واضح آرشیو وب فارسی:الف: تلاش نافرجام ميانجي آمريكايي
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۲۲ تير ۱۳۹۶ ساعت ۰۹:۴۲
همزمان با سفر منطقهاي رکس تيلرسون، وزير خارجه ايالات متحده، به خاورميانه انتشار اسنادي از سوي «سيانان» درباره دو معاهده در سالهاي 2013 و 2014 ميلادي ميان کشورهاي عربي حاشيه خليج فارس، ابعاد تازهاي به بحران قطر بخشيده است. فارغ از درستبودن يا نبودن اقدام کشورهاي عربي، اسناد اين دو معاهده که به «معاهده رياض» معروف شدهاند، نشان ميدهد که قطر به تعهدات خود در قبال کشورهاي عربي پايبند نبوده است. به گزارش شرق، البته مقامات قطري، اتهام نقض مفاد اين معاهده را متوجه ائتلاف عربي دانسته و هدف از انتشار اين اسناد در اين برهه زماني را تضعيف روند ميانجیگري عنوان ميکنند؛ بااينحال گذشته از سابقه اختلافات ميان کشورهاي عربي و قطر در مسائلي مانند حمايت از اخوانالمسلمين، رابطه با ايران و فعاليت شبکه الجزيره، بدونترديد همزماني بالاگرفتن تنشها و سفر دونالد ترامپ، رئيسجمهور آمريکا، به عربستان را نميتوان اتفاقي دانست. شايد با همين هدف دلجويي از قطر بود که رکس تيلرسون روز گذشته در ديدار با تميم بن حمد آل ثاني، امير قطر، ضمن قدرداني از اقدامات اين کشور در مبارزه با تروريسم، از حملات رسانهاي کشورهاي عربي عليه قطر اظهار نارضايتي کرد. او همچنين خواستار آن شد که وزراي خارجه همه کشورهاي عربي بر سر يک ميز مذاکره جمع شده و موضوع بحران و مسائل مربوط به آن را بررسي کنند. از ديگر سو، امضاي تفاهمنامه درباره مبارزه با تروريسم ميان آمريکا و قطر، اين فرصت را به وزير خارجه قطر داد تا در کنفرانس خبري مشترک، قطر را اولين کشوري عنوان کند که تفاهمنامهاي با آمريکا براي مبارزه با تروريسم به امضا ميرساند تا از اين طريق رابطه حسنه دوحه- واشنگتن را به رخ ائتلاف عربي بکشد. تيلرسون نيز در نشست مشترک با همتاي قطري خود، اين توافق را نتيجه هفتهها بحث جدي ميان کارشناسان و در راستاي نشست رياض عنوان کرد که در مراحلي چندگانه در ماهها و سالهاي آينده ريشه تأمين مالي تروريسم را خواهد خشکاند. واکنش ائتلاف عربي در مقابل چهار کشور عربستان سعودي، امارات متحده عربي، بحرين و مصر با انتشار بيانيهاي، امضاي اين توافقنامه ميان آمريکا و قطر را کافي ندانسته و بر اين باورند که حمايت مالي دوحه از تروريسم با وجود اين توافقنامه نيز ادامه خواهد يافت. آنها پايبندنبودن قطر به همان معاهده رياض را دليل بياعتمادي به دولت قطر عنوان ميکنند. در اين بيانيه با اشاره به اينکه از نزديک و با دقت ميزان جديت قطر در مبارزه با تروريسم، تأمين مالي آن و حمايت از آن را زير نظر خواهند گرفت، اين طور آمده است: «امضاي يادداشت تفاهم در زمينه مبارزه با تروريسم بين آمريکا و مقامات قطر نتيجه اعمال فشارها و خواستههاي مکرر ما از قطر در سالهاي گذشته است». يک بام و دو هواي آمريکا اين در حالي است كه تيلرسون که پيش از سفر به قطر، به عمان سفر کرده بود، در سومين روز از تور منطقهاي چهارروزهاش، روز گذشته براي ديدار با ملک سلمان، پادشاه عربستان، وارد جده شد. او همچنين نشستي مشترک با حضور چهار وزير خارجه عربستان، امارات، بحرين و مصر براي بررسي بحران اخير برگزار کرد؛ هرچند تيلرسون رسيدن به توافق در کوتاهمدت را منتفي ميداند. عربستان در سالهاي اخير بيشازپيش به سوي آمريکا گرايش پيدا کرده و وليعهدي محمد بن سلمان را که رابطه نزديک و تنگاتنگي با آمريکاييها و بهویژه جمهوريخواهان دارد، بايد در همين راستا تفسير کرد؛ بنابراين بعيد به نظر ميرسد که عربستان در چنين رويارويي مهمي با قطر نظر مثبت آمريکا را جلب نکرده باشد. توييتهاي ابتدايي ترامپ نيز که در حمايت از عربستان، انگشت اتهام را مستقيما به جانب قطر گرفته بود، نشان از هماهنگي کامل ميان او و حکام سعودي داشت؛ هرچند در داخل آمريکا از اين هماهنگي خبري نبود. ترامپ در حالي آشکارا قطر را به حمايت از تروريسم متهم ميکرد که وزير خارجه و وزير دفاعش با لحني متعادلتر و بدون متهمکردن قطر، طرفين را به حل مشکلات و تنشها از طريق گفتوگو دعوت ميکردند. همچنين دراینباره، آر.سي هاموند، مشاور تيلرسون، شروط 13گانه کشورهاي عربي را ناموجه خواند؛ بنابراين در صورت تداوم اين شرايط، تيلرسون نميتواند هيچ کاري از پيش ببرد؛ هرچند او به لطف مديرعاملي شرکت «اكسون موبيل»، از شبکه ارتباطي قدرتمندي در منطقه برخوردار است، براي تأثيرگذاري در بحران قطر به چيزي بيشتر از اينها نياز دارد. شرط اول براي موفقيت تيلرسون در ميانجیگري اين است که مقام بالادستي او يعني دونالد ترامپ حرفي مغاير با او نزند. مسئلهای که با توجه به خوي دمدميمزاج ترامپ، چندان نميتوان به آن مطمئن بود. فارغ از بحث موفقيتآميزبودن يا نبودن سفر تيلرسون به کشورهاي عربي، بايد ديد که چه انگيزههايي آمريکا را به سوي نقشآفريني بيشتر در اين بحران سوق داده است. در يک ماه بعد از بحران، انفعال آمريکا در بحران قطر، تحرک بيشتر آلمان را به دنبال داشت که از قضا در ماههاي اخير با بهدستگرفتن پرچم جهانيشدن و اتحادگرايي در مقابل مليگرايي ترامپ، بيشازپيش با ايالات متحده زاويه پيدا کرده است. به نظر بايد سفر روز گذشته تيلرسون را پاسخي به تحرک ديپلماسي آلمان در اين بحران و همچنين دلجويي از قطر دانست که همپيماني مهم براي آمريکا در منطقه محسوب ميشود. نبايد فراموش کرد که پايگاه نظامي العديد در قطر، حدود 10 هزار نيروي آمريکايي را در خود جاي داده و مرکز فرماندهي عمليات هوايي آمريکا در سوريه محسوب ميشود؛ پايگاهي که در صورت تيرهوتارشدن روابط دوحه- واشنگتن، پيداکردن جايگزيني براي آن حداقل در کوتاهمدت غيرممکن به نظر میرسد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]