تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835737485
شارلاتانیسم ساده لوحانه یا صداقت آهنگسازانه - مجله اینترنتی کمونه
واضح آرشیو وب فارسی:کمونه: بینال موسیقی ونیز امسال درحالی شتصمین دوره خود را برگزار می کند که برای نخستین بار موسیقی ایران در این رویداد طنین انداز می شود. در این دوره سه آهنگساز ایرانی (علیرضا فرهنگ، کارن کیهانی و مهدی خیامی) آثارشان را با بزرگترین و معتبرترین آنسامبل ایتالیا اجرا کردند. علیرضا فرهنگ یکی از نمایندگان موسیقی ایران در بینال ونیز، در خانواده ای علاقه مند به موسیقی به دنیا آمد و نخستین دروس موسیقی را در ٦سالگی به تشویق مادر و نزد پدر خود آغاز کرد، سپس با ورود به دانشگاه تهران و تحصیل در رشته موسیقی با علیرضا مشایخی آشنا شد و آهنگسازی را به طور جدی با وی آغاز کرد. پس از کسب موفقیت های تحصیلی به تدریس در دانشگاه تهران پرداخت و درنهایت در سال ۱۳۸۰ به کشور فرانسه رفت و در «اکول نرمال موسیقی پاریس» نزد میشل مرله به تکمیل آموخته های خود پرداخت و با برخورداری از بورس آلبرت روسل موفق به دریافت دیپلم عالی آهنگسازی و ارکستراسیون شد. ازجمله آثار شاخص این دوره او می توان از اِتنا (۱۳۸۲) برای آنسامبل و پشت هیچستان (۱۳۸۲) برای فلوت اشاره کرد. فرهنگ سومین مرحله فراگیری آهنگسازی را با شرکت در دوره تکمیلی آهنگسازی در کنسرواتوار استراسبورگ نزد ایوان فدله آهنگساز ایتالیایی آغاز کرد. تأثیر موسیقی سنتی ایرانی در بسیاری از آثار علیرضا فرهنگ به طور مستقیم یا غیرمستقیم به چشم می خورد. فرهنگ با تأسیس مسابقه آهنگسازی موزیکا فیکتا و مؤسسه رزونانتا دامنه فعالیت خود فراتر کرده است. او همچنین با مشارکت در تأسیس انجمن آهنگسازان ایرانی موسیقی معاصر «اسیمس» در فراهم کردن زمینه برای ترویج و اشاعه موسیقی معاصر در کشورش فعالیت می کند. با او درباره شرکت در بینال موسیقی ونیز گفت وگو کرده ایم: شما در بینال ونیز قطعه ای را با عنوان صبا برای تار و ارکستر ساخته اید، قدری درخصوص این قطعه و چگونگی شکل گیری آن توضیح دهید؟ قطعه صبا در سال ۲۰۰۷ به سفارش «جشنواره پاییزه در پاریس» (Festival d’Automne à Paris) برای گروه هلندی «نیو آنسامبل» (Nieuw Ensemble) نوشته شد. نسخه ابتدایی آن برای بربط، کمانچه و ارکستر مجلسی بود که توسط آقایان سردار محمدجانی و هومان رومی به عنوان تکنواز به همراه اثری از دوست هنرمندم آقای کیاوش صاحب نسق در سالن اپرای باستی در پاریس به اجرا درآمد. سال پیش رهبر آنسامبل دیورتیمنتو که در شهر میلان ایتالیا مستقر است، از طریق دوست و همکار عزیزم آقای مهدی خیامی با قطعه آشنا شد و تصمیم به برنامه ریزی برای اجرای آن گرفت. نظر به مهارت و سابقه آنسامبل و به خصوص شرایط ایده آلی که قطعه در آن اجرا می شود، مصمم شدم قطعه را بازنگری کرده و نسخه ای تازه برای تکنواز تار تنظیم کنم. آیا این اثر را برای این بینال ساخته اید یا از آثار ساخته شده قبلی شما بوده؟ در حقیقت در بدو امر قرار بود آنسامبل دیورتیمنتو قطعاتی با ترکیب ۲ یا حداکثر ۳ ساز را که در آن حداقل یک ساز ایرانی به کار گرفته شده باشد برای اجرا گزینش کند. در آن زمان قطعه صبا تنها اثری از فهرست کارهایم بود که در آن ساز ایرانی نقش آفرینی می کرد. باری، آقای خیامی لطف کردند و به هرحال این قطعه را که برای ۱۴ نوازنده نوشته شده بود به آنسامبل معرفی کردند. من هم فرصت را غنیمت شمرده و با شناختی که از اثر زیبای آقای کارن کیهانی داشتم، کار ایشان را نیز به آقای خیامی معرفی کردم. درنهایت آنسامبل دیورتیمنتو بنا به ملاحظات هنری و عملی تصمیم گرفت سه قطعه از سه آهنگساز به روی صحنه ببرد. نقطه ای بود و دیگر هیچ؛ برای سنتور و آنسامبل از آقای کیهانی، کنسرتو کمانچه برای کمانچه و آنسامبل از آقای خیامی و صبا برای تار و آنسامبل از بنده. دلیل انتخاب این اثر که برای تار و ارکستر است، چه بوده؟ آیا بیشتر نظرتان معرفی ساز تار به عنوان یک ساز ایرانی بوده، با توجه به این که در این اثر، ساز تار نقش پررنگی دارد؟ دلیل انتخاب تار برای تکنوازی در قطعه صبا در وهله نخست به شرایط اولیه سفارش کار برمی گردد. نیوآنسامبل که از گروه های موسیقی معتبر هلند است، تجربه زیادی در همنوازی با نوازندگان سازهای مختلف اقوام و ملل دارد. از جمله ویژگی های این گروه برخورداری از نوازندگان قوی سازهای زخمه ای بود که موجب می شد رنگ آمیزی خاصی به صدای ارکستر بدهد. ترکیب ماندولین، چنگ، گیتار و بربط از یک سو و کمانچه، ویلن، ویولا، ویلنسل و کنترباس از سوی دیگر می توانست الهام بخش ایده های تازه ای باشد. در نسخه اخیر اگرچه سازهای کمانچه و ماندولین حذف شده است، توانایی های بی بدیل صوتی و بیانی تار در ترکیب با گیتار و چنگ، همچنین پیتزیکاتوهای سازهای زهی توانسته مرا بیش از پیش برای ماجراجویی های هنری در تنظیم دوباره این اثر تشویق کند. البته عامل مهم دیگری نیز وجود دارد که نباید از خاطر برد و آن همکاری با نوازنده چیره دست جوان اما پخته است که به عنوان تکنواز در کنار ۱۱ساز کلاسیک غربی نقش آفرینی کرد. شاید بتوان گفت که نوازنده تار، آقای میلاد محمدی یکی از بهترین گزینه ها برای تکنوازی این قطعه بود. ایشان به لطف آقای کارن کیهانی به آنسامبل معرفی شد و من هم اقبال آشنایی و همکاری با او را پیدا کردم. مایل نیستم زیاد در مورد جزییات هنری یک اثر صحبت بکنم، به همین جهت به ذکر مطلبی کوتاه در مورد نقش تار بسنده می کنم. استفاده از این ساز، همچون بسیاری از دیگر سازهای ایرانی، به جهت غنایی صوتی و لحن متفاوتش در قیاس با سازهای غربی نیاز به جهت گیری اندیشمندانه ای داشت. در نوشتن صبا تلاش بر این نبود که تار در قالب قوانین ردیف موسیقی ایرانی یا نغمه های مأنوس نقش آفرینی کند. باید بگویم سعی بر این بود که این ساز ضمن حفظ ویژگی های بیانی خود با نزدیک شدن به زبان و لحن ارکستر درگیر یک گفتمان واقعی بشود. صحبت از موفقیت آمیز بودن این استراتژی نیست، بلکه صحبت از یک کنکاش است تا ساز غربی و ایرانی که در حقیقت سخنگوی دو فرهنگ متفاوت موسیقایی هستند، به زبان مشترکی دست یابند و درنهایت بتوانند با به وجود آوردن یک کل منسجم، ایده های آهنگساز را بیان کنند. آنسامبل ایتالیا یکی از معتبرترین آنسامبل های دنیاست که قرار است در این رویداد موسیقایی، اثری از شما را که تمی ایرانی دارد، در کنار سه قطعه دیگر بنوازد. فکر می کنید با توجه به شناخت بسیار کم ارکسترهای دنیا از موسیقی ایرانی، چقدر اجرای آثار ایرانی با این ارکستر می تواند در معرفی موسیقی ایران موثر باشد؟ شکی نیست که مهارت های اجرایی، تجربه غنی و کیفیت هنری بالای این آنسامبل کهنه کار ایتالیایی، دیورتیمنتو، خیال آهنگساز را از پاره ای مسائل فنی و اجرایی راحت می کند. اما تبحر نوازنده ها هرچقدر هم که بالا باشد، نوازندگی در کنار یک ساز غیرغربی تجربه ای کم نظیر محسوب می شود و چالش هایی را چه برای آنسامبل، چه برای تکنواز و چه برای آهنگساز موجب می شود. این موضوع در جهت عکس نیز صدق می کند. در موسیقی معاصر نواختن سازهای ایرانی در کنار سازهای غربی شرایطی نیست که غالبا برای نوازندگان ایرانی رخ دهد. سیستم نت نویسی موسیقی معاصر در بسیاری از موارد بسیار پیچیده، دقیق و عقل گرایانه است و این موضوع برای نوازنده موسیقی معاصر امری عادی تلقی می شود. اما این سیستم نت نویسی برای نوازنده موسیقی ایرانی که عمدتا از طریق فرهنگ شفاهی موسیقی را می آموزد همچون تیغی دولبه است، چراکه با وجود پیچیدگی اش به راحتی قادر به انتقال پستی و بلندی ها و ظرافت های موسیقی ایرانی که در خاطر موسیقیدانان ایرانی نقش بسته نیست. از همین رو آهنگساز را با چالشی چندگانه روبه رو می کند. او باید هنگام نوشتن قطعه اش از یک سو این را در نظر بگیرد که نوازنده غربی باید بتواند از طریق متن و با سه یا چهار تمرین سریعا خود را با سیستم غیرمعتدل و لحن خاص موسیقی ایرانی تطبیق دهد و از سوی دیگر مواظب مشکلات اجرایی و ملاحظات روان شناختی نوازندگی با ساز ایرانی نیز باشد. وجود رهبر که ارکستر را هدایت می کند، موضوع دیگری است که در زمان آهنگسازی باید بدان توجه کرد، چراکه حتی اگر تکنواز از طریق ممارست به بخش خود تسلط پیدا کرده باشد، باید بتواند در میان هزارتوی پولی فونیک قطعه راه خود را به روشنی تشخیص داده و به کمک رهبر به موقع وارد تعامل با ارکستر بشود. با توجه به تمریناتی که با ارکستر صورت می گیرد، نوع نگاه رهبر ارکستر و نوازندگان به این آثار چگونه است؟ در مورد نگاه رهبر به طورکلی باید بگویم که این چالش ها برای همه دست اندرکاران اجرای یک اثر مشترک است اما هریک از ما با روشی متفاوت با آنها برخورد می کنیم. سندرو گرلی، رهبر آنسامبل دیورتیمنتو با علاقه و کنجکاوی خاصی به فرهنگ های موسیقایی غیراروپایی نگاه می کند. او که تجربیاتی هم در رهبری آثار چند فرهنگی دارد نسبت به اجرای این سه اثر بسیار مسئولانه و حرفه ای عمل می کند. این رهبر باید بتواند ظرف ۳ یا ۴تمرین عمومی بهترین را از ارکستر و تکنواز ارایه دهد و این کار نیاز به مطالعه و تجزیه و تحلیل دقیق پارتیتور و همچنین فهم و درک عمیق از گفتمان آهنگساز دارد. بی شک تعامل آهنگساز و رهبر، پیش از شروع تمرین ها روی کیفیت اجرا اثرگذار خواهد بود. از طرف دیگر در فرصت کوتاهی که سه آهنگساز در تهران خواهند بود، با تک تک نوازندگان کار خواهد شد تا در تمرین های عمومی بهره و ری به حداکثر برسد. به هر تقدیر در تمرین ها رهبر فصل مشترک بین نوازنده ها و آهنگساز است و موفقیت یک اجرا به میزان زیادی به درک و تعبیر رهبر از پارتیتور ارتباط خواهد داشت. او باید محدودیت ها و مزیت های ساز ایرانی را بشناسد و تکنواز را که به نوازندگی با این گونه ارکسترها عادت ندارد به روشنی هدایت کند. شما به عنوان نمایندگان موسیقی ایران در این بینال شرکت کردید، فکر می کنید چقدر با این حضور توانستید در معرفی و اشاعه موسیقی ایران تاثیرگذار باشید؟ موسیقی معاصر در ایران در شرایط خاصی قرار دارد. در هیچ زمانی از تاریخ، ما شاهد وجود این همه آهنگساز قریب به اتفاق از نسل جوان نبودیم. هیچ گاه تا به این حد کنجکاوی و علاقه به فراگیری ابزاری برای بیان ایده های بدیع وجود نداشته. در این برهه از تاریخ ما تنها با تکثر آهنگسازان روبه رو نیستیم، بلکه با رواج نوعی تفکر مواجهیم. عطش بیان ایده های هنری ای که بنا به اقتضای زمان به فنون آهنگسازی نیاز دارند، از همیشه بیشتر بوده است. حتی تا ۱۰ سال پیش تعداد آهنگسازان جوانی که یا در سطح بین المللی به دنیای حرفه ای وارد شده باشند یا با تحصیل در کنسرواتوارها و دانشگاه ها در این مسیر قرار گرفته باشند، از تعداد انگشتان دو دست تجاوز نمی کرد. امروز اما شاهدیم که در اقصی نقاط دنیا از آمریکا گرفته تا کشورهای بزرگ و کوچک اروپایی مثل استونیا، آلمان، اتریش، فرانسه، ترکیه و روسیه آهنگسازان جوان ایرانی یا به طور حرفه ای به کار مشغول شده اند یا در مراکز آموزشی معتبر به فراگیری آهنگسازی مشغول اند. در کشور خودمان ایران شاید این موضوع به گونه ای بارزتر به چشم بخورد. عده کثیری از دانشجویان موسیقی با علاقه و آگاهی کامل از آنچه در دنیا می گذرد، به فراگیری آهنگسازی مشغول اند و بسیاری از آنان بعدا به دانشگاه ها و کنسرواتورهای معتبر راه می یابند. از میان آهنگسازانی که به طور کامل مدارج علمی و هنری را در ایران طی کرده اند و هم اکنون در محافل معتبر هنری به طور حرفه ای به کار مشغول اند می توان از آقای کیهانی خودمان نام برد. باری به اعتقاد من سه آهنگسازی که در دوسالانه ونیز که یکی از پرافتخارترین جشنواره های هنر معاصر دنیاست راه پیدا کرده اند، مسئولیت نمایندگی یک فصل پراهمیت در تاریخ موسیقی ایران را به دوش می کشند. موسیقی معاصر ایران در زمان مناسبی به دوسالانه راه پیدا کرده است؛ در زمانی که به وضوح می توان گفت موسیقی معاصر در کنار موسیقی سنتی ایرانی دو مولفه موسیقی کلاسیک ایران را تشکیل می دهد. البته از آن جایی که تمرکز دوسالانه روی هنر معاصر است طبیعی است که موسیقی دستگاهی ما در آن سال ها نمی توانست در این جشنواره به تنهایی اظهار وجود کند. تعداد کم آهنگسازان نسل های پیشتر نیز نمی توانست دم از وجود موسیقی معاصر در ایران بزند. از آن جایی که در ایران آهنگسازی را نزد علیرضا مشایخی فرا گرفتید و بعد از آن در فرانسه و ایتالیا نزد استادان بزرگ دیگری این رشته را ادامه دادید، چقدر شیوه آهنگسازی شما متاثر از موسیقی ایرانی است و چقدر تلاش دارید با حضورتان در عرصه بین المللی تلفیقی از موسیقی ایرانی و غربی را در آثارتان داشته باشید؟ در آثار من به هیچ وجه قصد قبلی برای بکارگیری موسیقی ایرانی وجود نداشته است. اگر تأثیر موسیقی ایرانی شنیده می شود، نه به این علت است که خود را به خاطر ایرانی بودنم مجبور به تأثیرپذیری از موسیقی ایرانی بکنم، بلکه ریشه از آن می گیرد که موسیقی ایرانی بخش مهمی از گذشته و حال دنیای صوتی ام را تشکیل می دهد. مگر نه این که کار اصلی یک آهنگساز این است که به پیچ و خم خاطر ناخودآگاه خود تسلط پیدا کند، درباره آنها تعمق کند و با فنون آهنگسازی دوباره در زمینه ای تازه و در شرایطی جدید به آنها جان تازه ای ببخشد؟ عبارت موسیقی تلفیقی تداعی گر گونه ای از موسیقی است که شامل بینش آهنگسازی من در ارتباط با موسیقی ایرانی نمی شود. بیشتر اوقات موسیقی تلفیقی حاکی از کنار هم گذاشتن دو یا چند گونه فرهنگ موسیقی متفاوت است بدون آن که این تلفیق به زبانی منسجم و واحد منتهی شود. یک آهنگساز خوب در زمان نوشتن یک قطعه به جز آن که صادقانه به بیان تفکرات و عواطف خود بپردازد نمی تواند به چیز دیگری فکر کند. این که قرار باشد با تلفیق موسیقی ایرانی و غربی آثار را به نحوی بنویسیم که بتوانیم در عرصه بین الملل حضور چشمگیری داشته باشیم به اعتقاد من یا ساده لوحانه است یا شارلاتانیسم. هنر خوب به منافع غیرهنری وابسته نیست. تأثیر موسیقی ایرانی در آثار من به گونه ای طبیعی جلوه کرده، تنها به این دلیل که جزء مهمی از خاطر ناخودآگاه من است. البته خوشوقتانه در شروع آهنگسازی قوانین و تکنیک هایی که از آهنگساز بزرگ ایرانی، علیرضا مشایخی آموختم، کمک زیادی در تبیین دیدگاهم کرد. ایشان خود آهنگسازی است که بخش عظیمی از حوزه تفکر آهنگسازی اش را استفاده از موسیقی ایرانی و به طورکلی موسیقی چندفرهنگی تشکیل می دهد. هنگامی که به فرانسه مهاجرت کردم و نزد آهنگسازان بزرگی چون ایوان فدله و ژرار پسون به تحصیل مشغول شدم، موضوع تسلط به این بخش از دنیای صوتی ام همچنان جای بزرگی از ذهنم را اشغال می کرد و طبیعتا این اساتید نیز سعی داشتند در این مسیر مرا یاری دهند. شما در تأسیس انجمن آهنگسازان ایرانی موسیقی معاصر «اسیمس» همکاری داشتید، این انجمن در حال حاضر چه فعالیت هایی دارد و هدف اصلی اش چیست؟ مسأله تأسیس انجمن آهنگسازان ایرانی موسیقی معاصر «اسیمس» نیز به همان ضرورت تاریخی که اشاره کردم برمی گردد. زمان آن فرا رسیده بود که اندیشه ها، تفکرات و پژوهش های پراکنده آهنگسازان ایرانی که تعداد آنها به سرعت رو به رشد بود، منسجم تر و تعامل و تبادل هنری بین آنها بیشتر شود. این موضوع یکی از مهم ترین دلایل ایده تأسیس این انجمن بود که با همفکری دوستان و همکاران عزیزم آقایان ایرج صهبایی و مهدی کازرونی انجام گرفت. برگزاری فراخوان ها برای اجرای کنسرت ها و جشنواره ها نیز ازجمله فعالیت های گذشته و جاری انجمن است. سال هاست که بسیاری از هنرمندان موسیقی در تلاش برای جهانی کردن موسیقی کشورمان هستند، با توجه به این که بیش از یک دهه است که در خارج از ایران مشغول فعالیت هستید، موسیقی ایران چقدر توانسته وجهه جهانی پیدا کند؟ تصور نمی کنم به کار گرفتن عبارت «جهانی کردن موسیقی ایرانی» بجا و درست باشد. موسیقی و به طورکلی هنر پدیده ای نیست که بتوان آن را با اصلاح و جهت مندکردن جهانی کرد. موسیقی یک منطقه یا ملت را می توان به جهان معرفی کرد و این کاری است که اتفاقا در دوسالانه ونیز درحال انجام شدن است. اما نمی توان به هنرمند حکم کرد که موسیقی بسازد که قابلیت جهانی شدن را پیدا کند، همان طور که نمی توان به مادر و پدری حکم کرد که فرزندی به دنیا بیاورد که دارای فلان یا بهمان خصوصیتی باشد. هنر پدیده ای است که ابتدا به وجود می آید، طی سال ها و قرن ها رشد پیدا می کند، پالایش می یابد و مولفه فرهنگ و تمدن یک ملت می شود. همانند یک کودک که با حمایت والدینش بزرگ می شود، به مدرسه و دانشگاه می رود و اگر شرایط خوبی برایش فراهم بیاید، فرهیخته می شود. موسیقی یک جامعه به شرایطی نیاز دارد که بتواند در آن به تعالی برسد. شکی نیست که هر پدیده متعالی با همه انسان ها ارتباط برقرار می کند، از هر فرهنگ و زبانی که باشند. این که یک جشنواره معتبر تصمیم به معرفی موسیقی هنری ایران گرفته ، اتفاق بسیار بااهمیتی است و این اقبال نصیب من و دو دوست دیگرم شد تا بتوانیم با آثارمان موسیقی معاصر در ایران (و نه موسیقی معاصر ایرانی) را نمایندگی کنیم. تأکید می کنم که این سه اثر لزوما نمایانگر هویت موسیقی معاصر ایران نیست، چراکه آهنگسازان خوب دیگری هم هستند که به طور حرفه ای مشغول کارند و در آثارشان لزوما تأثیر موسیقی ایرانی به گوش نمی رسد. باری، رویداد هنری دوسالانه ونیز از آن جایی مهم جلوه می کند که کنسرت کاملی به موسیقی گذشته و حال ایران اختصاص داده شده. به اعتقاد من این نوع برنامه گزاری دلیلی کاملا هنری و هوشمندانه داشته و برنامه گزار تنها قصد نشان دادن تصویرى سطحى و توریستى (exotic) از موسیقى ایران به عنوان موسیقی ملل (World Music) را نداشته است. قرارگرفتن موسیقى کلاسیک ایران (موسیقى ردیف و موسیقى معاصر) در برنامه نشان از آگاهى مدیران هنرى آنسامبل همچنین دوسالانه ونیز از موسیقى در ایران دارد و این نکته ارزش و اهمیت این کنسرت را بالاتر می برد. فراموش نکنیم سالیان بسیاری است که دوسالانه ونیز محل ارایه آثار مهم ترین هنرمندان در عرصه های بین المللی در زمینه های سینما، موسیقی، معماری، هنرهای بصری و تئاتر بوده است. اگرچه پس از ۸۶ سال این نخستین باری است که آثار آهنگسازان ایرانی در این جشنواره اجرا می شود اما حضور هنرمندان ایرانی در زمینه معماری، نقاشی، سینما و تئاتر تازگی ندارد. این که این رویداد تا چه حدی مورد توجه دست اندرکاران و متولیان