واضح آرشیو وب فارسی:برترین ها: علی اکبر اسدی در اعتماد نوشت: روابط قاهره و رياض طي ماههاي گذشته بيش از هر زمان ديگري با تنش روبهرو شده و در اين راستا، مشاهده ميكنيم عربستان سعودي براي دومين ماه متوالي شيرهاي نفت خود را به سمت مصر بست.
همين مساله موجب شده است تا قاهره درصدد انتقامگيري برآمده و از وزير نفت اين كشور بخواهد با افزايش رايزنيها درصدد پيدا كردن جايگزين رياض باشد. مصر و عربستان سعودي از اختلافات ريشهاي در رابطه با مسائل منطقهاي با يكديگر برخوردار هستند كه شامل تحولات منطقهاي، حمايت رياض از گروههاي تروريستي و فعاليت گسترده گروههاي افراطگرا ميشود و حتي تحولات يمن و عراق را هم دربرميگيرد و در اين راستا، اقدام رياض در بستن شيرهاي نفت در اين چارچوب قابل تحليل است.
رياض و قاهره در مسائل منطقهاي از منافع و اولويتهاي مختلفي برخوردار هستند و همين موجب شده هر كدام رويكرد متفاوتي را در منطقه دنبال كنند. عربستان سعودي اين روزها به دنبال تغيير موازنههاي منطقهاي به نفع خود در برابر ايران و كاهش نفوذ تهران در خاورميانه است و به همين خاطر، تلاش دارد تا با حمايت از گروههاي تروريستي افراطگرا، در جنگهاي نيابتي بر ايران پيروز شده و به بسط نفوذ خود بپردازد، در حالي كه مصر طي سالهاي گذشته لطمات بسياري از جريانهاي تندرو خورده است و به همين دليل، آنها به صورت جدي به دنبال مبارزه با گروههاي تروريستي و كاهش نفوذ گروههاي افراطگرا هستند و به اين خاطر، افزايش توانمندي و قدرتگيري دولتهاي مركزي را دنبال ميكنند.
اين تفاوت رويكردهاي منطقهاي خود نشان ميدهد كه تا چه اندازه رياض و قاهره در مسائل منطقهاي با يكديگر اختلافات جدي دارند اما منافع كوتاهمدت مشترك دو كشور و نيازهاي مبرم هر كدام از آنها به يكديگر موجب شده بود تا آن اختلافات هيچگاه به صورت جدي و صريح همانند آنچه امروز شاهد آن هستيم، بروز نداشته باشد. در واقع، نياز رياض به قاهره براي ايجاد موازنه در برابر تهران و نيازهاي انرژي و مالي مصر به عربستان سعودي سبب شده بود تا با وجود اختلافات ريشهاي، روابط با فراز و نشيبهايي همراه باشد.
با اين وجود، پس از راي مثبت مصر به قطعنامه پيشنهادي روسيه در شوراي امنيت سازمان ملل متحد درخصوص سوريه و ديدار وزراي امور خارجه ايران و مصر در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل متحد و رايزنيهايشان درخصوص مسائل منطقه با واكنش سرسختانه و بهشدت منفي عربستان سعودي همراه شد و آنها براي پاسخ دادن به اين اقدام، صادرات نفت به مصر را متوقف كردند. البته در ماههاي اخير، طرفين تلاش كردند تا تنشها كنترل شود و اختلافات افزايش پيدا نكند اما با وجود آن تلاشها، تقابلهاي لفظي و رسانههاي دو كشور به حدي بالا گرفته است كه نشان ميدهد تلاشها ثمره چنداني نداشته است.
