محبوبترینها
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1840662209
واکاوی قیام محمدبنعبدالله (نفس زکیه) و نتایج و پیامدهای آن - بخش اول بیعت با محمد نفس زکیه در عهد اموی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: واکاوی قیام محمدبنعبدالله (نفس زکیه) و نتایج و پیامدهای آن - بخش اولبیعت با محمد نفس زکیه در عهد اموی
حسنیان نسبت به عباسیان، خود را به پیامبر(ص) نزدیکتر میدانستند و در واقع، خود را مصداق حقیقی خاندان پیامبر(ص) میشمردند.
چکیده موضوع اصلی در این مقاله، قیام محمدبن عبدالله نفس زکیه، از حسنیان است. در ابتدا به مبانی و ماهیت فکری جنبش حسنیان پرداخته شده است تا پس از روشن شدن این مبانی، بهتر بتوان دلیل قیام محمد نفس زکیه را تبیین کرد. ازاین رو، سعی نگارنده در این پژوهش بر آن است که به عوامل شکست قیام محمدبن عبدالله و پیامدها و نتایج این قیام بپردازد. عباسیان که خود را در برابر علویان فاقد مقبولیت کافی میدانستند، سعی داشتند استنادات و دلایلی مبنی بر مشروعیت خویش ارائه کنند. در مقابل، حسنیان نیز برای مشروع جلوه دادن خود، استناداتی دال بر حق جانشینی پیامبر(ص) برای خود قائل شدند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که حسنیان نسبت به عباسیان، خود را به پیامبر(ص) نزدیکتر میدانستند و در واقع، خود را مصداق حقیقی خاندان پیامبر(ص) میشمردند. ازاینرو و مطابق این معیار، با تکیه بر ادعاهایی نظیر وراثت ولایت و امامت حضرت علی(ع)، حسب (افتخارات پدری) و نسب (خون و نژاد) والاتر، و بیعت عباسیان با آنها در عهد اموی، حق جانشینی پیامبر را متعلق به خود میدانستند. کلیدواژگان محمدبنعبدالله؛ نفس زکیه؛ منصور؛ حسنیان؛ عباسیان مقدمه امویان در سال 41 هجری به قدرت رسیدند؛ اما پس از به قدرت رسیدن، سنت خلفای راشدین را کنار گذاشتند و به سنتها و معیارهای اسلامی بی اعتنایی کردند. از اوایل قرن دوم هجری، ناخرسندی نسبت به عملکرد آنان جامعه اسلامی را فرا گرفت و حرکت ضداموی با تکیه بر شعار «شایستگی خاندان پیامبر برای حکومت» شکل گرفت. علویان به همراه تیره های دیگر بنی هاشم، با هدف سرنگونی امویان و تأسیس حکومتی جدید، به صورت یکپارچه و متحد در نهضت شرکت کردند. سرانجام در سال1(س)2ق .حکومت اموی سقوط کرد. عباسیان که برنامه های خود را با تشکیلات منسجم و وسیعی پیش برده، توانستند علویان را کنار بگذارند و خود حکومت را دراختیار بگیرند. در این میان، حسنیان[1]، که از فعالان ضداموی به شمار میآمدند و از آغاز نسبتبه نهضت خوشبین بودند از سرانجام آن اظهار ناخرسندی کردند و از پذیرش حاکمیت عباسیان سر باز زدند؛ و چون حکومت را حق علویان میدانستند، تصمیم به ادامه نهضت (این بار برضد عباسیان) گرفتند. این تفکر باعث تقابل بین حسنیان و عباسیان گردید که موجب شکلگیری پنج قیام توسط حسنیان برضد عباسیان، شد. بنابراین، حسنیان فعالیتهای گسترده ای را با هدف به چالش کشیدن مشروعیت حکومت عباسی و در صورت امکان، براندازی آن آغاز کردند. یکی از این قیامها و نخستین آن، قیام محمدبن عبدالله معروف به «نفس زکیه» (145ق) است. در این مقاله تلاش شده است تا به پرسشهای ذیل که در بررسی قیام محمدبن عبدالله و پیامدهای آن، اهمیت ویژهای دارند، پاسخ داده شود: پرسشهای تحقیق 1. دلیل عدم پذیرش حاکمیت منصور از طرف محمدبن عبدالله چه بود؟ 