موسیقی در ایران قرار بگیرد، امری است که در آینده خواهیم دید. به هر تقدیر حضور موسیقیدانان ایرانی در دوسالانه تنها به اعتبار هنر موسیقی و کاملا مستقل از حمایت های دولتی کشورمان انجام گرفته. چه بسا بسیاری از مسئولان به دلیل بی توجهی روح شان هم از این موضوع خبردار نباشد. پس از کسب موفقیت های تحصیلی به تدریس در دانشگاه تهران پرداخت و درنهایت در سال ۱۳۸۰ به کشور فرانسه رفت و در «اکول نرمال موسیقی پاریس» نزد میشل مرله به تکمیل آموخته های خود پرداخت و با برخورداری از بورس آلبرت روسل موفق به دریافت دیپلم عالی آهنگسازی و ارکستراسیون شد. ازجمله آثار شاخص این دوره او می توان از اِتنا (۱۳۸۲) برای آنسامبل و پشت هیچستان (۱۳۸۲) برای فلوت اشاره کرد. فرهنگ سومین مرحله فراگیری آهنگسازی را با شرکت در دوره تکمیلی آهنگسازی در کنسرواتوار استراسبورگ نزد ایوان فدله آهنگساز ایتالیایی آغاز کرد. تأثیر موسیقی سنتی ایرانی در بسیاری از آثار علیرضا فرهنگ به طور مستقیم یا غیرمستقیم به چشم می خورد. فرهنگ با تأسیس مسابقه آهنگسازی موزیکا فیکتا و مؤسسه رزونانتا دامنه فعالیت خود فراتر کرده است. او همچنین با مشارکت در تأسیس انجمن آهنگسازان ایرانی موسیقی معاصر «اسیمس» در فراهم کردن زمینه برای ترویج و اشاعه موسیقی معاصر در کشورش فعالیت می کند. با او درباره شرکت در بینال موسیقی ونیز گفت وگو کرده ایم: شما در بینال ونیز قطعه ای را با عنوان صبا برای تار و ارکستر ساخته اید، قدری درخصوص این قطعه و چگونگی شکل گیری آن توضیح دهید؟ قطعه صبا در سال ۲۰۰۷ به سفارش «جشنواره پاییزه در پاریس» (Festival d’Automne à Paris) برای گروه هلندی «نیو آنسامبل» (Nieuw Ensemble) نوشته شد. نسخه ابتدایی آن برای بربط، کمانچه و ارکستر مجلسی بود که توسط آقایان سردار محمدجانی و هومان رومی به عنوان تکنواز به همراه اثری از دوست هنرمندم آقای کیاوش صاحب نسق در سالن اپرای باستی در پاریس به اجرا درآمد. سال پیش رهبر آنسامبل دیورتیمنتو که در شهر میلان ایتالیا مستقر است، از طریق دوست و همکار عزیزم آقای مهدی خیامی با قطعه آشنا شد و تصمیم به برنامه ریزی برای اجرای آن گرفت. نظر به مهارت و سابقه آنسامبل و به خصوص شرایط ایده آلی که قطعه در آن اجرا می شود، مصمم شدم قطعه را بازنگری کرده و نسخه ای تازه برای تکنواز تار تنظیم کنم. آیا این اثر را برای این بینال ساخته اید یا از آثار ساخته شده قبلی شما بوده؟ در حقیقت در بدو امر قرار بود آنسامبل دیورتیمنتو قطعاتی با ترکیب ۲ یا حداکثر ۳ ساز را که در آن حداقل یک ساز ایرانی به کار گرفته شده باشد برای اجرا گزینش کند. در آن زمان قطعه صبا تنها اثری از فهرست کارهایم بود که در آن ساز ایرانی نقش آفرینی می کرد. باری، آقای خیامی لطف کردند و به هرحال این قطعه را که برای ۱۴ نوازنده نوشته شده بود به آنسامبل معرفی کردند. من هم فرصت را غنیمت شمرده و با شناختی که از اثر زیبای آقای کارن کیهانی داشتم، کار ایشان را نیز به آقای خیامی معرفی کردم. درنهایت آنسامبل دیورتیمنتو بنا به ملاحظات هنری و عملی تصمیم گرفت سه قطعه از سه آهنگساز به روی صحنه ببرد. نقطه ای بود و دیگر هیچ؛ برای سنتور و آنسامبل از آقای کیهانی، کنسرتو کمانچه برای کمانچه و آنسامبل از آقای خیامی و صبا برای تار و آنسامبل از بنده. دلیل انتخاب این اثر که برای تار و ارکستر است، چه بوده؟ آیا بیشتر نظرتان معرفی ساز تار به عنوان یک ساز ایرانی بوده، با توجه به این که در این اثر، ساز تار نقش پررنگی دارد؟ دلیل انتخاب تار برای تکنوازی در قطعه صبا در وهله نخست به شرایط اولیه سفارش کار برمی گردد. نیوآنسامبل که از گروه های موسیقی معتبر هلند است، تجربه زیادی در همنوازی با نوازندگان سازهای مختلف اقوام و ملل دارد. از جمله ویژگی های این گروه برخورداری از نوازندگان قوی سازهای زخمه ای بود که موجب می شد رنگ آمیزی خاصی به صدای ارکستر بدهد. ترکیب ماندولین، چنگ، گیتار و بربط از یک سو و کمانچه، ویلن، ویولا، ویلنسل و کنترباس از سوی دیگر می توانست الهام بخش ایده های تازه ای باشد. در نسخه اخیر اگرچه سازهای کمانچه و ماندولین حذف شده است، توانایی های بی بدیل صوتی و بیانی تار در ترکیب با گیتار و چنگ، همچنین پیتزیکاتوهای سازهای زهی توانسته مرا بیش از پیش برای ماجراجویی های هنری در تنظیم دوباره این اثر تشویق کند. البته عامل مهم دیگری نیز وجود دارد که نباید از خاطر برد و آن همکاری با نوازنده چیره دست جوان اما پخته است که به عنوان تکنواز در کنار ۱۱ساز کلاسیک غربی نقش آفرینی کرد. شاید بتوان گفت