واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: خوراک پتروشيمي
صنعت پتروشيمي يكي از مهمترين صنايعي است كه از لحاظ اشتغالزايي، افزايش توليد ناخالص داخلي (GDP)، وصل كردن صنعت بالادستي نفت و گاز به صنايع پاييندستي و... حائز اهميت فراوان است.
نویسنده : عماد رفيعي/ كارشناس انرژي
صنعت پتروشيمي يكي از مهمترين صنايعي است كه از لحاظ اشتغالزايي، افزايش توليد ناخالص داخلي (GDP)، وصل كردن صنعت بالادستي نفت و گاز به صنايع پاييندستي و... حائز اهميت فراوان است. اشتغالزايي در صنايع پتروشيمي چند صد برابر اشتغالزايي در صنايع بالادست نفت و گاز است، به طوري كه ميزان اشتغالزايي مستقيم و غيرمستقيم به ازاي توليد هر يك ميليون تن محصولات پتروشيمي حدود 200 هزار نفر، به ازاي توليد هر يك ميليون تن محصولات مياني 2 هزار و 200 نفر و به ازاي توليد هر يك ميليون تن محصولات بالادستي نفت و گاز فقط 500 نفر است.
همچنين از لحاظ پيوستگي زنجيره ارزش، بخشي از نفت خام پس از آنكه در پالايشگاه تفكيك و فرآورش شد، به عنوان خوراك صنايع مادر پتروشيمي قرار ميگيرد و پس از آن محصولات هر پتروشيمي بهصورت زنجيروار به عنوان خوراك پتروشيمي بعدي استفاده ميشود تا نهايتاً بهصورت محصولات نهايي نظير مواد پليمري يا مواد شيميايي در صنايع خودروسازي، صنايع ساختمانسازي، صنايع چسب، شويندهها، حلالهاي شيميايي و ... مورد توليد و مصرف قرار ميگيرد.
به دليل اهميتي كه صنعت پتروشيمي در تمام دنيا دارد و در بالا فقط به گوشهاي از آن اشاره شد، سياستمردان و دولتهاي كشورهاي پيشرفته همواره به فكر هدايت و جهتدهي صحيح اين صنعت بودهاند. اين هدايت را ميتوان از طريق ابزارهايي مانند «نرخ خوراك تحويلي» به پتروشيميها و اخذ عوارض و ماليات از آنها جهتدهي كرد. براي مثال در مورد پتروشيميهايي كه از سوددهي بالايي برخوردار نيستند اما از جهاتي مانند اشتغالزايي يا زنجيره ارزش براي كشور، راهبردي و استراتژيك باشند ميتوان با اعطاي يارانه، يك سوددهي معقول و حداقلي را براي آنها تضمين كرد اما آنجا كه ممكن است يك پتروشيمي از سوددهي بالايي برخوردار باشد و اكثريت بخش خصوصي تمايل داشته باشند در توسعه و ساخت آن نوع پتروشيمي مشاركت كنند، بايد با اخذ عوارض و ماليات به كنترل رشد آن پرداخت و موجب توازن در توسعه صنعت پتروشيمي شد.
در ايران و برخي كشورهاي معدود صاحب ذخاير گاز طبيعي، نوعي از پتروشيميهاي با خوراك گاز طبيعي و مشتقات آن مانند اتان از رواج خوبي برخوردار شدهاند. در واقع ميتوان پتروشيميها را به دو دسته زير تقسيم كرد:
به دليل وفور و ارزان بودن گاز طبيعي در ايران، در برهههايي از زمان اين پتروشيميها به دليل غفلت مسئولان، خوراك گاز طبيعي را در ساليان متمادي به قيمت بسيار ارزان دريافت و آن را به محصولاتي نظير متانول، اوره و آمونياك تبديل و عمده آن را صادر كردند. اين غفلت در سياستگذاري موجب انحراف صنعت پتروشيمي از توسعه متوازن شد. پتروشيميهاي گازي از رشد خيلي سريعتري برخوردار شدند. سبد فرآوردههاي پتروشيمي كشور به سمت محصولات صادراتي متانول و اوره (محصولات پتروشيمي گازي) سنگين شد و عمده طرحهاي پتروشيمي در حال توسعه و در حال ساخت نيز به همين نوع پتروشيميها اختصاص يافت. در حالي كه كشور به وجود محصولات ديگر پتروشيمي مانند الفينها محتاج و در بسياري موارد وارد كننده آنها بوده است، اخيراً وزارت نفت در يك اقدام ناگهاني ابلاغيهاي مبني بر «محاسبه نرخ خوراك پتروشيميها با ارز آزاد» را به پالايشگاهها و زيرمجموعههاي مربوطه داده است. اين اقدام نمونه بارز همان ضربالمثل «همه را با يك چوب راندن» است. شكل 1 به مقايسه درصد سوددهي پتروشيميهاي گازي با پتروشيميهاي مايع پرداخته است. اين شكل كاملاً گوياي آن است كه نميتوان با اين دو دسته پتروشيمي برخورد يكساني داشت.
شكل1- مقايسه سود سال 2012 پتروشيميهاي خوراك گازي و مايع (درصد)
اقدام وزارت نفت از جنبه يكسانسازي مرجع محاسباتي ارز در مبادلات، كار پسنديدهاي است اما به شرط آنكه از پتروشيميهاي با اقتصاد ضعيفتر به نحو ديگري حمايت شود. اگر پتروشيميهاي خوراك مايع در كشور ما از توسعه خوبي در سالهاي اخير برخوردار نبودهاند، بايد ريشه اين معضل را در سياستهاي ضعيف دولتها و عدمتنظيمگري و تسهيلگري آنها جستوجو كرد، به همين دليل وزارت نفت نميتواند به يكباره با همه بدنه صنعت، برخورد يكساني داشته باشد و لطمههايي كه ممكن است به صنايع پاييندستي وارد شود را ناديده بگيرد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۸ آبان ۱۳۹۵ - ۲۲:۰۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]