واضح آرشیو وب فارسی:صدای ایران: روزنامه شرق؛ علیرضا سلطانی: وزرای نفت کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، در نشست فصلی ١٧١ خود، پس از مدت ها انفعال، ابرهای سیاسی را کنار زدند و با مقدم کردن متغیرهای اقتصادی، با توافق بر سر کاهش تولید تصمیمی مهم و تاریخی گرفتند. این تصمیم جدای از ابعاد اقتصادی آن برای کشورهای نفتی، می تواند سرآغاز روندهای سیاسی میان این کشورها نیز باشد که در صدر آن، مناسبات سیاسی ایران و عربستان است. به طور طبیعی اثرات بروز و ظهور توافقی بزرگ که در شکل گیری آن دو کشور قدرتمند ایران و عربستان، نقشی عمده داشته اند و تحقق آن، ثمره راهی طولانی و سخت در مناسبات نفتی دو کشور بوده، در حوزه نفت محدود نمی شود و می تواند به حوزه مناسبات سیاسی دو کشور نیز تسری یابد. ضمن اینکه نباید فراموش کرد توافق اخیر اوپک، تصمیم سیاسی بزرگی بوده است. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، در ماه های اخیر علاوه بر رایزنی برای حفظ جایگاه ایران در اوپک و بازار جهانی نفت، در عمل، هدف دیگری را نیز دنبال می کرد و آن، بازکردن راهی برای حل چالش های سیاسی ایران و عربستان بوده است. به طور طبیعی، در این مسیر ممکن است برخی اهداف واقعی و بزرگ نفتی مانند افزایش نامحدود تولید و صادرات نفت برای جبران کاهش عرضه نفت ایران در دوران تحریم های اقتصادی و همچنین اقدام تلافی جویانه در واکنش به سیاست های نفتی کشورهایی مانند عربستان در دوران تحریم نفتی ایران، فدای این رویکرد سیاسی نیز شده باشد؛ اما طراحان و مجریان دیپلماسی نفتی ایران به خوبی می دانند بهبود قیمت نفت در بازارهای جهانی و بهره مندی مناسب ایران از این بازار، با توجه به جایگاه نخست کشور در ذخایر نفت و گاز جهان، در گرو بهبود مناسبات سیاسی ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به رهبری عربستان است. ایران و عربستان دو کشوری هستند که بنا به الزامات دینی (حج)، اقتصادی (نفتی)، جغرافیایی (مرز مشترک آبی در خلیج فارس) و سیاسی و امنیتی (منافع مشترک در خاورمیانه از یک سو و هزینه بالای چالش و رقابت سیاسی در منطقه از دیگر سو) نمی توانند برای مدتی طولانی، فاقد ارتباط سیاسی دوجانبه باشند. آنچه اهمیت دارد، این است که این بهبود در کمترین زمان با کمترین هزینه برای دو کشور و کشورهای منطقه صورت گیرد. به طور طبیعی، درحال حاضر نه تنها دو کشور ایران و عربستان و مردم این دو کشور از سردی روابط سیاسی دچار زیان هستند، بلکه کشورهای منطقه نیز از این بابت در رنج و سختی هستند. دستگاه حاکمه عربستان در چهار دهه اخیر، سود سیاسی و اقتصادی خود را در تضعیف ایران دانسته و از مسائلی مانند تحریم های اقتصادی و فشارهای سیاسی غرب علیه ایران حمایت مستقیم و غیرمستقیم کرده است. اوج این ضعف درباره عربستان روی کارآمدن دولت یازدهم و آغاز مذاکرات هسته ای ایران و غرب و به نتیجه رسیدن آن بود که با درگذشت ملک عبدالله و روی کار آمدن حاکمان جوان، ماجراجو و احساسی در این کشور، تشدید شد. نگرانی از پیامدهای منفی سیاسی و اقتصادی برجام بر جهان عرب، دولتمردان عربستان را وادار به اتخاذ مواضع منفی و واکنشی برای محدود کردن فرصت های برجام کرد که به طور ملموس، در حوزه نفت باید به اقدام آگاهانه برای کاهش قیمت نفت و تلاش برای جلوگیری از افزایش تولید و صادرات نفت ایران، اشاره کرد. این تحرکات که با حوادثی مانند حادثه منا در حج سال گذشته، اعدام شیخ نمر و قبل از آن، درگیری عربستان در یمن و رقابت سیاسی و نظامی در سوریه و عراق و درنهایت حادثه سفارت عربستان در تهران، همراه شد، عملا به قطع روابط سیاسی دو کشور انجامید. حادثه ناصواب سفارت عربستان، چالش سیاسی ایران و عربستان را به اوج خود رساند؛ به گونه ای که با قطع روابط سیاسی دو کشور و ادامه چالش سیاسی، درهای حج برای زائران ایرانی در سال جاری بسته ماند. با این تفاسیر، به نظر می رسد ایران و عربستان در نتیجه ضعف تدبیر و عقلانیت در مهار حوادث و چالش های به وجودآمده، هزینه های زیادی را به خود و برخی کشورهای منطقه تحمیل کرده اند. تداوم این وضعیت برای دو کشور و منطقه، درحوزه های مختلف، منطقی نیست. شاید این منطق باعث شده که عربستان در ماه های اخیر از مواضع سخت و متعصب خود در قبال ایران در قضیه نفت، کوتاه بیاید و به این ترتیب، راه برای طرح و حل دیگر مسائل نیز باز شود.
شنبه ، ۱۳آذر۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: صدای ایران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]