واضح آرشیو وب فارسی:برترین ها: روزنامه شرق: ٢٠١٦ سالی طول و دراز بود؛ سالی ناآرام در عرصه سیاست خارجی که حالا به خط پایان رسیده است. بااینهمه، نظم بینالمللی و تحولات سیاسی به سمتوسویی رفته که دولت دونالد ترامپ که تا ٢٠ روز دیگر وارد کاخ سفید میشود، نمیتواند بهسادگی از کنار آنها بگذرد.
روسیه، ابرقدرت سابق حالا، بار دیگر چنان قدرت گرفته که به رتقوفتق اوضاع منطقه میپردازد و قدرت چین در منطقه هم در حال افزایش است. تعادل سیاسی در اروپا به هم خورده و داعش هم عملیاتهای تروریستی خود را به غرب کشانده است. در متن پیشِرو بخشی از مهمترین تحولات سیاسی یک سال اخیر را بررسی کردهایم؛ تحولاتی که فقط به سال ٢٠١٦ محدود نمیماند.
١. بحران سوریه
امسال جنگ داخلی سوریه که در سال ٢٠١١ آغاز شد به اوج خشونت رسید و تعداد کشتهشدگان به بیش از نیم میلیون نفر رسید و تقریبا نیمی از جمعیت سوریه هم آواره شدند. دولت سوریه اوایل ماه دسامبر مناطق شرقی حلب که تحت تصرف شورشیان بود را به کنترل خود درآورد و دراینمیان بسیاری از غیرنظامیان هم در کنار شبهنظامیان کشته شدند. جنگ هنوز تمام نشده، اما شورشیان شکست سنگینی را در حلب متحمل شدند و بشار اسد، رئیسجمهوری سوریه، با توان بیشتری در قدرت باقی ماند. بااینهمه، بزرگترین میراث جنگ داخلی سوریه نه ماندن بشار اسد، بلکه تهدید دوباره آمریکا از سوی خاورمیانه است.
٢. قدرتگرفتن روسیه در خاورمیانه
روسیه امسال مانند ابرقدرتی جدید در خاورمیانه ظاهر شد و با همپیمانی با اسد توانست بر منطقه تسلط پیدا کند. روسیه به نام مبارزه با داعش به بشار اسد کمک کرد تا مخالفان سوری را از پادرآورد. دراینمیان با ادامه بمباران مناطق تحت کنترل مخالفان، دیپلماتهای روسیه جان کری، وزیر خارجه آمریکا، را درگیر مذاکرات بیپایان و توافقهای آتشبس بیپایانی کردند که درنهایت هر بار به شکست انجامید. هدف روسیه در سوریه نه شکست داعش، بلکه نشاندادن توخالیبودن تهدیدها و بیاستفادهبودن وعدههای آمریکا به دشمنان و همپیمانان واشنگتن بود؛ امری که مسکو در آن موفق بود.
٣. مبارزه با داعش در موصل
در ماه اکتبر عملیات آزادسازی موصل از داعش آغاز شد. ائتلافی از نیروهای امنیتی عراقی، نيروهاي شیعه و جنگجویان کردستان پاکسازی نظاممند مناطق اطراف دومین شهر بزرگ موصل را با کمک ارتش آمریکا آغاز کردند. با این همه، عملیات موصل بهکندی پیش میرود. اگرچه داعش در حال ازدستدادن قلمرو خود در عراق و لیبی است، اما بههیچوجه نابود نشده است.
٤. سال موفق داعش در زمینه تروریسم
داعش عملیاتهای تروریستی موفقیتآمیزی را در غرب ترتیب داد؛ هم مستقیما و هم با برانگیختن جوانهای افراطگرا در کشورهای اروپایی. فهرست حملات تروریستی سال ٢٠١٦ از این قرار است: بمبگذاری فرودگاه و یکی از خطوط مترو بروکسل در ماه مارس، تیراندازی در کلوب شبانه اورلاندو در ماه ژوئن، حمله هولناک با کامیون به شهر نیس در ماه جولای و حمله اخیر به همان سبکوسیاق حمله نیس در بازارچه کریسمس برلین. داعش ممکن است در خاورمیانه تضعیف شده باشد، اما همچنان میتواند برای حملات تروریستی در غرب برنامهریزی کند.
٥. بحران پناهجویان و ظهور راست افراطی در اروپا
در سهچهارم ابتدایی سال، حدود صد هزار پناهجوی غیراروپایی برای اولینبار به عنوان پناهنده نامنویسی کردند. سه کشور عمده مبدأ، سوریه، افغانستان و عراق بودند. غرب درگیر تلاش برای ایجاد توازن میان پناهجویانی که از خاورمیانه آمده بودند و فراهمکردن سطح قابل قبولی از امنیت بود. از سیاست آغوش باز آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، در قبال پناهجویان هم بعد از حمله تروریستی اخیر برلین انتقاد شد. بحث و جدلها درباره مهاجرت و سهمیهبندی کشورهای عضو اتحادیه اروپا در این زمینه به ظهور احزاب سیاسی راست افراطی در سراسر اروپا منجر شد. موج اخیر پوپولیسم که با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا آغاز شد، نگرانیها درباره پایان نظم اروپایی پس از جنگ جهانی دوم را افزایش داده است.
٦. کودتای ترکیه و دورشدن از متحدان اروپایی
در ماه جولای، تلاش نافرجام برای کودتا در ترکیه به برقراری وضعیت اضطراری و بازداشت ٤١ هزار نفر منجر شد. رجب طیب اردوغان با محکومکردن این کودتا مدعی دستداشتن فتحالله گولن، روحانی ترک که در پنسیلوانیاي آمریکا زندگی میکند، در این کودتا شد و با اصرار بر ادعای خود روابط ترکیه و ایالات متحده را تحتتأثیر قرار داد. این کودتای سرکوب روزنامهنگاران و بسیاری از مخالفان سیاسی رجب طیب اردوغان را بهدنبال داشت و به گمانه ساختگیبودن کودتا برای توجیه تثبیت قدرت اردوغان دامن زد. در پی این کودتا ترکیه از متحدان غربی خود فاصله گرفت و روابط خود با روسیه را تقویت کرد. این تغییر برای همکاری استراتژی دیرینه میان غرب و ترکیه را به هم زد.
٧. چرخش اوباما به سمت کوبا
پس از تلاشهای بسیار برای برقراری روابط با کوبا سال ٢٠١٥، در سال ٢٠١٦ باراک اوباما نهتنها از عادیسازی روابط با کوبا پس از حدود نیم قرن خبر داد، بلکه به کوبا رفت و با رائول کاسترو در کنفرانسی مطبوعاتی شرکت کرد. اما پس از چندی فیدل کاسترو درگذشت. اما برای اولینبار در بیش از ٥٠ سال گذشته، کوبا درهای خود را به روی گردشگران آمریکایی و تجار این کشور بازكرده است.
٨. افزایش قدرت چین
اما شاید مهمترین مسئله در سیاست خارجی آمریکا، مسئله افزایش نفوذ چین در جهان بوده است. چین به جاهطلبیهای ارضی خود در دریای چین جنوبی ادامه داده است و کنترل برخی از جزایری را در دست گرفته که کشورهای دیگر این منطقه مدعی هستند در قلمرو آنها قرار دارند. همچنین چین برای حضور نظامی دائمی خود در منطقه جزیرههایی ساخته است.
۱۲ دی ۱۳۹۵ - ۰۷:۲۳
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: برترین ها]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]