واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: خاويار خزر از 200 تن دهه60 به 10 تن کاهش يافت
در حالي که سازمان دامپزشکي کشور بارها اعلام کرده در سال هاي اخير هیچ گونه مجوزی مبنی بر واردات خاویار به کشور صادر نشده است، هرازگاهي اخباري از وجود خاويارهايي با بسته بندي وارداتي و البته فاقد مهر تاييديه بهداشتي سازمان دامپزشکي در بازار برخي استانهاي کشور به گوش مي رسد. محصولاتي که يا آلوده و غيربهداشتي هستند و يا تخم رنگ شده ساير ماهي هاست که به عنوان تخم فیل ماهی موجود در دریای خزر به بازار عرضه مي شود! جولان خاويارهاي قاچاق و تقلبي عرضه شده به بازار که در کنار گزارشات رسيده از وضعيت بحراني توليد خاويار در کشور و کاهش صادرات اين محصول به کشورهاي ديگر از تنزل جايگاه خاويار ايران و نابساماني بازار اين محصول درآمدزا حکايت مي کند. وضعيتي که در صورت تداوم مي تواند به اقتصاد صنعت شيلات و ابزي پروري کشور ضربات جبران ناپذيري وارد کند.
نویسنده : مريم احمدي
در گذشته ايران به عنوان کشور يکه تاز توليد بهترين نوع خاويار در جهان شناخته شده بود و کشورهاي رقيب بدون چون و چرا بازار اين محصول گرانقيمت را به ماهيان خاوياري درياري خزر واگذار کرده بودند. وجود گونههای باارزش ماهیان دریای خزر و شرایط آب و هوایی مناسب از طرفي و فراواني نيروي کار فعال در اين حوزه از جمله ظرفيت هايي بود که سبب مي شد ايران سالانه سهم قابل توجهي از صادارت خاويار به دست بياورد. تا چند سال پيش دریای خزر بهعنوان بزرگترین منبع ماهیان خاویاری در جهان بیش از 90 درصد خاویار جهان را تأمین مي کرد، اما کم کم شرايط به گونه اي پيش رفت که راه براي کشورهاي ديگرهم باز شد. کاهش ذخایر ماهیان خاویاری در دریای خزر به خاطر الودگي و ضعف برنامه ريزي و سرمايه گذاري در کنار بالا رفتن ارزش اقتصادي اين محصول در جهان سبب شد خاويار بي رقيب ايران در ميان محصول ديگر کشورها رنگ ببازد. حالا 35 کشور براي افزايش سهم خود از خاويار جهان به رقابت با ايران پرداخته اند. آن هم در زماني که شرايط از تنزل چشمگير توليد خاويار در ايران حکايت مي کند. برخي کارشناسان معتقدند يک دهه اخير دوره افول خاويار خزري بوده و وجود مشکلاتي که غالبا از سوء مديريت ها ناشي مي شود سبب شده برخي کشورهاي تازه کار در توليد خاويار از ايران پيشي بگيرند و ايران را از مسير رقابت خارج کنند. در حالي که در دهه 60 سالانه بيش از 200 تن خاويار از درياي خزر استحصال مي شد اما اين ميزان به مرور کاهش يافت تا جايي که در دهه 80 به 14 تن و تا اوايل دهه نود به کمتر ازده تن رسيد! حالا کارشناسان معتقدند در صورت ادامه این وضعیت توليد اين محصول به حدي مي رسد که پاسخگوي نياز داخلي هم نخواهد بود و تا سال 1404 صادرات این محصول از بین می رود. از آنجا که کاهش ذخاير ماهيان درياي خزر به عنوان يکي از مهمترين عوامل تنزل جايگاه خاويار ايران در جهان شمرده مي شود انتظار مي رفت درسالهاي اخير مسئولان متولي براي رفع مشکلات موجود به طور جدي وارد عمل شوند. سالانه بيش از 5 ميليون تن مواد آلاينده از استان هاي شمالي وارد درياي خزر مي شود. اين آلودگي با ورود فاضلاب کشورهاي همسايه به آب دريا به چند برابر رسيده و به نابودي ماهيان خاوياري منجر شده است. شرايطي که همچنان ادامه دارد و سرریز شدن کانال ها و آبریزهای آلوده و بی توجهی به جمع آوری آشغالها ، درياي خزر را با مخاطره زیست محیطی مواجه کرده است.