در تماس قرار گیرد تا میکرو ارگانیسم ها موجود بر روی آنها از بین بروند. در این روش، گرما همراه رطوبت برای استریل استفاده می‌شود و شامل:

• جوشاندن: یکی از قدیمیترین روش‌های استریل است که اطمینان چندانی ندارد. در ظرفی مقداری آب ریخته و اشیاء را در آن قرار داده و مدت ۲۰–۱۰ می‌جوشانیم.
• تندالیزاسیون: برای استریل موادی که در دمای بالای ۱۰۰ تخریب می‌شوند بکار می‌رود. برای سترون کردن مواد پروتئینی، سرم‌ها و واکسن‌ها به کار می‌رود. در سه روز متوالی ماده مورد نظر را به مدت نیم ساعت در گرما قرار می‌دهیم و بعد در دمای ۳۷ درجه جهت رشد اسپور باکتری قرار می‌دهیم.
• پاستوریزه‌کردن: برای از بین میکروارگانیسم‌ها بیماری‌زا در فراورده‌هایی که ماهیتشان نباید تغییر کند.
• استفاده از اتوکلاو : اتوکلاو دستگاهی است که با قرار دادن ملزومات در داخل آن‌ به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه در معرض بخار اشباع ۱۲۱ درجه سلسیوس عمل استریل را انجام می دهد.

چنانچه قصد خرید دستگاه اتوکلاو را دارید میتوانید از شرکت نور صنعت تجهیز فردوس این دستگاه را خریداری کنید.

کارشناس فروش : 09109249050

استریلیزاسیون شیمیایی

تجهیزات و وسایلی وجود دارد که امکان استریل کردن آنها به وسیله حرارت و رطوبت ممکن نیست. در این مواقع میتوانیم از مواد شیمیایی برای استریلیزاسیون استفاده کرد. مواد شیمیایی بسیاری وجود دارد که میتوانند میکروارگانسیم ها را از بین ببرند و یا رشد آنها را متوقف کنند.

استریلیزاسیون به روش پرتودهی

روش پرتودهی به وسیله تابش پرتو گاما، پرتو ایکس و پرتو فرابنفش انجام میپذیرد

استریلیزاسیون به روش فیلتراسیون

ساختمان شیمیایی بعضی از مواد مثل ویتامینها، آنتی‌بیوتیکها در اثر حرارت تغییر می‌یابند. بنابراین از این روش برای استریلیزاسیون محلول‌ها استفاده می‌شود. در روش فیلتر، محلول یا مایع مورد نظر را از روی صافی دارای منافذ بسیار کوچک عبور می‌دهند. چون باکتریها از منافذ صافی بزرگترند، در روی صافی باقی می‌مانند و از مایع استریل جدا می‌گردند.

دستگاه های استریلیزاسیون

در فرآیند استریل کردن از انواع مختلفی از دستگاه ها استفاده میشود که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم. این دستگاه ها شامل موارد زیر است :

• آون یا فور آزمایشگاهی
• آون خلاء
• اتوکلاو
• استریلایزر

آون آزمایشگاهی

آون آزمایشگاهی محفظه ای کنترل شده جهت استریل یا خشک کردن گیاهان یا میوه ها و مواد آزمایشگاهی می باشد. آون اصولا به منظور خشک کردن و استریل کردن ظروف شیشه ای و فلزی در آزمایشگاه ها استفاده میشود.

کاربرد آن در تمام آزمایشگاه های کشور که نیاز به استریل کردن با هوای خشک باشد است. این دستگاه دارای فن سیرکولاسیون جهت یکنواختی هوا می باشد. خاصیت این فن باعث شده تا هوای گرم داخل آون از خاصیت سبک بودن هوای گرم و سنگین بودن هوای سرد به منظور جابجایی هوای داخل برخوردار و یکنواخت شود.

آون خلاء

آون خلاء یکی از وسایل استریل آزمایشگاهی می باشد که جهت استریل و خشک نمودن وسایل و لوازم آزمایشگاهی که نیاز به استریل خاص تحت محیط خلا دارند استفاده می شود. این محفظه باید یک محفظه ی کاملا مهر و موم شده و درزبندهای آن کاملا گرفته شده باشد تا محفظه در عرض کوتاهی خلا گردد.

اتوکلاو

اتوکلاو محفظه ای کنترل شده است که جهت استریل وسایل آزمایشگاهی از طریق بخار در آزمایشگاه ها بکار می رود. دیگ داخل آن از جنس ورق استیل 3 میل و دارای دو سیوتی اطمینان می باشد که شامل : یک سوپاپ اطمینان و قطع برق دستگاه توسط کنترل و آلارم می باشد.

استریلایزر

استریلایزر وسیله ای مناسب برای جایگزینی چراغ های الکلی و شعله های گازی زیر هود آزمایشگاهی می باشد. استریلایزر توسط یک ظرف استوانه ای شکل که دما تا 250 درجه سانتیگراد بالا رفته و موجب گرم شدن گلس بید داخل استوانه می شود.

کاربر می تواند به راحتی قیچی و پنس خود را در زیر هود ضدعفونی کند و هیچگونه خطر آتش سوزی ندارد و یک وسیله ی امن برای کاربر می باشد. این دستگاه در کلیه آزمایشگاه هایی که از هود کشت بافت و میکروبی استفاده می کنند کاربرد دارد.

چنانچه قصد خرید دستگاه استریلایزر را دارید میتوانید از شرکت نور صنعت تجهیز فردوس این دستگاه را خریداری کنید.

کارشناس فروش : 09109249050