محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828794818
اراک؛ کلان شهری با مشکلات خُرد و کلان
واضح آرشیو وب فارسی:الف: اراک؛ کلان شهری با مشکلات خُرد و کلان
احمدرضا هدایتی، 9 مهر 95
الف قصد دارد با معرفی شهر اراک، در دو بخش مشکلات متعددی که این شهر با آن روبرو است را شناسایی و معرفی کند. در بخش اول این دو قسمتی ابتدا به معرفی کلی شهر اراک خواهیم پرداخت و دو بخش مشکلات مدیریتی و مشکلات زیرساختی این کلان شهر را بررسی می کنیم. ضمنا از زحمات آقای هدایتی در تهیه و تدوین این موضوع مهم تشکر می کنیم.
تاریخ انتشار : جمعه ۹ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۰۱
شهر اراک با قدمت حدود ۲۰۰ ساله، اولین شهر جدید دوران معاصر محسوب می‌شود، شهری که از سوی یوسف‌خان‌گرجی با بهره‌گیری از اصول معماری ایرانی و تا حدودی اسلامی و طبق آخرین الگوبرداری از نقشه‌های شهرسازی نوین با ساختار شطرنجی طراحی و احداث گردید. میرزا آقا خان کرمانی در وصف شهر اراک می‌گوید: «عروس جهان است ملك اراك / كه سرتاسرش مشك‌بيز است خاك».شهر اراک که به خاطر موقعیت سوق‌الجیشی ویژه در منطقه عراق عجم، با اهدف دفاعی احداث گردید، تقریباً از همان ابتدا میزبان صنعتگران مختلف از شهرهای گوناگون ایران شد و به تدریج در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی، صنعتی و کشاورزی توسعه یافت و مدتی بعد و قبل از حوزه علمیه قم، حوزه علمیه اراک نیز توسط مرجع تقلید شیعیان جهان، حضرت آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی در این شهر بنا نهاده شد و در مدت ۸ سال حضور ایشان در اراک، به مرکزی برای تربیت علمای بزرگی چون حضرت امام(ره) تبدیل شد. اما فرآیند توسعه شهری که به شکل نامتوازن در سه مقطع شامل؛ توسعه بطئی و تدریجی ناشی از مهاجرت بعد از ساخت شهر اولیه، توسعه ناشی از مهاجرت و گسترش شهر بعد از احداث کارخانجات در دوران حکومت طاغوت و سرانجام توسعه و گسترش در سال‌های اخیر صورت گرفت، سبب شد تا مساحت شهر اراک اولیه از ۵۱ هکتار در سال ۱۲۷۲ به هفت هزار و ۵۱۷ هکتار و جمعیت آن از ۱۵۰۰۰ نفر به حدود ۶۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۳ برسد و این افزایش ناهماهنگ و بی‌برنامه که همچنان ادامه دارد، ترکیب جمعیتی و شکل مستطیلی با ساختار منظم اولیه شهر را به یک بافت شهری ناهمگون و نامنظم تبدیل کرده است. در واقع فروش و تغییر کابری اراضی کشاورزی اطراف شهر توسط افراد سودجو، اولین گام در مسیر برهم ریختن ساختار و شکل اولیه شهر اراک محسوب می‌شود، اما پس از آن نیز عوامل مختلفی در آشفتگی سیما و نمای شهر اراک تأثیر گذاشته‌اند، این تحولات نه‌تنها منجر به تغییر معکوس بافت جمعیتی از ۷۰ درصد روستایی و ۳۰ درصد شهری شده، بلکه مشکلات متعددی را نیز به شهر تحمیل نموده و باعث شده تا در گذشته نه چندان دور برخی از افراد از این شهر با تعابیری مانند؛ روستاشهر یاد کنند. همانگونه که اشاره شد، این شهر اگرچه در ابتدا به شکل اصولی و با برنامه ساخته شد، اما بعدها با توسعه نامتوازن و تلفیق معماری سنتی و معماری نه چندان مدرن، چهره‌ای آشفته از شهرسازی را در اراک به نمایش گذاشت، وضعیتی که شایسته و سزاور استان عالِم‌خیز، اقتصادمحور و تأثیرگذار مرکزی که بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی کشور را بر عهده دارد و ده‌ها عالِم و دانشمند همچون امام خمینی(ره)، ملامهدی نراقی، ملا احمد نراقی، میرزا حسن آشتیانی، پروفسور حسابی، دکتر محمد قریب، شهید مصطفی چمران، شهید محلاتی، سلمان ساوجی و پروین اعتصامی را در دامان خود پرورش داده و به‌خصوص مرکز استان یعنی شهر عالِم‌پرور و پرظرفیتی مانند اراک نیست.