2. زیربنا و مشخصه فکری و سیاسی قیام نفس زکیه چه بود؟ (س). پیامدها و آثار فکری و سیاسی قیام محمدبن عبدالله چه بود؟ فرضیات 1. حسنیان خود را مصداق حقیقی خاندان پیامبر (ص)میدانستند. از همین روی، حاکمیت عباسیان را قبول نداشتند؛ 2. اندیشه «وراثت بنات»، «مهدویت» و «ایدههای اصلاحی»، مهمترین مشخصه فکری و سیاسی قیام محمدبنعبدالله بود. (س). رشد مرثیه سرایی، سختگیری بر علویان، تأسی به محمدبن عبدالله برای ادامه تلاشهای سیاسی برضد عباسیان، که چندین سال دوام داشت، به تشکیل حکومت ادریسیان در مغرب انجامید. این پژوهش، از نوع پژوهش تاریخی، و روش انجام آن بهصورت کتابخانه ای، و شیوه جمع آوری اطلاعات به شیوه فیش نگاری است. تلاش محقق در این پژوهش آن است که واقعیتهای گذشته را از طریق جمع آوری اطلاعات، ارزشیابی و بررسی صحت و سقم این اطلاعات، ترکیب دلایل مستدل و تجزیه و تحلیل آنها، به صورتی منظم و عینی ارائه کند و نتایج پژوهش قابل دفاعی را در ارتباط با فرضیه ها و پرسشهای پژوهش به دست آورد. 1. ماهیت فکری قیام امویان پس از روی کار آمدن، سیره خلفای راشدین را کنار گذاشتند و بر اساس معیارهایمخصوص خود، جامعه را اداره کردند. که این امر باعث نارضایتی بزرگان جامعه اسلامی شد. کم‌کمقیامهایی بر ضد امویان شکل گرفت که در نهایت، عباسیان (فرزندان عباسبنعبدالمطلب) توانستند با همکاری شیعیان علی(ع) و دیگر مردم ناراضی، قدرت را بهدست گیرند؛ اما پس از به قدرت رسیدن، علویان را کنار گذاشتند. حسنیان که از آغاز در قیام بر ضد امویها حضور داشتند و آینده خوبی را برای این قیام پیشبینی میکردند، حالا با دیدن این وضع، قیام را بر ضد عباسیان ادامه دادند و کوشیدند به رهبری عبداللهبنحسن مثنی و فرزندانش فعالیتهای گستردهای را با هدف به چالش کشیدن مشروعیت حکومت عباسیان، و در صورت امکان براندازی آن انجام دهند. یکی از فرزندان عبداللهبنحسن، محمد معروف به «نفس زکیه» است، که نخستین قیام را بر ضد عباسیان آغاز کرد. پیش از پرداختن به بحث محمدبنعبدالله ابتدا به مبانی و ماهیت فکری جنبش حسنیان پرداخته خواهد شد تا پس از روشن شدن این مبانی، بهتر بتوان دلیل قیام محمد نفس زکیه را تبیین کرد. ماهیت فکری حسنیان، در قالب سه محور «حقانیت در خلافت» ، «مهدویت» و «اندیشههای اسلامی» تنظیم شده است. هریک از این محورها، یکی از پایههای ماهیت فکری قیام حسنیان، و بالطبع محمد نفس زکیه است، در ادامه، این محورها بررسی می‌شوند تا ماهیت فکری جنبش تبیین، و ابعاد و زوایای آن روشن شود. 1-1. حقانیت در خلافت از جمله ادعاهای قیامکنندگان حسنی، حقانیت و شایستگی آنها در جانشینی و خلافت پیامبر(ص) بود. با شکلگیری نارضایتی از امویان در جامعه اسلامی و فعالیتهای سیاسی بر ضد آنان، عباسیان که از نظر فعالیت سیاسی سابقه کمتری از علویان داشتند و در جامعه در برابر علویان از مقبولیت کمتری برخوردار بودند، در سایه علویان فعالیت میکردند و خود را یکی از