محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1843626101
آزادسازی موصل؛ گام نهایی در مبارزه با داعش یا آغاز تجزیه عراق؟
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: آزادسازی موصل؛ گام نهایی در مبارزه با داعش یا آغاز تجزیه عراق؟
همان‌قدر که از آزادی موصل، رایحه خوش پیروزی نهایی بر داعش به مشام می‌رسد، بوی تجزیه و تفرقه نیز شدیدتر از هر زمان دیگری، در فضای سیاسی عراق استشمام می‌شود. آزادی موصل، گام نهایی در مبارزه با داعش خواهد بود یا آغاز تجزیه عراق؟
بخش اول مقدمه اصلی‌ترین نبرد با داعش در عراق، مدتی است که به‌صورت مقدماتی آغاز شده است. موصل، اولین نقطه‌ای از عراق بود که به اشغال داعش در آمد و حالا بناست، راهبردی‌ترین عملیات برای آزادی این شهر محقق شود تا حضور داعش در عراق، رو به پایان گذارد. اما این‌ها تنها بخشی از واقعیت پیچیده و شرایط درهم‌تنیده‌ی موصل است. همان‌قدر که از آزادی موصل، رایحه خوش پیروزی نهایی بر داعش به مشام می‌رسد، بوی تجزیه و تفرقه نیز شدیدتر از هر زمان دیگری، در فضای سیاسی عراق استشمام می‌شود. آزادی موصل، گام نهایی در مبارزه با داعش خواهد بود یا آغاز تجزیه عراق؟ اهمیت این سوال زمانی بیشتر درک می‌شود که بازیگران فعال در پرونده موصل و زاویه نگاه آن‌ها به این شهر راهبردی، فهم شود. آنچه در ادامه می‌آید، ضمن بازخوانی مختصر جایگاه موصل در عراق و همچنین اشغال آن توسط داعش، نگاه بازیگران مختلف در سطوح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی به این شهر را مورد بررسی قرار می‌دهد. 1. نگاهی مختصر به موصل موصل مرکز استان نینوا و دومین شهر پرجمعیت در عراق است. گفته شده جمعیت این شهر تا پیش از اشغال توسط داعش به 2 میلیون نفر می‌رسیده است. بیشترین ساکنین این شهر را عرب‌های سنی تشکیل می‌دهند. کردها، مسیحیان و ترکمان‌ها هم البته در این شهر حضور دارند. در خرداد 1393، این شهر به اشغال داعش درآمد. داعش با شناخت دقیق این شهر تاریخی، آن را مرکز خلافت خود نامید. برخی از اعراب سنی ساکن این شهر، از حضور داعش استقبال کردند اما بخشی دیگر، پا به فرار گذاشته و بخش بزرگ‌تری ناچار در شهر ماندند تا داعش بر آن‌ها حکم براند. در خصوص تاریخ موصل نکات بسیاری گفته شده است. اما جایگاه راهبردی آن باعث شده تا رشید رضا یکی از متفکرین اهل سنت، این شهر را برای مرکزیت خلافت اسلامی پیشنهاد دهد. رساله‌ی «الخلافه و الامامه العظمی»، که در واقع مجموعه‌ی سلسله مقالات رشید رضا در نشریه‌ای به نام «المنار» است، در باب خلافت نگاشته شده و شاخصه‌هایی که خلافت اسلامی باید داشته باشد و ترتیبات و ضوابطی که باید از آن برخوردار باشد، پیشنهاد گردیده است. رشید رضا در این‌باره خاطرنشان می‌سازد که خلافت باید در یک منطقه‌ی بینابین شبه‌جزیره‌ی عربستان و آناتولی (قسمت آسیایی ترکیه: آسیای صغیر) که در آنجا عرب‌ها، ترک‌ها و کردها در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند، فی‌المثل در موصل، برپا شود و مناطق مجاور آن (که همچنین مورد ادعای سوریه بود) به آن منضم گردد رشید رضا در این خصوص، اظهار امیدواری می‌کند سوریه، عراق و ترکیه بر سر موصل، که جایگاه آن بر روی نقشه‌های قبل از جنگ اول جهانی مشخص نبود، منازعه نکنند، زیرا موصل همان‌طور که از نامش برمی‌آید، «محل وصل» و رابطه‌ی معنوی میان جوامع عرب، ترک و کرد، که همگی مسلمان هستند، خواهد بود.