واضح آرشیو وب فارسی:24 آنلاین نیوز: سایت باشگاه خبرنگاران جوان وابسته به معاونت سیاسی صداوسیما نقدی را علیه مسعود ده نمکی منتشر کرد. در این مطلب آمده است:از یاد نبرده ایم روزهایی را که فروش بالای آثار ده نمکی مثل مشتی محکم به دهان منتقدان و فرهیختگان سینما و به طور اعم اهالی فرهنگ ایران کوبیده می شد. تعارف که نداریم. وضع همین بود. ده نمکی شده بود راز بزرگ اجتماع ایران. چرا می فروشد؟! مگر لودگی و این همه ایراد داستانی و ساختاری در چهره این فیلم ها پیدا نیستند؟ او از رانت های خاصی برای بیان بعضی مضامین تابو شده برخوردار بود اما چنین چیزی تمام مسئله را توضیح نمی داد. آیا مردم بیشتر از این نمی فهمیدند؟ خیلی از روشنفکران با لب و لبچه ای ورکشیده و چشم هایی نیم کش؛ و با یک سرخوردگی تمام همین رأی را صادر کردند. اما آیا همان افراد حاضرند امروز که آثار ده نمکی دیگر آنقدرها هم نمی فروشند، بیایند و بر جهش روشنفکرانه ی توده ها طی هشت الی ده سال حکم کنند؟ نه آن حرف درست بود و نه چنین حرفی صحیح است. باید از ابتدا ده نمکی را نه به عنوان یک شخص، بلکه به عنوان سطحی که در آن انعکاس تصویر خیلی از رویدادهای نامرئی اجتماع پیداست مطالعه می کردیم و هنوز هم برای عبرت گرفتن از گذشته در جهت به کار بستن برای آینده دیر نشده. *فیلم های ده نمکی چرا اینقدر می فروختند؟ گاهی بعضی آثار هنری توسط توده ی گسترده ای از مردم در حالی پسندیده می شوند که جماعت روشنفکر، دلایل غیر قابل انکاری برای بد بودن شان دارند؛ چه کسی برای تانک قمه می کشد؟ کی هست که با پا کوبیدن میان میدان مین و فقط چهل-پنجاه متر راه رفتن، یک معبر امن ایجاد کند؟ کجا ممکن است که تمام افراد پادگانی بزرگ، بوی معده ی آدمی چاق را با بمب شیمیایی اشتباه بگیرند؟ و… مردم جوابی برای چنین پرسش هایی ندارند، اما این بی پاسخ ماندن باعث نمی شود که آن ها دست از اخراجی ها بردارند و برای دیدن سری دومش که بزعم برخی خیلی ضعیف تر از اولی است، گیشه ها را منفجر نکنند و یا حتی بعد هم با اینکه نزول کیفی را در سری دوم کار دیده بودند، وقتی قسمت سوم روی پرده رفت پشت در سالن ها صف نکشند. مردم بی منطق نیستند. این ایرادها را حتی اگر کسی نگوید خودشان هم می فهمند؛ اما برخورد آن ها با چنین متاع هایی مثل روشنفکران صفر و صدی نیست؛ یعنی ایرادها را نه اینکه نبینند، بلکه نادیده می گیرند. اما مگر چه جادویی در این آثار هست که توده ها را با وجود تمام این ایرادهای کاملاً واضح ، باز هم شیفته خود می کند؟ چرا مردم عیوب را می بینند ولی نادیده می گیرند و آن چیست که آن ها می بینند و روشنفکران نمی بینند؟ چگونه می شود بر مردمک چشم این مردم نشست و زیبایی چنین آثاری را دید؟ راز جذابیت آثار عامه پسند، هیجان زدگی و غلظت بالای روایت آن هاست. فیلم های عامه پسند موضوعاتی را نمایش می دهند که هر مخاطبی از آن ها اطلاع دارد اما پرداختن به همین موضوعات تکراری، با جو زدگی و هیجانی بالا انجام می شود؛ موضوعاتی که در تاکسی و اتوبوس، پیاده روی جلوی مغازه ها، ساعت چای نوشیدن یا ناهار کارمندان و مهمانی های فامیلی و دوستانه، بحث شان مطرح می شود؛ یعنی چیزهایی که همه می دانند، اما تخصص فیلم های عامه پسند، روایت کردن همان چیزهای تکراری با شور و نشور