گروههای طرفدار ایشان و اهداف آنان معرفی مینمودند. برای این ادعا، دلایلی را میتوان برشمرد: 1. ادعای خونخواهی علویان توسط عباسیان؛ از ابتدا آآاآاااغاز تا مدتی پس از روی کار آمدن عباسیان جنازه یحیی بالای دار بود تا وقتی که دولت عباسی روی کار آمد جنازه او را از بالای دار بهزیر آوردند و بهخاک سپردند. ابومسلم خواست تا کشندگان یحییبنزید را بهقتل برساند. از این رو به تعقیب آنان پرداخت و همه کسانی را که در قتل یحیی بهنوعی شرکت جسته بودند، به قتل رسانید. (اصفهانی، 1(س)4(ص)، ص16(ص)1) وقتی سر مروان را نزد ابوالعباس آوردند و پیش روی او نهادند، گفت: دیگر اهمیت نمیدهم که چه وقت مرگم فرا رسد، که به انتقام حسین و برادرانش، دویست کس از بنیامیه را کشتهام و باقیمانده جسد هشام را بهتلافی پسرعمویم زید، سوزانیدهام. (مسعودی، 1(س)(ع)4، ص261) 2. نامهنگاری ابوسلمه با دو بزرگ علوی، برای اینکه دعوت را متوجه آنان کند. (همان، ص258) (س). سرگردانی و تناقض عباسیان در عملکرد و گفتار قبل و بعد از تشکیل حکومت عباسی؛ از جمله میتوان به بیعت آنها با محمد نفس زکیه در دوره اموی اشاره کرد. (اصفهانی، 1(س)4(ص)، ص1(ص)(ع)-244) 4. ادعاهای علویان مبنی بر استفاده عباسیان از شعارهای علویان، و استفاده از نیروی پیروان آنها در فعالیتهای سیاسی خود در عهد اموی؛ از جمله نفس زکیه در نامهای به منصور مینویسد: شما به نام ما دعوی این کار کردید و به کمک شیعیان ما درباره آن قیام کردهاید و به برکت ما توفیق یافتهاید. (طبری بیتا، ج11، ص4806/ ابناثیر، بیتا، ج(ص)، 1(ع)(س)) 5. کوفه بهعنوان مرکز نهضت ضد اموی، گرایش علوی داشت، نه گرایش عباسی. کوفه از شهرهایی بود که از جنبش حسنیان حمایت کرد. (اصفهانی، 1(س)4(ص)، ص25(س)/ طبری، بیتا، ج11، ص480(س)) پس با این تفاسیر میتوان گفت که فعالیتهای سیاسی آشکار عباسیان که از 126ق . به بعد آشکار شد، بهصورت غیرمستقل بوده و آنان بهعنوان یکی از گروههای طرفدار علویان فعالیت میکردند. شروع فعالیتهای سیاسی بنیهاشم به نظر میرسد پس از مرگ ولیدبنیزید باشد. با مرگ ولید و پدید آمدن اختلاف میان فرزندان مروان، طرفداران بنیهاشم برای دعوت مردم پراکنده شدند. آنان ابتدا از راه ذکر فضایل علیبنابیطالب(ع) و فرزندان آن حضرت و مصیبت‌هایی که بر سر آنها آمده بود، از کشت‌وکشتار و دربهدری، و گوشزد سایر مصیبتهای آنان، مردم را بهسوی خود متوجه کردند. چون کارها بر وفق مراد ایشان پیش رفت، و هر دسته مدعی منصب امامت برای رهبر خویش گشت، تا سرانجام بنیعباس رقبای خود را کنار زدند و منصب خلافت را ربودند. (اصفهانی، 1(س)4(ص)، ص(س)2(س)) عباسیان گرچه در سایه شعارهای علویان فعالیت کردند، زمانی که فرصت را مناسب دیدند، سعی کردند امور نهضت ضداموی را دراختیار بگیرند و سرانجام توانستند نهضت را بهنفع خود رقم بزنند. به هر حال، در ربیع الاول سال 1(س)2ق . ابوالعباس سفاح به حکومت رسید و حکومت عباسیان آغاز شد. از این هنگام، مخالفت حسنیان با عباسیان آغاز شد. ازآنجا که عباسیان تا پیش از این بهشکل آشکار برای خود تبلیغ نکرده بودند و خود را در برابر علویان فاقد مقبولیت کافی میدانستند، کوشیدند استنادات و دلایلی مبنی بر مشروعیت خویش را ادائه دهند. آنها بدین منظور، به چند مسئله تمسک جستند: 1. اهلبیت بودن عباسیان؛ 2. وراثت اعمام؛ (س). واگذار کردن حق خلافت علویان به عباسیان؛ 4. شکست علویان از عباسیان. در اینجا ابتدا به استنادات عباسیان برای مشروع جلوه دادن حکومت خود میپردازیم و پس از آن به استنادات حسنیان دراینباره خواهیم پرداخت. 