دراين ميان بازسازی نکردن ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر و افزایش آلودگی آب دریا، در کنار صید بیرویه، قاچاق خاویار و صدها مشکل ديگر نه تنها مانع رسيدن خاويار به جايگاه پيشين خود شده بلکه انتظار مي رود در اينده اي نزديک ايران از جايگاه صادر کننده به وارد کننده خاويار برسد! . اين در حالي است که به دليل درآمد زايي و ارزش اقتصادي اين محصول، در سالهاي اخير حجم تجارت هاي غيرقانوني خاويار در کشورهاي توليد کننده از جمله ايران هم شدت گرفته است. عاملي که در سالهاي اخير مجمع بي المللي تجارت گونههای در حال انقراض سازمان ملل را بر آن داشت تا دستور محدوديت صادرات خاويار و ماهي هاي خاوياري را صادر کند و به نوعي سبب کندشدن چرخه توليد و تجارت اين محصول در کشورهاي مختلف از جمله ايران شود. همين مسئله با باز کردن راه براي صيادان غيرمجاز و طمع استحصال بي رويه، خود به عاملي براي کاهش توليد و زاد و ولد اين آبزي شد. در سالهاي اخير متاسفانه صياداني که شناخت دقيقي از اين نوع ماهي ارزشمند ندارند ، به دليل عدم توانايي در تشخيص جنس نر و ماده با شکافتن شکم ماهي ها به يکي ازعوامل نابودي و کاهش ميزان ماهيان خاوياري در درياي خزر تبديل شده اند. عاملي که انتظار مي رفت مسئولان با نظارت هاي دقيق و بيشتر با ان مقابله کنند . ضمن اينکه به رغم شرايط بحراني موجود هنوز هم انجام اقداماتي به منظور تکثير و افزايش زاد و ولد ماهيان خاوياري به عنوان يکي از راه هاي نجات صنعت توليد خاويار مغفول مانده است. پرورش خاوياردر کوير از آزنجا که سال به سال برعوامل نابود کننده ماهي هاي خاوياري در درياي خزر افزوده مي شود و برخي کارشناسان ديگر اميدي به بهبود شرايط اين دريا ندارند، سازمان شيلات کشور باانجام اقداماتي در زمينه توليد خاويار در مناطق کوير کشور درصدد حفظ و تکثير ماهيان خاوياري برآمده است. ازاوايل دهه هشتاد، مرکز تحقیقات ماهیان آب شور داخلی بافق در استان يزد به منظورپرورش اين گونه ابزي ارزشمند راه اندازي شد تا با توليد و تجارت ماهيان خاوياري توسعه اقتصادي اين حوزه را رونق دهد. پس از آن قم و استان سمنان نيز به عنوان گزينه هاي ديگر در دستور کار قرار گرفتند. اقداماتي که بنا به گفته رئیس مؤسسه تحقیقات بینالمللی تاسماهیان دریای خزرمي تواند تا حدي به حفظ برند و جايگاه ايران در بين کشورهاي توليد کننده خاويار کمک کند. محمد علي يزداني با اشاره به ظرفيت هاي استان سمنان در اين زمينه مي گويد: اقداماتي براي برای توسعه آبزیپروری ماهیان خاویاری در استان هاي مختلف از جمله سمنان در دستور کار قرار گرفته است. از انجا که استان سمنان با دارا بودن شرایط بسیار خوبی از نظر کلیمایی و ظرفیتهای مناسبی از نظر استخرهای ذخیره آب و کانالهای انتقال آب ناشی از قنوات و چشمهسارها میتواند نقش مهمی در پرورش آبزیان خاویاری در ایران داشته باشد، از اين رو براي بالفعل کردن و استفاده از اين ظرفيت ها اقداماتي در دست اجراست. ازانجا که بنابه گفته کارشناسان طرح توليد خاويار در استان يزد توانسته به چشم اندازها نزديک شده و به نوعي طرح موفقي محسوب مي شود انتظار مي رود مسئولان و متوليان امر درکنار تداوم اين اقدامات در ديگر استانها براي مقابله با مخاطرات زيست محيطي درياي خزر به عنوان مهمترين منبع ماهيان خاوياري به طور جدي وارد عمل شوند. ضمن اينکه نظارت بر مبادي ورودي خاويار به کشور نيز در رفع مشکلات موجود اهميت بسياري دارد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۴ آبان ۱۳۹۵ - ۱۲:۱۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 82]