با اين حال، عربستان سعودي تا همراهتر ساختن مصر، به اقداماتش عليه قاهره ادامه خواهد داد. آنها در اين راستا با توقف صدور نفت و كاهش حمايتهاي اقتصادي ميخواهند مصريها چشمبستهتر از هر زمان، سعودي را همراه كنند. آنها معتقد هستند با وجود حمايتهاي بيدريغشان در سالهاي اخير، رفتار مصر تناسبي با آن حمايتها نداشته است. آنها به هر قيمتي خواستار آن هستند كه مصر را در صف حمايت از خود داشته باشند زيرا، مصر هرچند امروزه در وضعيت نابهساماني است ولي همچنان از نظر سياسي و فرهنگي، مهمترين كشور عربي است و از دست دادن او ميتواند زلزله سهمناكي در موازنههاي منطقهاي به همراه داشته باشد.
فشار عربستان سعودي فعلا در سطح توقف صدور نفت و كاهش برخي حمايتهاي اقتصادي باقي خواهند ماند زيرا افزايش فشارها و توقف كلي حمايتهاي اقتصادي به معناي توسعه دامنه تنش ميان رياض و قاهره و رسانيدن سطح اختلافات به حد و اندازهاي است كه كاهش مناسبات را موجب شده و بازگشت آن را غيرممكن يا بسيار سخت ميكند. با اين حال، دولت مصر براي پر كردن همين خلأهاي موجود و تامين نيازهايش دور جديدي از اقدامات را كليد زده است. در اين چارچوب، مصريها وزير نفت خود را در روزهاي اخير به بغداد اعزام كردهاند تا او با همتاي عراقي و ديگر مسوولان اين كشور درخصوص آغاز همكاريها در اين عرصه گفتوگو كند و در اين چارچوب، بتواند نياز كوتاهمدت خود را تامين كند.
همچنين مصر همكاريهايش را با روسيه بيش از هر زمان ديگري توسعه داده است. البته ارتقاي روابط قاهره و مسكو تنها براي پاسخ دادن به رياض نيست چراكه اساسا عربستان سعودي در سطح و اندازه روسيه نيست. مصريها در اين توسعه مناسبات بيشتر به دنبال تعادلبخشي به مناسباتشان با امريكا و ايجاد تنوع در سياست خارجي و همچنين افزايش گزينههاي در دسترس در مقابل غرب هستند. آنها تلاش ميكنند از حمايتهاي روسيه استفاده كرده و از مزاياي روابط با مسكو بهرهمند شوند كه البته اين روابط با رويكردهاي منطقهاي مصر نيز تا حدود بسيار همخوانيهايي دارد و خواهناخواه در برخي از وجوه سياستهاي ديگر قاهره تاثير خواهد داشت.
از سوي ديگر، خبرهاي ديگري مبني بر عزم مصر براي آغاز كانالهاي گفتوگو با ايران و نزديك ساختن روابط با تهران از سوي برخي رسانهها به گوش ميرسد. البته پيامها هماينك از سطح رسانهاي فراتر نرفتهاند و دولت مصر نيز آنها را تاييد نكرده اما به نظر ميآيد مصريها هماينك با رويكرد كجدار و مريز خود در حال دادن سيگنالهايي به تهران و رياض هستند و ميخواهند نوع واكنش طرفهاي مقابل را امتحان كنند. آغاز گفتوگو با ايران و نزديكي با تهران معادلات منطقهاي در جهان عرب را به شكل جدي تغيير ميدهد. اين كار، تغيير مهمي است كه البته در فضاي كنوني بسيار سخت به نظر ميآيد. همچنين به نظر ميآيد مصريها براي نزديكي با تهران و آغاز گفتوگوهاي جدي هنوز به جمعبندي واحدي نرسيدهاند. در واقع، آنها ميدانند كه با انجام اين كار، اقدامي انتحاري صورت دادهاند و اين كار ميتواند موجب رويارويي مستقيم با رياض آن هم در عاليترين سطح را به همراه داشته باشد. اين هزينهها سبب شده است تا آنها بخواهند حساب شدهتر عمل كنند.
۱۸ آبان ۱۳۹۵ - ۰۸:۳۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: برترین ها]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]