واضح آرشیو وب فارسی:الف: بازخوانی تجربه ایالات متحده در مواجهه با معضل امروز نظام قضایی ایران
بخش سیاسی الف، 13 مهر 95
تاریخ انتشار : سه شنبه ۱۳ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۰۵
در عصر حاضر با بزرگ شدن جوامع و تغییر ِترکیب اجتماعی جمعیت و همچنین گسترش و پیچیده شدن تبادلات اقتصادی، دعاوی و اختلافات حقوقی روز به روز در حال افزایش است. در برخورد با چنین پدیده ای راهکارهای متفاوتی توسط دولت ها دنبال شده است. برخی دولت ها ایجاد ظرفیت و توسعه قضایی را در اولویت قرار دادند و برای تحقق آن دادگاه ها جدید ایجاد و قاضی استخدام کردند. برخی کشورها نظیر سنگاپور از طریق انجام اصلاحات قضایی و الکترونیکی کردن دادرسی، بهره وری را افزایش دادند و با این اقدامات به دنبال استفاده حداکثری از منابع موجود بودند. کشورهای توسعه یافته علاوه بر اقدامات این چنینی راهبرد متفاوتی را نیز پیگیری کردند و برای حل مشکلات فوق نظام های جایگزین دادگاه، نظیر داوری را برای تحقق عدالت قضایی توسعه دادند. سازوکار داوری در قرن بیستم ابتدا از سوی بازرگانان و تجار طراحی و دنبال شد و بعدها به صورت رویه ای توسط حاکمیت نیز پذیرفته و در قالب قانون تدوین گردید. ایالات متحده از جمله کشورهای پیشرو در عرصه داوری است که بزرگترین نهادهای داوری را دارا می باشد. در اوایل دهه ۸۰، دادگاه های آمریکا با معضلاتی از قبیل حجم بالای پرونده و نتایج آن از قبیل اطاله دادرسی، مواجه بودند. سیاستگذاران آمریکا برای حل این معضل، شیوه های جایگزین دادگاه مانند داوری را ترویج دادند. بر همین اساس و برای شناخت وضعیت و ارزیابی راه حل های پیاده سازی نظام داوری، استفاده از داوری در ۱۰ ایالت و در قالب یک برنامه پایلوت به مدت ۵ سال به اجرا گذاشته شد. مشخصات برنامه به شرح زیر بود:● موضوعات داوریموضوعات قابل ارجاع به داوری در سه دسته قراردادها، اختلافات حقوقی و مسئولیت های مدنی تقسیم میشدند و در هر ایالت به تناسب برخی از این موضوعات، لازم الارجاع (اجباری) به داوری بودند.● نوع داوریداوری به صورت داوری واحد و سه نفره انجام می شد. از طرفی برای دعاوی ارجاعی به داوری سقف ارزش مالی تا ۱۵۰۰۰۰ دلار تعیین شده بود.● رای داوررای داور غیر الزام آور بود یعنی در صورت عدم پذیرش یکی از طرفین و اعتراض وی، دادرسی قضایی صورت می گرفت.● شیوه تعیین داورداور به سه صورت زیر انتخاب می شد:o در ۴ ایالت، داور توسط کارمندان دادگاه تعیین و به طرفین ابلاغ می شد.o در ۴ ایالات، دادگاه لیست محدودی از داوران را به طرفین معرفی می کرد تا از بین آن ها انتخاب کنند.o در ۲ ایالت، دادگاه لیست داوران را ارائه می کرد ولی این لیست محدود نبود و طرفین می توانستند داوران پیشنهادی خود را اضافه کنند.در طی گذشت یک سال از اجرای این برنامه از مجموع ۴۸۷۴۵ پرونده حقوقی تشکیل شده در سال اول برنامه، موضوع ۷۲۲۷ پرونده بر اساس برنامه، قابل ارجاع به داوری بود که از این تعداد ۶۲۴۸ پرونده معادل ۱۳ درصد کل پرونده های حقوقی به داوری ارجاع شد که درصد قابل توجهی است. قابل ذکر است مطابق مشخصات برنامه پایلوت، برای اختلافات قابل ارجاع به داوری سقف مالی تعیین شده بود که منجر به کاهش پرونده های قابل ارجاع به داوری می شد. جزییات نتایج در جدول زیر آمده است:بر اساس نتایج مثبت حاصل ازاجرای برنامه پایلوت در سال ۱۹۸۸ و مشاهده اثرگذاری داوری بر کاهش پرونده ها، قانون داوری حقوقی به تصویب رسید. بر اساس این قانون هر ایالت می تواند به منظور کاهش بار پرونده و هزینه دادگاه ها و کاهش اطاله دادرسی ضمن حفظ و ارتقا کیفیت قضایی، در قوانین محلی خود اجازه استفاده از داوری را به دادگاه ها بدهد. بر اساس این اختیار، دادگاه ها می توانند همه پرونده های حقوقی به غیر از مواردی که قانون منع کرده را به داوری ارجاع کنند.درسهای تجربه فوق برای ایران:در بررسی سیر داوری در آمریکا، نکاتی قابل ذکر است که منجر به بهبود قضایی در کشور می شود:● داوری و روش های جایگزین در طی نزدیک به ۸۰ سال به مرور توسعه پیدا کرده تا به بلوغ رسیده است. بر همین اساس پیشنهاد می شود با توجه به ظرفیت های مناسب داوری تجاری در کشور و از طرفی سابقه مرکز داوری اتاق بازرگانی، توسعه داوری تجاری در اولویت برنامه ها باشد و به مرور داوری در سایر حوزه ها ایجاد گردد.● نکته مهم دیگر این است که آمریکا در طرح پایلوت خود ترکیبی از روش ها را مورد آزمایش قرار داد تا با بررسی هر مدل، ضعف ها شناسایی و مدل مطلوب طراحی گردد. بر اساس مدل مطلوب بدست آمده از طرح پایلوت، قانون داوری تصویب شد. در کشور ما نیز این توقع می رود که نسبت به طراحی مدل مطلوب اقدام و بر اساس آن قانونی تصویب گردد یا لااقل برای بهبود قانون داوری، در دوره های زمانی مشخص مثلاً ۵ ساله به آسیب شناسی قانون داوری پرداخته شود و با اصلاح نواقص قانون، سیر تکامل مدل داوری طی گردد و به فرآیند مطلوب داوری رسیده شود.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]