که نوازنده تار، آقای میلاد محمدی یکی از بهترین گزینه ها برای تکنوازی این قطعه بود. ایشان به لطف آقای کارن کیهانی به آنسامبل معرفی شد و من هم اقبال آشنایی و همکاری با او را پیدا کردم. مایل نیستم زیاد در مورد جزییات هنری یک اثر صحبت بکنم، به همین جهت به ذکر مطلبی کوتاه در مورد نقش تار بسنده می کنم. استفاده از این ساز، همچون بسیاری از دیگر سازهای ایرانی، به جهت غنایی صوتی و لحن متفاوتش در قیاس با سازهای غربی نیاز به جهت گیری اندیشمندانه ای داشت. در نوشتن صبا تلاش بر این نبود که تار در قالب قوانین ردیف موسیقی ایرانی یا نغمه های مأنوس نقش آفرینی کند. باید بگویم سعی بر این بود که این ساز ضمن حفظ ویژگی های بیانی خود با نزدیک شدن به زبان و لحن ارکستر درگیر یک گفتمان واقعی بشود. صحبت از موفقیت آمیز بودن این استراتژی نیست، بلکه صحبت از یک کنکاش است تا ساز غربی و ایرانی که در حقیقت سخنگوی دو فرهنگ متفاوت موسیقایی هستند، به زبان مشترکی دست یابند و درنهایت بتوانند با به وجود آوردن یک کل منسجم، ایده های آهنگساز را بیان کنند. آنسامبل ایتالیا یکی از معتبرترین آنسامبل های دنیاست که قرار است در این رویداد موسیقایی، اثری از شما را که تمی ایرانی دارد، در کنار سه قطعه دیگر بنوازد. فکر می کنید با توجه به شناخت بسیار کم ارکسترهای دنیا از موسیقی ایرانی، چقدر اجرای آثار ایرانی با این ارکستر می تواند در معرفی موسیقی ایران موثر باشد؟ شکی نیست که مهارت های اجرایی، تجربه غنی و کیفیت هنری بالای این آنسامبل کهنه کار ایتالیایی، دیورتیمنتو، خیال آهنگساز را از پاره ای مسائل فنی و اجرایی راحت می کند. اما تبحر نوازنده ها هرچقدر هم که بالا باشد، نوازندگی در کنار یک ساز غیرغربی تجربه ای کم نظیر محسوب می شود و چالش هایی را چه برای آنسامبل، چه برای تکنواز و چه برای آهنگساز موجب می شود. این موضوع در جهت عکس نیز صدق می کند. در موسیقی معاصر نواختن سازهای ایرانی در کنار سازهای غربی شرایطی نیست که غالبا برای نوازندگان ایرانی رخ دهد. سیستم نت نویسی موسیقی معاصر در بسیاری از موارد بسیار پیچیده، دقیق و عقل گرایانه است و این موضوع برای نوازنده موسیقی معاصر امری عادی تلقی می شود. اما این سیستم نت نویسی برای نوازنده موسیقی ایرانی که عمدتا از طریق فرهنگ شفاهی موسیقی را می آموزد همچون تیغی دولبه است، چراکه با وجود پیچیدگی اش به راحتی قادر به انتقال پستی و بلندی ها و ظرافت های موسیقی ایرانی که در خاطر موسیقیدانان ایرانی نقش بسته نیست. از همین رو آهنگساز را با چالشی چندگانه روبه رو می کند. او باید هنگام نوشتن قطعه اش از یک سو این را در نظر بگیرد که نوازنده غربی باید بتواند از طریق متن و با سه یا چهار تمرین سریعا خود را با سیستم غیرمعتدل و لحن خاص موسیقی ایرانی تطبیق دهد و از سوی دیگر مواظب مشکلات اجرایی و ملاحظات روان شناختی نوازندگی با ساز ایرانی نیز باشد. وجود رهبر که ارکستر را هدایت می کند، موضوع دیگری است که در زمان آهنگسازی باید بدان توجه کرد، چراکه حتی اگر تکنواز از طریق ممارست به بخش خود تسلط پیدا کرده باشد، باید بتواند در میان هزارتوی پولی فونیک قطعه راه خود را به روشنی تشخیص داده و به کمک رهبر به موقع وارد تعامل با ارکستر بشود. با توجه به تمریناتی که با ارکستر صورت می گیرد، نوع نگاه رهبر ارکستر و نوازندگان به این آثار چگونه است؟ در مورد نگاه رهبر به طورکلی باید بگویم که این چالش ها برای همه دست اندرکاران اجرای یک اثر مشترک است اما هریک از ما با روشی متفاوت با آنها برخورد می کنیم. سندرو گرلی، رهبر آنسامبل دیورتیمنتو با علاقه و کنجکاوی خاصی به فرهنگ های موسیقایی غیراروپایی نگاه می کند. او که تجربیاتی هم در رهبری آثار چند فرهنگی دارد نسبت به اجرای این سه اثر بسیار مسئولانه و حرفه ای عمل می کند. این رهبر باید بتواند ظرف ۳ یا ۴تمرین عمومی بهترین را از ارکستر و تکنواز ارایه دهد و این کار نیاز به مطالعه و تجزیه و تحلیل دقیق پارتیتور و همچنین فهم و درک عمیق از گفتمان آهنگساز دارد. بی شک تعامل آهنگساز و رهبر، پیش از شروع تمرین ها روی کیفیت اجرا اثرگذار خواهد بود. از طرف دیگر در فرصت کوتاهی که سه آهنگساز در تهران خواهند بود، با تک تک نوازندگان کار خواهد شد تا در تمرین های عمومی بهره و ری به حداکثر برسد. به هر تقدیر در تمرین ها رهبر فصل مشترک بین نوازنده ها و آهنگساز است و موفقیت یک اجرا به میزان زیادی به درک و تعبیر رهبر از پارتیتور ارتباط خواهد داشت. او باید محدودیت ها و مزیت های ساز ایرانی را بشناسد و تکنواز را که به نوازندگی با این گونه ارکسترها عادت ندارد به روشنی هدایت کند. شما به عنوان نمایندگان موسیقی ایران در این بینال شرکت کردید، فکر می کنید چقدر با این حضور توانستید در معرفی و اشاعه موسیقی ایران تاثیرگذار باشید؟ موسیقی معاصر در ایران در شرایط خاصی قرار دارد. در هیچ زمانی از تاریخ، ما شاهد وجود این همه آهنگساز قریب به اتفاق از نسل جوان نبودیم. هیچ گاه تا به این حد کنجکاوی و علاقه به فراگیری ابزاری برای بیان ایده های بدیع وجود نداشته. در این برهه از تاریخ ما تنها با تکثر آهنگسازان روبه رو نیستیم، بلکه با رواج نوعی تفکر مواجهیم. عطش بیان ایده های هنری ای که بنا به اقتضای زمان به فنون آهنگسازی نیاز دارند، از همیشه بیشتر بوده است. حتی تا ۱۰ سال پیش تعداد آهنگسازان جوانی که یا در سطح بین المللی به دنیای حرفه ای وارد شده باشند یا با تحصیل در کنسرواتوارها و دانشگاه ها در این مسیر قرار گرفته باشند، از تعداد انگشتان دو دست تجاوز نمی کرد. امروز اما شاهدیم که در اقصی نقاط دنیا از آمریکا گرفته تا کشورهای بزرگ و کوچک اروپایی مثل استونیا، آلمان، اتریش، فرانسه، ترکیه و روسیه آهنگسازان جوان ایرانی یا به طور حرفه ای به کار مشغول شده اند یا در مراکز آموزشی معتبر به فراگیری آهنگسازی مشغول اند. در کشور خودمان ایران شاید این موضوع به گونه ای بارزتر به چشم بخورد. عده کثیری از دانشجویان موسیقی با علاقه و آگاهی کامل از آنچه در دنیا می گذرد، به فراگیری آهنگسازی مشغول اند و بسیاری از آنان بعدا به دانشگاه ها و کنسرواتورهای معتبر راه می یابند. از میان آهنگسازانی که به طور کامل مدارج علمی و هنری را در ایران طی کرده اند و هم اکنون در محافل معتبر هنری به طور حرفه ای به کار مشغول اند می توان از آقای کیهانی خودمان نام برد. باری به اعتقاد من سه آهنگسازی که در دوسالانه ونیز که یکی از پرافتخارترین جشنواره های هنر معاصر دنیاست راه پیدا کرده اند، مسئولیت نمایندگی یک فصل پراهمیت در تاریخ موسیقی ایران را به دوش می کشند. موسیقی معاصر ایران در زمان مناسبی به دوسالانه راه پیدا کرده است؛ در زمانی که به وضوح می توان گفت موسیقی معاصر در کنار موسیقی سنتی ایرانی دو مولفه موسیقی کلاسیک ایران را تشکیل می دهد. البته از آن جایی که تمرکز دوسالانه روی هنر معاصر است طبیعی است که موسیقی دستگاهی ما در آن سال ها نمی توانست در این جشنواره به تنهایی اظهار وجود کند. تعداد کم آهنگسازان نسل های پیشتر نیز نمی توانست دم از وجود موسیقی معاصر در ایران بزند. از آن جایی که در ایران آهنگسازی را نزد علیرضا مشایخی فرا گرفتید و بعد از آن در فرانسه و ایتالیا نزد استادان بزرگ دیگری این رشته را ادامه دادید، چقدر شیوه آهنگسازی شما متاثر از موسیقی ایرانی است و چقدر تلاش دارید با حضورتان در عرصه بین المللی تلفیقی از موسیقی ایرانی و غربی را در آثارتان داشته باشید؟ در آثار من به هیچ وجه قصد قبلی برای بکارگیری موسیقی ایرانی وجود نداشته است. اگر تأثیر موسیقی ایرانی شنیده می شود، نه به این علت است که خود را به خاطر ایرانی بودنم مجبور به تأثیرپذیری از موسیقی ایرانی بکنم، بلکه ریشه از آن می گیرد که موسیقی ایرانی بخش مهمی از گذشته و حال دنیای صوتی ام را تشکیل می دهد. مگر نه این که کار اصلی یک آهنگساز این است که به پیچ و خم خاطر ناخودآگاه خود تسلط پیدا کند، درباره آنها تعمق کند و با فنون آهنگسازی دوباره در زمینه ای تازه و در شرایطی جدید به آنها جان تازه ای ببخشد؟ عبارت موسیقی تلفیقی تداعی گر گونه ای از موسیقی است که شامل بینش آهنگسازی من در ارتباط با موسیقی ایرانی نمی شود. بیشتر اوقات موسیقی تلفیقی حاکی از کنار هم گذاشتن دو یا چند گونه فرهنگ موسیقی متفاوت است بدون آن که این تلفیق به زبانی منسجم و واحد منتهی شود. یک آهنگساز خوب در زمان نوشتن یک قطعه به جز آن که صادقانه به بیان تفکرات و عواطف خود بپردازد نمی تواند به چیز دیگری فکر کند. این که قرار باشد با تلفیق موسیقی ایرانی و غربی آثار را به نحوی بنویسیم که بتوانیم در عرصه بین الملل حضور چشمگیری داشته باشیم به اعتقاد من یا ساده لوحانه است یا شارلاتانیسم. هنر خوب به منافع غیرهنری وابسته نیست. تأثیر موسیقی ایرانی در آثار من به گونه ای طبیعی جلوه کرده، تنها به این دلیل که جزء مهمی از خاطر ناخودآگاه من است. البته خوشوقتانه در شروع آهنگسازی قوانین و تکنیک هایی که از آهنگساز بزرگ ایرانی، علیرضا مشایخی آموختم، کمک زیادی در تبیین دیدگاهم کرد. ایشان خود آهنگسازی است که بخش عظیمی از حوزه تفکر آهنگسازی اش را استفاده از موسیقی ایرانی و به طورکلی موسیقی چندفرهنگی تشکیل می دهد. هنگامی که به فرانسه مهاجرت کردم و نزد آهنگسازان بزرگی چون ایوان فدله و ژرار پسون به تحصیل مشغول شدم، موضوع تسلط به این بخش از دنیای صوتی ام همچنان جای بزرگی از ذهنم را اشغال می کرد و طبیعتا این اساتید نیز سعی داشتند در این مسیر مرا یاری دهند. شما در تأسیس انجمن آهنگسازان ایرانی موسیقی معاصر «اسیمس» همکاری داشتید، این انجمن در حال حاضر چه فعالیت هایی دارد و هدف اصلی اش چیست؟ مسأله تأسیس انجمن آهنگسازان ایرانی موسیقی معاصر «اسیمس» نیز به همان ضرورت تاریخی که اشاره کردم برمی گردد. زمان آن فرا رسیده بود که اندیشه ها، تفکرات و پژوهش های پراکنده آهنگسازان ایرانی که تعداد آنها به سرعت رو به رشد بود، منسجم تر و تعامل و تبادل هنری بین آنها بیشتر شود. این موضوع یکی از مهم ترین دلایل ایده تأسیس این انجمن بود که با همفکری دوستان و همکاران عزیزم آقایان ایرج صهبایی و مهدی کازرونی انجام گرفت. برگزاری فراخوان ها برای اجرای کنسرت ها و جشنواره ها نیز ازجمله فعالیت های گذشته و جاری انجمن است. سال هاست که بسیاری از هنرمندان موسیقی در تلاش برای جهانی کردن موسیقی کشورمان هستند، با توجه به این که بیش از یک دهه است که در خارج از ایران مشغول فعالیت هستید، موسیقی ایران چقدر توانسته وجهه جهانی پیدا کند؟ تصور نمی کنم به کار گرفتن عبارت «جهانی کردن موسیقی ایرانی» بجا و درست باشد. موسیقی و به طورکلی هنر پدیده ای نیست که بتوان آن را با اصلاح و جهت مندکردن جهانی کرد. موسیقی یک منطقه یا ملت را می توان به جهان معرفی کرد و این کاری است که اتفاقا در دوسالانه ونیز درحال انجام شدن است. اما نمی توان به هنرمند حکم کرد که موسیقی بسازد که قابلیت جهانی شدن را پیدا کند، همان طور که نمی توان به مادر و پدری حکم کرد که فرزندی به دنیا بیاورد که دارای فلان یا بهمان خصوصیتی باشد. هنر پدیده ای است که ابتدا به وجود می آید، طی سال ها و قرن ها رشد پیدا می کند، پالایش می یابد و مولفه فرهنگ و تمدن یک ملت می شود. همانند یک کودک که با حمایت والدینش بزرگ می شود، به مدرسه و دانشگاه می رود و اگر شرایط خوبی برایش فراهم بیاید، فرهیخته می شود. موسیقی یک جامعه به شرایطی نیاز دارد که بتواند در آن به تعالی برسد. شکی نیست که هر پدیده متعالی با همه انسان ها ارتباط برقرار می کند، از هر فرهنگ و زبانی که باشند. این که یک جشنواره معتبر تصمیم به معرفی موسیقی هنری ایران گرفته ، اتفاق بسیار بااهمیتی است و این اقبال نصیب من و دو دوست دیگرم شد تا بتوانیم با آثارمان موسیقی معاصر در ایران (و نه موسیقی معاصر ایرانی) را نمایندگی کنیم. تأکید می کنم که این سه اثر لزوما نمایانگر هویت موسیقی معاصر ایران نیست، چراکه آهنگسازان خوب دیگری هم هستند که به طور حرفه ای مشغول کارند و در آثارشان لزوما تأثیر موسیقی ایرانی به گوش نمی رسد. باری، رویداد هنری دوسالانه ونیز از آن جایی مهم جلوه می کند که کنسرت کاملی به موسیقی گذشته و حال ایران اختصاص داده شده. به اعتقاد من این نوع برنامه گزاری دلیلی کاملا هنری و هوشمندانه داشته و برنامه گزار تنها قصد نشان دادن تصویرى سطحى و توریستى (exotic) از موسیقى ایران به عنوان موسیقی ملل (World Music) را نداشته است. قرارگرفتن موسیقى کلاسیک ایران (موسیقى ردیف و موسیقى معاصر) در برنامه نشان از آگاهى مدیران هنرى آنسامبل همچنین دوسالانه ونیز از موسیقى در ایران دارد و این نکته ارزش و اهمیت این کنسرت را بالاتر می برد. فراموش نکنیم سالیان بسیاری است که دوسالانه ونیز محل ارایه آثار مهم ترین هنرمندان در عرصه های بین المللی در زمینه های سینما، موسیقی، معماری، هنرهای بصری و تئاتر بوده است. اگرچه پس از ۸۶ سال این نخستین باری است که آثار آهنگسازان ایرانی در این جشنواره اجرا می شود اما حضور هنرمندان ایرانی در زمینه معماری، نقاشی، سینما و تئاتر تازگی ندارد. این که این رویداد تا چه حدی مورد توجه دست اندرکاران و متولیان موسیقی در ایران قرار بگیرد، امری است که در آینده خواهیم دید. به هر تقدیر حضور موسیقیدانان ایرانی در دوسالانه تنها به اعتبار هنر موسیقی و کاملا مستقل از حمایت های دولتی کشورمان انجام گرفته. چه بسا بسیاری از مسئولان به دلیل بی توجهی روح شان هم از این موضوع خبردار نباشد.
شنبه ، ۱۳آذر۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: کمونه]
[مشاهده در: www.kamooneh.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]
-
گوناگون
پربازدیدترینها