[1] 2. نگاه بازیگران مختلف به آزادسازی موصل ایران، ترکیه، آمریکا، دولت مرکزی عراق، حشد الشعبی، سنی‌های عراق و اقلیم کردستان این کشور، هر یک به آزادسازی موصل از زاویه‌ای می‌نگرند. این نگاه‌ها طیفی از موضوعات معنادار؛ از استقلال موصل تا فدرالیسم، کنفدرالیسم و یکپارچگی عراق را شامل می‌شود. آنچه در ادامه می‌آید تلاشی است برای فهم نگاه بازیگران مختلف به آینده موصل. 1-2. آمریکا و موصل موصل برای آمریکا، بخش مهمی از پروژه تجزیه عراق محسوب می‌شود. البته موانعی برای تحقق این امر وجود دارد اما واقعیت این است که مطلوب آمریکا، تجزیه عراق است. در چنین طرحی، موصل جایگاهی کلیدی خواهد داشت چرا که می‌تواند شهری مرکزی برای اهل سنت عراق باشد. در نگاه آمریکا به موصل، علاوه بر این ویژگی، مساله دیگری نیز حائز اهمیت است. واشنگتن قصد دارد تا مانع از گسترش قدرت روزافزون حشد الشعبی در عراق شود چرا که آن را عملا توسعه نفوذ ایران در عراق می‌داند. اکنون، حشد الشعبی که فرایند نهادینه شدن آن در ساختارهای رسمی و غیررسمی عراق، در حال تحقق است، توانسته مهمترین رکن عملیاتی در مواجهه با داعش شود. در هر عملیاتی که این گروه، ایفاگر نقش اصلی باشد، پیروزی در دسترس‌تر و سریع‌تر خواهد بود. در چنین شرایطی طبیعی است که آمریکا سعی کند تا موانعی را برای حضور این جریان در عملیات آزادسازی موصل ایجاد نماید. حضور این گروه در آزادسازی مهمترین شهر سنی که اکنون نمادی از موجودیت داعش است، می‌تواند منجر به نفوذ آن در طراحی آینده موصل باشد و این امری نیست که آمریکا به‌راحتی آن را بپذیرد. 1-1-2. اقدامات آمریکا در خصوص عملیات آزادسازی موصل مواضع و اقدامات آمریکا، نشان از این دارد که واشنگتن برای آزادسازی موصل، برنامه خاصی دارد که در ادامه به بخش‌هایی از آن اشاره می‌شود؛ آمریکا بارها اعلام کرده است که در عملیات آزادسازی موصل، حضور مستشاری و آموزشی خواهد داشت. وزیر خارجه آمریکا در سفر به عراق در اواسط فروردین 95 تاکید کرد که عملیات آزادسازی موصل به دست خود عراقی‌ها انجام خواهد شد و نیروهای آمریکایی تنها به کمک و حمایت از نیروهای عراقی در این عملیات می‌پردازند.[2] شبکه تلویزیونی اسکای نیوز اواخر خرداد ماه گفت که نظامیان آمریکایی برای نخستین بار از زمان آغاز عملیات علیه گروه تروریستی داعش در عراق به‌طور مستقیم در عملیات جنگی علیه داعشی‌ها شرکت کردند.[3] این حضور عملیاتی با مواضع اعلانی جان کری، چندان سازگار نیست. لازم به ذکر است که این عملیات‌ها در چارچوب عملیات مقدماتی آزادسازی موصل، مدتی است که آغاز شده و منجر به آزادسازی برخی روستاها در جنوب موصل گردیده است. برخی انتصابات در ارتش عراق، محل تردید است و نشان از نفوذ آمریکا برای اثرگذاری بر عملیات آزادسازی موصل دارد. نجم الجبوری یک نمونه است. عراق تایمز در این خصوص می‌نویسد: «سال 2006 سرتیپ نجم عبدالله الجبوری منصب قائم مقام ارتش در گردان تلعفر را به عهده گرفت و در مدت کوتاهی به یکی از مردان بسیار نزدیک و محبوب نیروهای امریکایی تبدیل شد. در سال 2009 منصب خود را ترک کرد و