شهری که مبدأ تمرکز و گسترش صنایع قدیم و جدید در کشور است و همانند دیگر شهرهای استان، تربیت علمای بزرگی مانند؛ آیت الله حاج شیخ محمد علی اراکی، کربلایی کاظم ساروقی، میرزا تقی‌خان امیرکبیر، قائم‌مقام فراهانی، علی‌اکبرخان فراهانی، میرزا عیسی فراهانی، آقا ضیاءالدین عراقی، فخرالدین عراقی و سایر مفاخر را بر عهده داشته و در طول دوران دفاع مقدس نیز با تأمین نیرو، تجهیزات و امکانات موردنیاز جنگ و تقدیم بیش از ۲۶۰۰ شهید و هزاران جانباز و آزاده، نقش اساسی در پیروزی رزمندگان و کسب دستاوردهای ملی داشته و هم‌اکنون نیز قادر است که سهم بزرگی از فرآیند تحقق اقتصاد مقاومتی را برعهده بگیرد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که شهر اراک به واسطه ویژگی‌های خاص خود از جمله؛ برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب و نزدیکی به پایتخت و همجواری با استان‌هایی مانند؛ قم و اصفهان و قرار گرفتن در مسیر جاده ترانزیتی شمال جنوب و نیز دسترسی به راه‌های ارتباطی غرب کشور و همچنین عبور خط آهن سراسری از این شهر و به‌خصوص به واسطه وجود صنایع مادر همچون؛ ماشین‌سازی، آذرآب، آلومینیوم‌سازی ایران (ایرالکو)، کمباین‌سازی ایران، هپکو، آونگان، واگن پارس، املاح معدنی ایران و شرکت لجور که در نوع خود در ردیف اولین و بزرگترین کارخانجات کشور هستند و صدها کارخانه و کارگاه صنعتی بزرگ و کوچک دیگر که تولید۸۰٪ از تجهیزات انرژی و بخش قابل توجهی از سایر امکانات موردنیاز کشور در بخش صنعت را بر عهده دارند، از تمام شایستگی‌ها و شرایط لازم برای تبدیل شدن به یک شهر کاملاً مدرن و مولد برخوردار است.از سوی دیگر در سال‌های اخیر، شهر اراک شاهد اجرای حجم انبوهی از پروژه‌های عمرانی توسط شهرداری و سایر دستگاههای ذیربط بوده که اگرچه ممکن است با معایب و نواقصی همراه باشد، اما گام مؤثری در توسعه شهری به‌شمار می‌رود و در صورت توجه و حمایت مسئولین کشوری می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ شهر اراک محسوب شود، حمایتی که لزوماً به معنای حمایت مالی ویژه نیست. همانگونه که اشاره شد، اگرچه شهر اراک به‌عنوان مرکز استان از ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه فراوانی برخوردار است و سهم قابل توجهی در تولید ناخالص ملی کشور دارد، اما در عین‌حال از دیرباز با عقب‌ماندگی‌های متعددی در زمینه توسعه شهری نیز مواجه بوده است، لذا انتظار می‌رفت با قرار گرفتن اراک در ردیف ده کلان‌شهر بزرگ کشور، این شهر بیش از پیش در کانون توجه مسئولین قرار گرفته و از مزایای نسبی این عنوان برخوردار و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های فرهنگی و نیز فعالیت‌های مختلف عمرانی در اراک شتاب بیشتری به‌خود بگیرد.