1-1-1. استنادات عباسیان الف) اهلبیت بودن عباسیان پس از مطرح شدن بحث شایستگی خلافت برای خاندان پیامبر(ص) کشاکش میان آنها بر سر مسائل سیاسی شروع شد ازآنجا که اصطلاح «اهلبیت پیامبر» اصطلاح کلی بود بار معنایی آن کل بنیهاشم را دربر میگرفت. پس بنیهاشم مترادف و هممعنای خاندان پیامبر(ص) شد. عباسیان نیز در ابتدای حکومت، اصطلاح «اهلبیت» و دیگر اصطلاحات مشابهی را که در قرآن آمدهاند و جایگاه مخاطبان آنها در میان مسلمانان بالاست، درباره خود بهکار بردند. در همین مورد، سفاح در نخستین سخنرانی آغاز خلافتش، خاندانش را در شمار «اهلبیت پیامبر»، «ذویالقربی» و «عشیرتک الأقربین» آورد. گویند وقتی با ابوالعباس بیعت کردند، به منبر رفت و گفت: حمد خدای را که... و ما را اهل آن کرد و خویشاوندی و نزدیکی پیامبر خدا را خاص ما کرد و ما را از پدران وی پدید آورد و از شجره وی برویانید... وی را از ما کرد... و ما را در قبال اسلام و مسلمانان به مقامی والا نهاد؛ و بر این قرار، کتابی بر مسلمانان نازل فرمود... و در قرآن محکم منزل خویش فرمود: انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهرکم تطهیراً. و نیز فرمود: قل لا اسئلکم علیه اجراً الا الموده فی القربی. و همچنین فرمود: وانذر عشیرتک الاقربین... او در ادامه سخنرانی خود چنین گفت: «آنگاه بنیمروان بهپا خاستند و آن (خلافت) را ربودند... و خاص خویش کردند. و به اهلش ستم کردند خدای مدتی مهلتشان داد تا وی را بهخشم آوردند و چون بهخشمش آوردند، به دست ما از آنها انتقام گرفت و حق را به ما بازگرداند... و توفیق ما اهلبیت بهوسیله خداست.» (طبری، بیتا، ج11، ص 4618 -4620) پس با توجه به اشارات قرآنی و اهمیت خویشان نزدیک پیامبر(ص) در برخی از آیات، عباسیان قصد داشتند با استفاده از اصطلاح «اهلبیت» و اصطلاحاتی همانند آن که در قرآن آمده است، مشروعیت خود را توجیه و گرایش عمومی را بهخود جلب کنند. ب) وراثت اعمام عباسیان بهدنبال مشروعیتبخشی برای خود بودند. از جمله مباحثی که آنها مطرح کردند، بحث «وراثت اعمام» بود، که مبدع و طراح آن، منصور بود. در سنت جاهلی عرب، پس از مرگ فرد عموی او، جانشینش او میشود، و وراثت عم، بر بنت ارجحیت دارد؛ و چون پس از وفات پیامبر(ص) تنها عموی زنده ایشان ، عباس بود، پس حق وراثت پیامبر(ص) به عباس میرسد و از طریق او به فرزندانش منتقل میشود. پس علویان که مدعی بودند، خلافت را از طریق حضرت فاطمه(س) دختر پیامبر(ص) به ارث میبرند، براساس این سنت جاهلی دیگر نمیتوانستند حقی داشته باشند و از حق ارث محروم بودند. با این اوصاف، عباسیان ادعا میکردند که از حسنیان به پیامبر(ص) نزدیکترند؛ چون آنها فرزندان عباس، عموی پیامبرند و حسنیان فرزندان علی، پسرعموی پیامبر؛ و چون عمو