به امریکا رفت تا دوره های مختلف نظامی را در آن جا سپری کند و به عنوان یکی از پژوهشگران و محققان در یکی از مهمترین مراکز مطالعات استراتژیک امریکا فعال شود. در حدود یک سال پیش شاید هم بیشتر الجبوری در حالی که لباس غیرنظامی به تن داشت و کت و شلوار رسمی پوشیده بود در شبکه الحره عراق امریکا ظاهر شد و با هوشیاری ای متمایز درباره تروریسم و چگونگی مهار آن سخن گفت. چندی بعد سرتیپ نجم الجبوری در شبکه های تلویزیونی ظاهر شد در حالی که با حیدر العبادی، فرمانده کل قوا دیدار می کرد و لباس نظامی بر تن داشت و نشانه های سرتیپی بر دوشش زده شده بود و فرماندهی عملیات نینوا را بر عهده داشت. مدتی بعد وزیر دفاع در تلویزیون ظاهر شد و مجری برنامه سوالاتی از جمله درباره موضوع انتصاب سرتیپ جبوری پرسید. علی رغم پافشاری های مجری وزیر دفاع حاضر نشد در این باره جواب دهد و تنها به گفتن این عبارت که «او را نمی شناسم و نمی دانم چگونه به این سمت منصوب شد و هیچ ربطی این موضوع به من ندارد» اکتفا کرد.»[4] سفر اثیل النجیفی به آمریکا در آذر 93 یکی از نقاط مهم دیگر در فهم راهبرد آمریکا در قبال آزادسازی موصل است. اثیل النجیفی که رهبری حشد الوطنی متشکل از سنی‌ها و به خصوص سنی‌های موصل را برعهده دارد، همراه با برخی شخصیت‌های دیگر عراق به آمریکا رفت تا زمینه دریافت سلاح و همراهی آمریکا با یک ارتش سنی را فراهم سازد. بیانیه کاخ سفید در آن روزها، گویایی مذاکرات صورت گرفته در واشنگتن است: «کاخ سفید به اطلاع رهبران عشایر سنی عراق و نمایندگان گروه‌های مسلح سنی و مسئولان دولت عراق رسانده است که هدف دعوت از آن‌ها برای آمدن به واشنگتن ابلاغ چگونگی تشکیل نیرویی متشکل از یک صد هزار نیروی مبارز مسلح در مناطق سنی‌نشین است.»[5] طبیعی است که طرح تشکیل این ارتش که البته با مخالفت بغداد مواجه شد، در نهایت در عملیات آزادسازی موصل موثر خواهد بود. اثیل النجیفی که هم‌چنان با آمریکا ارتباط دارد، بر اساس گزارشی که فارین‌پالیسی منتشر کرد، در سال 2010 مبلغ 40 میلیون دلار به داعش کمک کرده است. بر اساس این گزارش، النجیفی و سایر دوستانش در استانداری نینوا که اسامی آن‌ها ذکر نشده، شماری از نیروهای داعش را چند سال پیش وارد نهادهای دولتی در موصل کرده بودند و نیز توافق‌نامه‌ها و قراردادهایی با برخی شرکت‌های متصل به داعش امضا می‌کردند تا زمینه را برای اختلاس و پولشویی تکفیری‌ها فراهم کنند.[6] مخالفت با حضور حشد الشعبی در عملیات آزادسازی موصل، یکی دیگر از مواردی است که آمریکایی‌ها بارها در مواضع خود بیان کرده‌اند. اما اخیرا در مواضع اعلانی واشنگتن، در این خصوص تغییری ایجاد شده است. استیو وارن، سخنگوی ائتلاف ضد‌داعش در کنفرانس مطبوعاتی اسفندماه 94 در سفارت امریکا در بغداد برای اولین‌بار گفت که هیچ مشکلی با حضور نیروهای مردمی در عملیات موصل نداریم.[7] اما به نظر می‌رسد این موضع اعلانی، در هنگامه نبرد دچار تغییر شود. آمریکا اگر نتواند مانع از حضور حشد الشعبی در عملیات مذکور شود، سعی خواهد کرد تا با ایجاد محدودیت‌هایی، از اثرگذاری این گروه مردمی جلوگیری کند. 2-2. عربستان، قطر و امارات سه دولت عربستان، قطر و امارات حامی ایجاد اقلیم سنی‌های عراق هستند. این امر را ناظم دباغ نماینده دولت اقلیم کردستان عراق در تهران گفته است.