اما چهارمین قطب صنعتی و به نقلی دیگر، پایتخت صنعتی کشور که اینک عنوان هشتمین کلان‌شهر را نیز یدک می‌کشد، به‌رغم نقش ارزشمندی که در عرصه فرهنگی، سیاسی، دفاعی و اقتصادی کشور داشته و دارد، از نظر تسهیلات و ساختار شهری همچنان کوتوله باقی مانده و از ناهنجاری‌های موجود رنج می‌برد.این مشکلات در بخش‌ها و موضوعات مختلف از جمله؛ مشکلات زیرساختی و عمرانی، مشکلات زیست محیطی، مشکلات صنعتی، مشکلات فرهنگی، مشکلات اقتصادی و بعضاً مشکلات مدیریتی قابل بررسی است.مشکلات مدیریتی:در مورد مشکلات مدیریتی عوامل مختلفی در بروز نابسامانی‌های مطرح در مورد اراک نقش داشته است که از موارد ذیل می‌توان به‌عنوان مهمترین آنها نام برد:۱- فقدان سند چشم‌انداز جامع و مانع، اولین مشکلی است که تهیه آن مستلزم مشارکت همه دستگاهها و بهره‌بردن از تخصص افراد صاحب‌نظر و حرفه‌ای و البته آشنا با شهر اراک است.۲- گفته می‌شود که طرح جامع شهر اراك كه توسط مهندسان مشاور زيستا تهيه گرديده است، نیز با همین مشکل مواجه است و چون تهیه کننده با شهر اراک آشنایی کافی نداشته و از راه دور و صرفاً بر اساس آمار و اطلاعاتی که در اختیارشان قرار گرفته طرح را تهیه نموده‌اند، لذا از كارايي لازم جهت رفع معضلات ساختاری شهر اراک برخوردار نیست. ضمن اینکه برخی کارشناسان معتقدند که اصولاٌ زمانبر بودن این‌گونه طرح‌ها، عملاً امکان اجرای آنها پس از طی مراحل طولانی تهیه، تأیید و تصویب را ناممکن می‌سازد.۳- عدم اهتمام دستگاهها به انجام مطالعات کافی برای انجام پروژه‌ها و تهیه طرح‌ها، به‌خصوص در مورد طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی برای سرعت بخشیدن به روند تأمین نیازها و رفع مشکلات شهر، نکته دیگری است که در پاره‌ای از موارد پیامدهای نامطلوبی را در پی داشته است.۴- موازی‌کاری، تداخل‌کاری و نامشخص بودن متولی اصلی برای هماهنگی برخی از امور مانند؛ امور فرهنگی یا امور مربوط به حفاظت از محیط‌زیست، خدمات شهری، ترافیک شهری و فعالیت‌های عمرانی که همواره با معارضان مختلف مواجه است، مشکل دیگری است که همانند بسیاری از دیگر شهرهای کشور، در اراک نیز موضوعیت دارد و نواقص و خلاء‌های قانونی نیز این مشکلات را دوچندان نموده است.۵- از انتصاب مدیران غیربومی نیز پیوسته به‌عنوان یکی از مشکلات جدی در شهر اراک نام برده می‌شود، مشکلی که گفته می‌شود اراک را به مرکزی برای آزمون و خطاها و سکویی برای پرتاب مدیرانی تبدیل نموده که چند صباحی در این شهر فعالیت می‌کنند و مدتی بعد سازمان مربوطه را با انبوهی از مشکلات ترک می‌کنند، البته تجربه نشان داده که متأسفانه در بسیاری ازموارد و مقاطع، مدیران بومی به‌کارگیری شده نیز در حد شایسته مورد حمایت مردم و مسئولین قرار نگرفته‌اند.۶- در زمینه اشتغالزایی و رفع بیکاری نیز گفته می‌شود، مدیران به بهانه ناکارآمدی و ضعف توانایی‌های پیمانکاران، علاقه چندانی به همکاری با پیمانکاران بومی ندارند و پروژه‌های بزرگ عمرانی در شهر معمولاً به شرکت‌های غیربومی سپرده می‌شود، که طبیعتا به تشدید بیکاری در اراک دامن می‌زند.۷- محدودیت سقف نیروی‌انسانی کارآمد و کمبود نیروی متخصص و حتی غیرمتخصص و نیز بودجه و امکانات، مهمترین مشکل در برخی ادارات مانند؛ شهرداری، مراکز درمانی و اداره محیط زیست را به خود اختصاص داده است.