نسبتبه پسرعمو اقرب است، پس عباسیان به پیامبر نزدیکترند. این اندیشه، نظر حسنیان را که ادعا میکردند فرزندان فاطمه (س) دختر رسول خدایند، رد میکرد. در واقع، مطابق این ادعا، تلاش و تکاپوهای سیاسی پنهان و آشکار علویان در قرن اول و اوایل قرن دوم هجری، که قسمت عمدهای از مشروعیتیابی آنها بهسبب انتساب به پیامبر(ص) بود، نادیده انگاشته میشد و مبنایی دیگر و بیسابقه، پایه و اساس مشروعیتبخشی قرار میگرفت. منصور سعی کرد این نظریه را ترویج دهد و برای این کار به فقه و سنت استناد کرد و آن را به نظریهای دینی و سیاسی تبدیل نمود و شعرا نیز از آن حمایت کردند. پس از روی کار آمدن منصور، او بهشدت در برابر ادعاهای سیاسی حسنیان موضع گرفت. یکی از اسناد به جای مانده در خصوص موضعگیری او در برابر حسنیان، نامه او به نفس زکیه است که در آن، ضمن رد ارث برای حسنیان از پیامبر(ص) از طریق حضرت فاطمه(س) حقانیت عباس عموی پیامبر را در ارثبری مطرح ساخت: «گفته بودی شما فرزندان پیامبر خدایید. خدای تعالی در کتاب خویش گوید: «ما کان محمد ابا احد من رجالکم.[2] (احزاب، 40) شما فرزندان دختر اویید. این قرابتی نزدیک است؛ اما نه سبب میراث میشود و نه موجب ولایت و امامت. چگونه بهسبب آن ارث توانی برد؟ » (طبری، بیتا، ج11، ص4810) و همچنین در جای دیگر از نامه خود مینویسد:«همه افتخار تو به قرابت زنان بود که خواستهای اوباش و غوغاییان را بدان گمراه کنی؛ اما خدا زنان را همانند عمویان و پدران و نزدیکان و دوستان نکرده، که خدا عمو را همانند پدر کرده و در کتاب خویش آن را بر مادر دور مقدم داشته است... و سنتی که درباره آن میان مسلمان خلاف نیست، چنین است که پدربزرگ مادری و دایی و خاله ارث نمیبرند».[3] (همان،
ص 4808-4810) شاعران مدیحهگوی عباسیان نیز در اشعار خود، از نظریه «وراثت اعمام» حمایت کردند. (همان، ص 4(ع)(ص)8- 4(ع)(ص)(ص)) حمایت آنان در دورههای گوناگون از این نظریه، بیانگر دو نکته است: نخست، اهمیت این نظریه برای حکومت عباسی که با تشویق شاعران سعی در گسترش و پخش آن در جامعه داشتند، دوم، عدم انحصار نظریه «وراثت اعمام» به ابوجعفر منصور، و حمایت خلفای بعدی عباسی از این نظریه. از جمله اشعار سرودهشده در حمایت از این نظریه، اشعار ابنهرمه است. وقتی محمد قیام کرد، ابنهرمه خطاب به ابوجعفر شعری گفت به این مضمون: «...خلافت را کسان به تو ندادند. میراث محمد از آن شماست که وقتی ریشههای حق برفت، شما ریشههای آن بودید» (همان،
ص 4(ع)(ص)8-4800) ج) واگذار کردن حق خلافت علویان به عباسیان در نامهای که منصور برای نفس زکیه مینویسد، هرچند حق علویان را در خلافت میپذیرد، اما ادعا میکند که علویان حق خود در خلافت را فروختهاند. او در نامه خود ادعا میکند که امام حسن(ع) خلافت را به چند پاره درم به معاویه فروخته است. پس دیگر علویان حقی در خلافت ندارند. (همان، ص4811) د) شکست علویان از عباسیان منصور در نامه خود به نفس زکیه، حقانیت عباسیان را به او یادآور شد و به او نوشت: علویان در قیام بر ضد امویان ناکام ماندند و عباسیان بودند که انتقام آنها را گرفتند و قدرت را از چنگ بنیامیه درآوردند. منصور در نامهاش به