واضح آرشیو وب فارسی:الف: برجام و غفلت از فرصتهای امروز
مصطفی غفاری*
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱ دی ۱۳۹۵ ساعت ۱۳:۱۵
«زمانمندی» از مهمترین ارکان رخدادها و روندهای سیاسی است؛ چه در مقام تحلیل باشیم و چه در مقام تصمیم و اقدام. و هرچه در دنیای پیچیده و پرشتاب امروزی پیش میرویم، بر حساسیت این عامل افزوده میشود. «فرصت» مناسب برای رصد، تحلیل، تصمیم و اقدامات با ضریب بالای اهمیت، گاهی به ساعت و کمتر از آن رسیده است. به این ترتیب کنشگران سیاسی، باید ضمن رعایت اصول هویت و منافع خود، فشردگیهای زمانی را در نظر بگیرند. «برجام» یکی از مهمترین رخدادهای ریشهدار و پردامنه سیاسی در سطح سیاست ملی کشور ماست و مانند هر پدیده دیگری، طرفداران و منتقدانی دارد که اغلب نیز در بیان دیدگاه خود، گرفتار «مبالغه»اند. اما فارغ از افراط و تفریط در خوشبینی یا بدبینی، بزرگ نمایی یا کوچک نمایی پیامدهای این معاهده، آسیب تحلیلی دیگری که این روزها خودنمایی میکند و توابع منفی آن در عمل نیز آشکار است، «غفلت» از زمان و موقعیتی است که در آن درباره وجوه مختلف برجام سخن گفته میشود. به این ترتیب، درحالیکه مخالفان و منتقدان هنوز متوجه نیستند که از زمان تصویب و اجرایی شدن برجام «گذشته»ایم، همچنان سرگرم دفاع از اصل برجام هستند و اینکه اگر نبود چه میشد و... آسیب هر دو نگرش، آن است که ما را از التفات به «اکنون» بازمیدارند و در این جهت، همافزایی دارند. معنای اکنون در اینجا آن است که ما -به مثابه یک کشور که یک سوی این معاهده است- همچون طرفهای دیگر، در مرحله اجرای این معاهده قرار داریم. پس باید: بحثهای اغراقآمیز درباره لزوم داشتن یا نداشتن اصل برجام را کنار گذاشت؛ همه توان تحلیلی و عملیاتی را روی اجرای بهتر و سودمندتر معاهدهای که برقرار شده است، متمرکز و در این جهت، همافزایی کرد. یک تابع مهم از التفات به وجه کنونی برجام، مراقبت در زمینه پایبندی طرفهای دیگر به تعهدات خود در برجام است. این طرفها ممکن است وزن سیاسی یکسانی نداشته باشند اما به هر حال از حیث حقوقی، هر کدام حساب خود را دارند. در این شرایط، اگر یکی از اطراف این معاهده دچار نقض تعهدات خود شد، اولاً نباید فوری و مستقیم سراغ برهم زدن اصل معاهده رفت یا نسبت به سودمندی آن بهکلی تردید کرد. ثانیاً باید همه اطراف دیگر را به واکنش در برابر کنشگر متخلف وادار نمود. ثالثاً باید از همه امکانات و فرصتها در این رابطه استفاده کرد. رابعاً نباید به چیزی کمتر از انجام همه تعهدات قانع بود و در این زمینه دچار سیری و خستگی شد. اکنون که ایالات متحده بهعنوان یکی از طرفهای درگیر برجام، در نقض عهدی آشکار قانون آیسا که مشتمل بر بخشهای عمدهای از زیرساختهای تحریم هستهای ایران است را تمدید کرده، باید در چارچوب خطوط فوق اقدام کرد. درحالیکه مخالفان و موافقان برجام، هر دو از این شرایط غفلت دارند. برای نمونه گزارش اخیر آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد پایبندی کامل ایران به همه تعهداتش، بهترین ابزار برای وادار کردن پنج عضو دیگر این معاهده به واکنش در برابر رفتارهای عهدشکنانه آمریکاست. دستهای از منتقدان برجام بهسرعت سراغ اصل معاهده رفته و معتقدند باید آن را بهکلی کنار گذاشت و دستهای از طرفداران برجام ادعا میکنند تمدید آیسا اساساً نقض برجام نیست. باز هم برآیند هر دو رویکرد آن است که از کنش بهنگام و شایسته این موقعیت غفلت میشود. اولاً باید دانست که تمدید آیسا هم زیرساختهای تحریمی را برای آینده فراهم میکند و هم از نظر روانی شکستهشدن عملی زنجیر تحریمها را با تردید مواجه میکند. این به شکنندگی اصل برجام کمک میکند و فراتر از آن، در برابر بهرهمندی ایران از امتیازات این معاهده -که مستلزم اعتمادآفرینی بهخصوص در زمینه اقتصادی برای سرمایهگذاری و انتقال دانش و فناوری و... است- سد میسازد. بنابراین مدافعان باید نسبت به این امر حساسیت بیشتری نشان دهند. ثانیاً باید آگاه بود که رفتارهای شیطنتآمیز ایالات متحده سویههای مختلفی دارد. به این ترتیب ضمن آنکه در اجرای عملی تعهدات خود تعلل و اهمال میکند، دنبال آن است که جمهوری اسلامی را برای نقض کلی و کامل برجام تحریک کند و مشروعیت اخلاقی- سیاسی ایران در عمل به تعهدات خود را -که افکار عمومی جهانی را تحت تاثیر قرار میدهد- مخدوش سازد. پس منتقدان برجام باید در مورد از بین رفتن پشتوانه افکار عمومی جهانی در حقانیت مواضع نظام، حساسیت بیشتری داشته باشند. نگاهی به الگوی رفتاری طرف عهدشکن در ماجرای برجام نشان میدهد که بهرغم همه اختلافنظرهای کارشناسی داخلی آنها در مورد اصل برجام، اکنون و در مقام اجرا، برای تأمین منویات حاکمیت مستکبر آمریکا همافزایی مثالزدنی دارند. در اینسو، ما نیز گریزی از این نداریم که با همه اختلافنظرها، با توجه به شرایط فعلی، توان ملی خود را برای رسیدن به هدف «حداکثر بهرهمندی از معاهده انجام شده» متمرکز کنیم. «زماننشناسی» و «قبیلهگرایی» مهمترین موانع تحقق این هدف ملی است و مردم، داور کشمکش میان مجریان و منتقدان برجام خواهند بود. منبع: صبح امروز *دانشجوی دکترای جامعهشناسی سیاسی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 11]