۸- مشکل دیگر این است که؛ علی‌رغم برخورداری اراک از صنایع مختلف و تولید انواع محصولات صنعتی، نه تنها دستگاههای دولتی و پیمانکاران داخلی در نقاط مختلف کشور از این توانمندی‌ها استقبال نمی‌کنند، بلکه بسیاری از کارخانجات و شرکت‌های دولتی در اراک نیز به دلایل مختلف از جمله؛ شناخت ناکافی، اطلاعات غلط یا اختلاف سلیقه‌های شخصی و سازمانی، نیازهای خود را از تهران و استان‌های دیگر و حتی سایر کشورها تأمین می‌کنند. در صورتی که خیلی از آنها به راحتی و با کیفیت مناسب و در حد استانداردهای بین‌المللی، در همین شهر قابل ابتیاع است.مشکلات زیرساختی:اگرچه کاهش آلودگی هوای اراک در اولویت قرار دارد، اما کمبودها و نواقص زیرساختی در بخش‌ها و موضوعات مختلف، بیشترین مشکلات را برای شهر تک هسته‌ای اراک به ارمغان آورده است و مهاجرپذیری این شهر نیز، مشکلات را مضاعف نموده است، مشکلاتی که باید از حاشیه‌نشینی، تنگنای فضای تردد شهری و مشکلات ترافیکی، مشکلات مربوط به ناوگان حمل و نقل عمومی، کمبود فضای فرهنگی، ورزشی و تفریحی و نیز مشکل مسکن، تمرکز فضای اداری، تجاری و خدماتی و همچنین آشفتگی چهره شهر، به عنوان مهمترین پیامدهای آن نام برد.۱- حاشیه نشینی و رشد ساخت و سازهای بی‌رویه و غیرمجاز در مناطق حاشیه‌ای نظیر ولی آباد، صالح آباد، کوی امام علی(ع) و سایر نقاط اطراف اراک، در زمین‌هایی که عمدتاً متعلق به منابع طبیعی، اوقاف و سایر مراکز دولتی است، مردم این مناطق را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است، زیرا از یک‌سو تصرف و ساخت‌وساز غیرقانونی و اسکان غیررسمی صورت گرفته و از سوی دیگر همین مسئله سبب شده تا امکان ارائه قانونی خدمات شهری مانند؛ آب و برق و گاز به ساکنین این نقاط از مسئولین ذیربط سلب گردد و دولت در برخی از موضوعات مانند آب، فقط توانسته است با نصب شیر آب عمومی، نیاز آب شرب مردم را تأمین نماید.به این ترتیب، در واقع غفلت یا ناتوانی دستگاهها در پیشگیری از تصاحب غیرقانونی املاک دولتی و ایجاد بیش از ۱۵ محله حاشیه‌نشین در اطراف شهر، سبب شده تا اراک عملاً امکان خدمت‌رسانی به مردم و همچنین فرصت احداث حداقل۵ منطقه ویژه گردشگری و شهرک ویلایی در بهترین موقعیت جغرافیایی و بهترین شرایط آب و هوایی که می‌توانست به شکل استاندارد احداث و به بهترین منطقه شهر تبدیل شود را از دست بدهد.از طرف دیگر دولت نیز تا کنون از تخصیص اعتباراتی که برای بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و مناطق حاشیه‌ای اراک وعده داده شده بود، اجتناب نموده و این نیز در حالی است که سایر اعتبارات تخصیصی نیز پاسخگوی نیاز واقعی شهر برای رفع مشکلات این مناطق نیست. ۲- شبکه قدیمی راه‌های دسترسی و معابر و خیابان‌ها تنگ و باریک داخل اراک، مشکل دیگری است که حتی طرح جامع ترافیک شهر اراک که در سال ۱۳۸۸ در راستای کاهش آلودگی هوای شهر و به‌منظور بهبود عبور و مرور شهری و تسهیل فعالیت ناوگان حمل و نقل درون شهری به تصویب رسید و اجرای آن تا سال ۱۳۹۱ به درازا کشید، هم نتوانست در رفع آن مؤثر واقع شود و شهر اراک همچنان با مشکل گره ترافیکی و کمبود پارکینگ و باریک بودن معابر دست و پنجه نرم می‌کند و به تعریض معابر و ایجاد گذرگاه‌های جدید نیاز دارد، نیازی که تحقق آن مستلزم تخصیص اعتبارات جدید است.