نفس زکیه، این مطلب را چنین مطرح میکند: «... پس از آن بر ضد بنیامیه قیام کردید، که شما را بکشتند و بر تنههای خرما بیاویختند و به آتش بسوختند و از ولایتها تبعید کردند تا وقتی که یحییبنزید در خراسان کشته شد. مردانتان را میکشتند و کودکان و زنان را اسیر میکردند و در محملهای بیفرش چون، اسیران جلبشده، سوی شام می‌بردند؛ تا وقتی که ما قیام کردیم و انتقام خون شما را خواستیم و خونهای شما را تلافی کردیم...» (همان، ص4811) و در پایان نامه خود مینویسد: «... از پی انتقام خون شما بودیم و آنچه را نتوانسته بودید و برای خویشتن نگرفته بودید، گرفتیم» (همان، ص481(س)) 1-1-2. استنادات حسنیان الف) علویان، وارثان امامت و ولایت حضرت علی(ع) بزرگترین ادعای سیاسی علویان، بهویژه حسنیان، در عهد اموی و سپس عهد عباسی این بود که وارث امامت و ولایت حضرت علی(ع) هستند. مهمترین سند در این رابطه نامه نفس زکیه به منصور است. او در ابتدای سخنان خود چنین میگوید: «حق، حق ماست و شما بهنام ما دعوی این کار کردهاید و بهکمک شیعیان ما درباره آن قیام کردهاید و به برکت ما توفیق یافتهاید. پدر ما علی، وصی بود؛ چگونه ولایت او را بهارث بردهاید، در صورتی که فرزندان وی زندهاند؟» (همان، ص4806) ب) حسب و نسب علویان محمد نفس زکیه پس از اینکه ادعا میکند علویان حکومت و ولایت را از علی(ع) بهارث میبرند، حسب و نسب علویان را بالاتر از سایر بنیهاشم میداند. وی در نامه خود پس از بیان ارثبری از علی(ع) چنین مینویسد: «... و نیز میدانی که هیچ کس به طلب این کار برنیامده است که به نسب و حرمت و وضع، و حرمت نیاکان، همانند ما باشد؛ و هیچ کس از بنیهاشم به قرابت و سابقه و فضیلت، همانند ما نیست. ماییم که اعقاب مادر پیامبر خدا فاطمه دختر عمریم که در جاهلیت بود و اعقاب دختر وی فاطمهایم که در اسلام بود، نه شما. خدا ما را برگزید و برای ما برگزید. نیای ما از جمله پیامبران، محمد بود (ص)؛ و از جمله گذشتگان، نخستین مسلمان، یعنی علی بود؛ و از جمله زنان، خدیجه طاهره سرور زنان بود؛ نخستین کسی که سوی قبله نماز کرد؛ و از جمله دختران ، بهترشان بود؛ فاطمه سرور زنان بهشتی؛ و از موالید اسلام، حسن و حسین، سروران جوانان بهشتی». (همان، ص4806- 480(ع)) پس از این، محمد نسب خود را چنین برمی شمرد: «نسب علی از دو سوی به هاشم میرسد و نسب حسن از دو سوی به عبدالمطلب میرسد، نسب من از دو سوی به پیامبر خدا (ص) میرسد. از سوی حسن و از سوی حسین، که نسب من از همه بنی هاشم والاتر است، و پدرم از همه خالصتر... خداوند پیوسته در جاهلیت و اسلام، پدران و مادران مرا برگزیده است. حتی در جهنم برای من برگزیده که من زاده بهترین نیکانم و زاده بهترین بَدان، زاده بهترین مردم بهشت و زاده بهترین مردم جهنم. (همان، ص480(ع)) ج) بیعت با محمد نفس زکیه در عهد اموی اخبار مربوط به بیعت با محمد نفس زکیه در دوران اموی، پراکنده و مختلف است. مهمترین خبردرباره بیعت با محمد در دوران اموی، بیعت بزرگان هاشمی در «ابواء»[4] است. (اصفهانی، 1(س)4(ص)، ص1(ص)(ع)) ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین این نشست را چنین توضیح میدهد: «گروهی از