[8] آن‌ها می‌خواهند در کنار همراهی اقلیم کردستان، قدرت شیعیان در عراق را مهار کنند. طبیعی است که آن‌ها برای حل مشکلات اقتصادی اقلیم سنیِ مدنظر نیز حاضر به ارائه خدماتی جهت کسب مواضع هم‌سوتر هستند. اما آیا عربستان از تجزیه عراق و ایجاد یک دولت مستقل سنی در این کشور خشنود خواهد شد؟ واقعیت این است که این امر را باید در چارچوب منطقه‌ای و در پیوند با سایر پرونده‌های منطقه مورد بررسی قرار داد. پیش از این و در زمانی که عراق تحت اشغال آمریکا بود، عربستان مخالف ایجاد یک دولت مستقل سنی بود. شکل‌گیری چنین دولتی به معنای این بود که شیعیان نیز چنین دولتی را در جنوب عراق ایجاد می‌کنند و دارای مرزهای مشترک مهمی با عربستان خواهند شد. این امر برای ریاض، سنگین تمام می‌شد و پیامدهای امنیت ملی سختی برای او در بر داشت. از سوی دیگر، با استقلال سنی‌های عراق، فرایند تجزیه در منطقه، احتمالا فرایندی دومینووار پیدا می‌کرد که با توجه به ویژگی‌های درونی و گسل‌های هویتی فعال در عربستان، می‌توانست تهدیدی برای ریاض هم تلقی شود. لذا عربستان ضمن مخالفت با تجزیه عراق در آن سال‌ها، از شیوه‌های دیگری برای تقویت اهل سنت و بی‌ثبات‌سازی دولت مرکزی عراق بهره می‌برد. اما آیا اکنون نیز نگاه ریاض به مساله تجزیه عراق، این‌گونه است؟ به نظر می‌رسد تغییر معناداری در نگاه عربستان به مساله تجزیه عراق رخ نداده است. البته او هم‌چنان یک عراق بی‌ثبات و درگیر در مسائل داخلی را می‌پسندد و برای این امر به تقویت کردها و اهل‌سنت همسو با خود می‌پردازد. دولت‌های قطر و امارات هم اگرچه در مسائل درونی عراق، توان اثرگذاری دارند اما واقعیت این است که نقش آن‌ها، به کیفیت عربستان نیست و توان انجام رفتارهای تعیین‌کننده را ندارند و صرفا در مسیر بی‌ثبات‌سازی عراق می‌‌کوشند. در این میان، موصل از منظر عربستان، قطر و امارات، کانونی تلقی می‌شود که توان بحرانی نگاه‌داشتن عراق را داراست. لذا نگاه این سه کشور و به خصوص عربستان به موصل، بیشتر از اینکه مبتنی بر پایتختی کشور مستقل سنی باشد، مرکزیتی است برای ادامه بحران و یا حداکثر مرکزی برای اقلیم سنی در نظام فدرال عراق. طبیعی است که با چنین نگاهی، عربستان سعی خواهد کرد تا در عملیات آزادسازی موصل، اهل سنت را تقویت کرده و مانع از حضور حشد الشعبی شود. به نظر یکی از ماموریت‌های السهبان سفیر عربستان در عراق این باشد. پی نوشت ها: [1] . جعفر قنادباشی. «جایگاه موصل و پایتخت خلافت در اندیشه‌های رشید رضا». پایگاه تحلیلی-تبیینی برهان. 3 دی 1393. [2] . http://www.isna.ir/news/95012107144 [3] . http://www7.irna.ir/fa/News/82115398/ [4] . http://aliraqtimes.com/ar/print/56442.html [5] . http://www.alhayat.com/Articles/5987240 [6] . https://foreignpolicy.com/2015/06/23/the-enemy-you-know-and-the-ally-you-dont-arm-sunni-militias-iraq [7] . http://javanonline.ir/fa/news/776432 [8] . http://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/10/06/950845 سعید ساسانیان اندیشکده تبیین ادامه دارد...
95/04/13 :: 03:43
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 163]
-
گوناگون
پربازدیدترینها