چرا که در حال حاضر بیشتر خيابان هاي فعلي شهر اراك با همان شكل و شمايلي مورد استفاده قرار می‌گیرند كه در گذشته نه چندان دور، برای استفاده جمعیت ۱۱۶ هزار نفر در نظر گرفته شده بود و این مسئله همراه با سایر نواقص ساختاری و تجهیزاتی، امنیت تردد در معابر را نیز کاهش داده است.۳- به‌رغم تصویب ده‌ها طرح گردشگری، شهر اراک همچنان از وجود مراکز تفریحی، توریستی و گردشگری در حد معمول و متداول آن بی‌بهره است و این مشکل نه تنها مانع از جذب گردشگر به این شهر شده، بلکه در کنار آلودگی هوا، تأثیرات نامطلوب فراوانی را بر روح روان مردم برجای گذاشته است.۴- به خاطر کمبود اعتبارات مالی، مشکل فاضلاب کشتارگاه اراک هنوز حل نشده و شرایط میدان میوه و تربار با حد مطلوب آن فاصله دارد و شهرداری نتوانسته بازار روز مناسب در نقاط مختلف شهر دایر نماید.۵- به رغم تمام تلاش‌های شهرداری برای زیباسازی چهره شهر، کالبد ظاهری شهر به ویژه در مناطق مرکزی شهر همچنان دچار آشفتگی است و ناهمگونی و عدم تطبیق ساختار اماکن فرسوده و بعضاً مخروبه و شکل نامنظم تابلوی مراکز تجاری و خدماتی با امکانات جدید، این ناهماهنگی را برجسته نموده و جلوه‌های بصری نامطلوبی را از نماي شهری به تصویر کشیده است.۶- کم‌توجهی به حفظ هویت تاریخی و حراست از اماکن قدیمی اراک در کنار ضرورت بازسازی بافت‌های فرسوده، ساختمان‌های مخروبه و معابر و پیاده‌روهای ناهموار، موضوع دیگری است که در گذشته تخریب اماکن نسبتاً تاریخی مانند؛ ساختمان قدیم شهرداری، آمار، ثبت احوال و اسناد، دادگستري، آب‌انبار قدیمی اراک، باغ‌ملی و باغات خیابان شهید رجایی را در پی داشته و نگرانی مردم در مورد نحوه بازسازی و حفظ سایر ابنیه مهم تاریخی به ویژه بازار اراک را سبب شده است.۷- کندی روند اجرای پروژه ملی آزادراه اراک - بروجرد - خرم آباد به طول بیش از ۱۳۵ کیلومتر که با هدف تسهیل در حمل نقل و جابجایی کالا و مسافر و همچنین اتصال محورهای اصلی شمال به جنوب کشور و بندرامام خمینی (ره) عملیاتی و در حال اجراست، موضوع دیگری است که اتمام آن نیازمند تأمین اعتبارات مورد نیاز است.۸- بلااستفاده ماندن فرودگاه اراک، مشکل محوطه‌سازی و ایجاد شبکه خدمات شهری مسکن مهر و سایر شهرک‌ها، کند بودن روند اجرای پروژه‌های عمرانی درون شهری از جمله پروژه‌های احداث تقاطع‌های غیرهمسطح، نامشخص بودن وضعیت پروژه احداث قطار شهری (منوریل)، نیمه کاره بودن و کندی روند تکمیل پروژه‌های الماس غرب، ارگ اراک و شهرک خودرویی که تاکنون یک پنجم آن اجرا شده، همچنین کمبود فضای تجاری مناسب در اطراف شهر، کمبودهای منطقه گردشگری گردو، نامنظم بودن میادین موجود و فقدان نمادهای متناسب با هویت اراک در میدان‌ها، کمبود فضای ورزشی، کمبود و نقص تجهیزات مراکز درمانی، کمبود مجموعه‌های فرهنگی برای برگزاری همایش‌ها، کمبود و ناقص بودن فضای نمایشگاهی برای ارائه محصولات صنعتی و فرهنگی و کمبود مبلمان شهری از دیگر مشکلات شهر به‌شمار می‌روند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[مشاهده در: www.alef.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 95]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها