واضح آرشیو وب فارسی:روز نو:
علیرضا دایمی:
سفرههای زیرزمینی در آستانه نابودی هستند
برق شاید گران شود اما آب نه.
روز نو :
برق شاید گران شود اما آب نه.
به گزارش روز نو؛ میگویند اگر بعد از جنگ جهانی اول و دوم اگر قرار باشد جنگ بزرگ دیگری رخ دهد به احتمال فراوان بر سر آب خواهد بود. منبع حیاتی زندگی انسان که تحلیل میرود و به سوی بحران حرکت میکند. در ایران که بیشتر وسعتش را کویر و مناطق کم بارش تشکیل میدهد این وضعیت احتمالاً دشوارتر هم خواهد بود. کشوری که از سال 47 به بعد 10 دوره خشکسالی را پشت سرگذاشته و تا سال گذشته هم گرفتار یکی از دورههای خشکسالی بوده است امسال هم که اگرچه میزان بارندگی در مقایسه با گذشته افزایش یافته نمیتوان گفت وارد ترسالی شدهایم یعنی تنها شرایط کمی بهبود یافته است.
مشکلات بعدی که بحران آبی در ایران را دامن می زند میزان مصرف و نحوه برداشت است واقعیت این است که گذشته از مصرف بیش از قاعده ف برداشتهای غیرمجاز از منابع آبی زیرزمینی هم بر حجم مشکلات افزوده یعنی نه تنها اندوخته آبی کشور تقریباً نابود شده بلکه نشست زمین هم به شدت افزایش یافته و در کلان شهری مانند تهران وجود چاههای غیرمجاز که هر روز هم بر تعدادشان افزوده میشود بر شدت بحران افزوده است.
آمار رسمی میگوید در حال حاضر مصرف آب شهری و روستایی حدود ٧ میلیارد متر مکعب یعنی ٧ درصد کل آب مصرفی است. این رقم در حوزه صنعت به یک میلیارد مترمکعب میرسد و ٩٢ درصد باقیمانده را بخش کشاورزی مصرف میکند که این آمار بسیار نگران کنندهای است. به همین دلیل هم کارشناسان جهانی پیش بینی میکنند منابع آبی ایران در چند سال آینده به پایان خواهد رسید. سازمان فضایی آمریکا «ناسا» هم گزارشی پیرامون گرمایش جهانی و خشکسالی در 30 سال آینده جهان منتشر کرده که براساس آن 45 کشور جهان در معرض خشکسالی شدید هستند و ایران در رتبه چهارم فهرست هشدار قرار دارد.
هشدارها در مورد استفاده از منابع آب زیرزمینی هم به همین اندازه جدی است چون اگر آبهای زیر زمینی تحلیل برود شوری خاک بر آب تأثیر جدی میگذارد و عملاً باقیمانده منابع آبی را غیر قابل استفاده میکند. یعنی با از بین رفتن سفرههای آب زیرزمینی در عمق ٤٠ متر املاح و شوری خاک جذب آب میشود که تهدید بزرگی برای منابع آبی است.
با این اوصاف هشدار به مصرف کنندگان شهری و تهدید به قطع اشتراکشان احتمالاً تأثیر چندانی بر میزان بحران ندارد هرچند که میتواند الگو و فرهنگ مصرف را بهبود دهد به عبارت دیگر مصرف کننده بد و عمده آب در ایران بخش کشاورزی است که اتفاقاً به چاههای غیرمجاز هم دسترسی دارد در حوزه صنعت هم وضع بر همین منوال است و افزایش حفر این چاهها هم نشان میدهد که باید هرچه سریعتر کاری کرد و تدبیری بلندمدت اندیشید قبل از آن که از مرحله بحران به روزهای فاجعه برسیم.
علیرضا دایمی "دائمی" معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو هم میگوید شرایط سفرههای زیر زمینی در وضعیت به شدت بحرانی قرار گرفته است چون در حال حاضر حدود 600 هزار چاه مجاز و در حدود 300 هزار چاه غیر مجاز فعال هستند که به صورت بی رویه از سفرههای زیر زمینی آب برداشت میکنند به طوری که پیش بینی میشود در صورت تداوم این وضعیت حتی چاههای مجاز دارای پروانه هم دیگر قادر به برداشت نخواهند بود.
مشروح گفتوگوی "امیدایرانیان" با علیرضا دایمی معاون وزیر نیرو را در ادامه میخوانید:
آقای دایمی منابع آبی ایران همانطور که وزارت نیرو هم بارها تاکید کرده در حال کاهش است و به عبارت دیگر هر روز بیشتر از دیروز تحلیل میرود با توجه به بارشهای اسمال وضعیت امروز ایران را از نظر منابع آبی چگونه ارزیابی میکنید؟
واقعیت این است که اگر چه متوسط منابع آبی کشور امسال در مقایسه با سالهای قبل از وضعیت بهتری به نسبت برخوردار است، اما این متوسطها بیانگر شرایط مناسب آبی در کشور نیست چون کماکان در بسیاری از شهرها با پدیده خشکسالی مواجه هستیم و این شرایط در شهرهای جنوبی کشور از جمله استانهای فارس و هرمزگان وخیمتر است و منابع آبی در وضعیت قرمز قرار دارد. با این وجود در میزان بارندگیها به سمت شرایط نرمال پیش رفتهایم. به عبارت دیگر با توجه به این که پایان شهریور ماه سال جاری پایان سال آبی است، بررسیهای صورت گرفته از وضعیت سدهای کشور نشان میدهد در مقایسه با سالهای گذشته در شرایط به نسبت بهتری قرار داریم. البته با وجود وضعیت نرمال در سدها همچنان پهنه خشکسالی گستردهای در کشور وجود دارد چون کشور طی چند سال متوالی با افزایش درجه دما مواجه شده بر اساس این روند امسال هم درجه حرارت گرما یک درجه بیشتر از حد متوسط برآورد شده و در نتیجه میزان مصرف آب روندی افزایشی داشته است. نکته دیگر این که در زمینه مدیریت منابع آبی با چالشهای بسیار بزرگی مواجه هستیم. پهنه آبی موجود هم بیانگر آن است که شرایط اصلاً مناسب نیست. در حال حاضر اکثر رودخانهها و تالابها به دلیل کم آبی و افزایش درجه حرارت دما خشک شدهاند و در وضعیت بحرانی قرار دارند.
در وضعیت فعلی حال و روز سفرههای زیرزمینی را چگونه ارزیابی میکنید؟ کارشناسان در سالهای اخیر نسبت به افزایش برداشتهای غیرمجاز از منابع زیرزمینی ابراز نگرانی کردهاند وزارت نیرو برای مقابله با این مشکل چه تدبیری اندیشیده است؟
این نگرانی کاملاً درست و منطقی است چون به دلیل برداشتهای بی رویه از منابع آبی، شرایط سفرههای زیر زمینی در به شدت بحرانی گزارش میشود و این موضوع موجب شده بخش زیادی از منابع استراتژیک کشور با تهدیدهای جدی مواجه شود. در حال حاضر هم حدود 600 هزار چاه مجاز و 300 هزار چاه غیر مجاز فعال گزارش میشود که بدون مجوز بهره برداری در حال برداشت از منابع آبی هستند این در حالیست که پیش بینی میشود در صورت تداوم این وضعیت حتی چاههای مجاز دارای پروانه هم دیگر قادر به برداشت از سفرههای زیر زمینی نخواهند بود.
در تهران و دیگر کلان شهرها اوضاع پیچیدهتر است چون شهرداریها خود یکی از عوامل تحلیل رفتن منابع زیرزمینی هستند و تعداد زیادی از چاههای غیرمجاز توسط آنها حفر میشود در این خصوص راهکار چیست؟
در این شرایط به شهرداریها توصیه میکنیم هرچه سریعتر نسبت به اخذ مجوز برای حفر چاه اقدام کند. سال گذشته 7 هزار و 200 حلقه چاه بسته شد اما اگر بسته شدن چاههای غیرمجاز با همین سرعت پیش برود زمان طولانی نیاز خواهد بود تا تمام چاههای غیرمجاز بسته شود و این در حالیست که گزارشها نشان میدهد که حفر چاههای غیرمجاز کماکان ادامه دارد وحتی شاید سرعت حفر چاههای جدید از سرعت بسته شدن آنها بیشتر هم باشد. نکته دیگر این که متاسفانه کماکان تعیین سهمیه و تخصیص آب محیط زیست کشور فقط در مرحله گفتوگو است و نه تنها تالابها و محیطهای آبی در معرض خشکسالی شدید هستند بلکه همه نگران دائمی شدن ریزگردها هستیم.
سال گذشته همزمان با بروز پدیده خشکسالی در تابستان برنامههایی نظیر اعمال جیره بندی آب مطرح شد امسال وضعیت به چه صورتی بود؟
سال گذشته به دلیل کمبود ذخایر آبی سدها و بروز پدیده خشکسالی بحثهایی در زمینه سهمیه بندی منابع آبی در تهران مطرح شد و وزارت نیرو بارها اعلام کرد مشترکان پر مصرف جریمه میشوند اما امسال به دلیل ذخایر مناسب آب سدها با کمبود منابع آبی مواجه نیستیم. یعنی که با سپری شدن تابستان تا تابستان سال آینده مشکلی در زمینه منابع آب نخواهیم داشت. اما باید اقداماتی در مورد هزینههای مصرفی آب صورت بگیرد. در حال حاضر هزینههای مصرفی آب برای وزارت نیرو به صرفه نیست.
با توجه به افزایش هزینههای مصرفی امسال وزارت نیرو برنامهای برای افزایش قبوض آب و برق دارد؟
بحث افزایش نرخ اساساً در برنامههای وزارت نیرو قرار ندارد آنچه تا امروز هم در زمینه تعیین نرخ آب و برق اعمال شده تعدیل نرخ مطابق با نرخ تورم است اما با توجه به شرایط موجود تغییر جدی در زمینههای مصرفی آب و برق وجود ندارد وزارت نیرو درخواست تعدیل قیمتها را ارائه کرده اما در شورای عالی اقتصاد باید این موضوع مورد ارزیابی قرار بگیرد. البته در زمینه مصرف برق هم در حدود یک سال و نیم است که هیچ گونهای افزایشی قیمت رخ نداده است بنابراین احتمال افزایش قیمت برق وجود دارد اما نرخ آب در پایان سال 94 مورد بازنگری قرار گرفته بنابراین پیش بینی میشود تا پایان سال جاری تغییری در قیمت آب رخ ندهد این در حالیست که مجموعه یارانههای انرژی در حدود 50 هزار میلیارد تومان تعیین شده است.
با توجه به هشدارهای مکرر وزارت نیرو در زمینه مدیریت مصرف آب استان تهران در تابستان سال گذشته، وضعیت ذخایر آب سدهای استان تهران را چگونه ارزیابی میکنید؟
امسال در مقایسه با سال گذشته وضعیت آب سدهای اطراف تهران در شرایط بهتری قرار دارند اما این به معنای پایداری طولانی مدت منابع آبی استان تهران نیست. یعنی مشکلات در وضعیت مخازن سدها، شبکه انتقال آب و توزیع همچنان پا برجاست و تهران همچنان در شرایط خشکسالی قرار دارد.
*اميد ايرانيان
تاریخ انتشار: ۰۹ شهريور ۱۳۹۵ - ۱۰:۱۳
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: روز نو]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 19]