بنی هاشم در «ابواء» انجمنی تشکیل دادند که در میان آنها، ابراهیم بن محمد (معروف به ابراهیم امام)، ابوجعفر منصور، سفاح،[5] و صال حبن علی، و عبدالله بن حسن، و پسرانش محمد و ابراهیم، و محمدبنعبدالله بن عمروبن عثمان، و دیگران [حضور داشتند]. صالح بن علی از آن میان گفت: شما خود به خوبی میدانید که گردنهای مردم تنها به سوی شما کشیده ( و به شما متوجه هستند) و اینک خداوند شما را در این جایگاه گرد آورده. پس همگی یک تن را از میان خود انتخاب کنید و با او بیعت کنید و هم پیمان شوید تا خدا کار را بر شما راست آرد. عبدالله بن حسن از آن میان برخاست و گفت: « شما همه میدانید که این فرزند من، همان مهدی موعود است؛ پس همگی با او بیعت کنید» ابوجعفر منصور در تأیید گفتار عبداللهبنحسن گفت: چرا بیهوده خود را گول میزنید؟ بهخدا سوگند، شما بهخوبی دانستهاید که توجه مردم به هیچ کس مانند توجهی که به این جوان (محمدبنعبدالله) دارند، نیست؛ و سخن هیچ کس را مانند سخن او نپذیرند. پس از این سخنان، همگی با محمد بیعت کردند و دست به دست او دادند. (همان، ص1(ص)(ع)) در ادامه خبر آمده است که جعفربنمحمد(ع) پس از بیعت با محمد وارد انجمن شد و زمانی که از هدف و نتیجه نشست آگاه شد، (مهدویت) محمد را رد کرد، و از به خلافت رسیدن سفاح و برادران و فرزندان او خبر داد. (همان، ص 1(ص)8) گذشته از اخبار مربوط به نشست «ابواء» و اینکه چه کسانی در این انجمن با او بیعت کردند یا نکردند، گزارشهای دیگری وجود دارد مبنی بر اینکه عباسیان در عهد اموی با محمد بیعت کردهاند. ابوالفرج در مقاتل الطالبین از بیعت همه بنیهاشم بهجز جعفربنمحمد(ص) با نفس زکیه خبر میدهد. (همان، ص222) همچنین علت اصلی اینکه سفاح و منصور برای دستیابی به محمد و ابراهیم پافشاری داشتند، را بیعت هر دوی آنها با محمد میداند. (همان، ص22(س)-224 و 1(ص)8) پی نوشت: [1]. اصطلاح حسنیان، از لحاظ تاریخی به فرزندان امام حسن(ع) برای بازشناسی از فرزندان امام حسین(ع) (حسینیان) اطلاق میشود. G. Deverdun, "Hasani" Encyclopedia of Islam. V.III, Leiden. 1(ص)(ع)(ص), p 256. [2] . محمد، پدر هیچ یک از مردان شما نیست. [3]. برای آگاهی بیشتر، ر.ک: طبری، بیتا، ج11، ص4812. [4]. نام جایی است میان مدینه و جحفه، و فاصلهاش تا جحفه 2(س) مایل است. [5]. نام سفاح در روایت، سحیمبنحفص آمده است. مراجع فهرست منابع 1. ابناثیر، عزالدین علی، الکامل (تاریخ بزرگ اسلام و ایران)، ترجمه عباس خلیلی، تصحیح مهیار خلیلی، ج(ص)، تهران، مؤسسه مطبوعاتی علمی، بیتا. 2. ابنخلدون، العبر( تاریخ ابنخلدون)، ترجمه عبدالمحمد آیتی، ج2، چاپ اول، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1(س)64. (س). ــــــــــــــــــــــ ، مقدمه، تهران، انتشارات استقلال، 1410ق. 4. ابوالعباس حسنی، احمدبنابراهیم، المصابیح، عبداللهبنعبداللهبناحمدبن احمد الحواتی، الطبعه الثانیه، عمان، مؤسسه الامام زیدبنعلی الثقاقیه، 142(س)ق 5. اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، مقدمه و تصحیح علیاکبر غفاری، تهران، کتابفروشی صدوق، 1(س)4(ص). 6. ابنطقطقی، محمدبنعلی (ابنطباطبا)، تاریخ فخری در آداب ملکداری و دولتهای اسلامی، ترجمه محمدوحید گلپایگانی، چاپ سوم، تهران، علمی و فرهنگی، 1(س)6(ع). (ع). اللیثی، سمیره مختار، جهاد شیعه در دوره اول عباسی، ترجمه محمد حاجیتقی، قم، مؤسسه شیعه‌شناسی،1(س)84. 8.الهیزاده، محمدحسن، جنبش حسنیان؛ ماهیت فکری و تکاپوهای سیاسی، قم، مؤسسه شیعه‌شناسی، 1(س)85. (ص). ــــــــــــــــــــــ ، جنبش حسنیان در اوایل عصر عباسی؛ ماهیت فکری و تکاپوی سیاسی، پایاننامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، 1(س)8(س). 10. بلاذری، احمدبنیحیی، انساب الاشراف، ج(س)، تحقیق و تعلیق محمدباقر محمودی، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1(ص)(ع)(ع)م. 11.جعفری، سیدحسین محمد، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سیدمحمدتقیآیتاللهی، چاپ پنجم، بیجا، نشر فرهنگ اسلامی، 1(س)68 . 12. شهرستانی، محمدبنعبدالکریم، ، الملل و النحل، تصحیح احمد فهمی محمد، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1410ق. 1(س).دینوری، ابوحنیفه احمدبنداود، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، چاپ دوم، تهران، نشر نی، 1(س)66. 14. طبری، محمدبنجریر، تاریخ طبری یا تاریخ الرسل والملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج11، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، بیتا. 15. عمر فوزی، فاروق، نشأه الحرکات الدینیه و السیاسیه فی الاسلام، اردن، الأهلیه، 1(ص)(ص)(ص)م. 16. کاظمی پوران، محمد، قیامهای شیعه در عصر عباسی، ، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1(س)80. 1(ع). مسعودی، ابوالحسن علیبنحسین، مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج2، چاپ پنجم، تهران، علمی و فرهنگی، 1(س)(ع)4. 18. ــــــــــــــــــــــ ، التنبیه و الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب،1(س)4(ص). 1(ص). مقدسی، مطهربنطاهر، آفرینش و تاریخ، مقدمه، ترجمه و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، ج 4 تا 6، تهران، نشرآگه، 1(س)(ع)4. 20. محلی، حمیدبناحمدبنمحمد، الحدائق الوردیه فی مناقب الائمه الزدیه، تحقیق مرتضی المحطوری الحسنی، صفا، مطبوعات مکتبه مرکز بدر، 142(س)ق. 21. هارونی الحسنی، یحییبنحسینبنهارون، الافاده فی تاریخ الائمه الزیدیه، تحقیق و تعلیق محمد یحیی سالم غران، صعده، دار الحکمه الیمانیه، 141(ع)ق. 22. نوبختی، حسنبنموسی، فرق الشیعه، تصحیح وتعلیق محمد صاد آل بحر العلوم، نجف، مکتبه المرتضویه، 1(س)55. 2(س). یعقوبی، احمدبنابییعقوب (ابنواضح)، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمدابراهیم آیتی، ج2، چاپ پنجم، تهران، علمی و فرهنگی، 1(س)(ع)1. 24. G. Deverdun, "Hasani" , Encyclopedia of Islam. V.III, Leiden. 1(ص)(ع)(ص). 25. J.Lassener, The shaoing of Abbasid Rule, New Jersey, New Jersey University press, 1(ص)(ص)8. نویسندگان: صادق آئینه وند، هادی بیاتی، هادی استهری فصلنامه شیعه شناسی شماره 48 ادامه دارد...
95/05/09 :: 06:35
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]
-
گوناگون
پربازدیدترینها