بالاست. هنر عامه پسند از این لحاظ یک کپی (گاه دست چندم) از شیوه های جذب مخاطب در هنر آیینی است. مخاطب هنر آیینی (مثلاً تعزیه) تمام مسائلی را که در اثر مطرح می شوند از قبل می داند و هیچ کنجکاوی خاصی از ابتدای مواجهه با یک کار یا حتی شاهکار اینچنینی در او وجود ندارد؛ پس هنرمند ناچار است آن موضوع تکراری را هربار با هیجان و آب و تاب بیشتری تعریف کند. در میدان هنر آیینی ابتکار نه در خلق یک موضوع جدید، بلکه در کشف راه های هرچه جدیدتر برای هیجان و شور بخشیدن به روایت هزارمین باره آن موضوع است. فرمول هنر عامه پسند هم همین است؛ این سخن مقایسه سطح نیست بلکه تطابق روش هاست. آیا مثلاً فیلم اخراجی ها موضوع جدیدی را مطرح کرد؟ رزمنده هایی که امروز برای ما اسطوره شده اند خیلی هایشان گذشته ای چنین و چنان داشتند، عشق مسئله خوبی است، وطن چیز مهمی است و… این موضوعات هیچ کدام جدید نیستند و همه می دانیم شان اما ده نمکی در فیلمش برای روایت آن ها حسابی جو می دهد. قهرمان فیلم او نه یک لات معمولی، بلکه گنده لات محله است و نوچه های دور و برش نه چند تا از اجامر و اوباش عادی، بلکه حسابی در این میدان صاحب نام و البته صاحب سبک هستند… همه چیز در اینجا غلیظ است و این غلظتِ بالاست راز سینمای ده نمکی. او چیزهایی را که همه مردم می دانند با غلظتی صد برابر تعریف می کند، شلوغش می کند، شور همه چیز را در می آورد و شور می دهد و مردم فیلم را می بینند، کلی به جو و هیجان زدگی بالای آن خرده می گیرند و مسخره اش می کنند در حالی که از همان چیزها لذت هم برده اند و دفعات بعد، باز به استقبال دنباله هایش خواهند رفت و باز مسخره کردن و لذت بردن همزمان… البته این تمسخرهای مردم هیچ گاه در آمارها ثبت نمی شوند و تنها چیزی که ثبت می شود و ما همه بر سرش بحث می کنیم آمار فروش گیشه است. مردم می دانند که کسی برای تانک قمه نمی کشد، کسی باراه رفتن ۵۰ متری در میدان مین، معبری امن باز نمی کند، هیچ وقت ممکن نیست که تمام افراد یک پادگان بزرگ بوی معده بایرام لودر را با بمب شیمیایی اشتباه بگیرند و… اما علیرغم تمام این دلایل غیر قابل انکار برای بد بودن عامه پسندی مثل خراجی ها، باز هم آن را می پسندند؛ چون آن ها عادت دارند که به طور همزمان ایرادها را مسخره کنند و مخاطب شیفته اثر هم باقی بمانند. مردم نود شب از یک سریال ایراد می گیرند اما تا قسمت آخر پای آن می نشینند و تکیه کلامهایش را در محاورات شان استخدام می کنند. آن ها به خاطر لذتی که در کنار این ایرادها از چیزهای دیگر یک فیلم نصیب شان شده، عیوب و اختلال هایش را می بخشند، می بخشند اگرچه فراموش نکرده اند، نادیده می گیرند اگرچه دیده اند و طعنه به همین ایرادها می تواند موضوع یک بحث دیگر در اتوبوس و تاکسی آن ها باشد یا بحثی در پیاده روی جلوی مغازه ها، ساعت ناهار و چای نوشیدن در محل کار، مهمانی های فامیلی و دوستانه و… *فیلم های ده نمکی چرا دیگر نمی فروشند؟ مسعود ده نمکی فیلم به فیلم ضعیف تر شده است و روی همین حساب، تئوری (ساخته شدن فیلم های او توسط دیگران) هربار بیشتر تقویت می شود؛ اما این را هم باید در نظر گرفت که آن افراد هدایت کننده ی پشت پرده، از اولین فیلم ده نمکی تا بحال همچنان در کنار او حضور داشته اند و این حضور مانع از ادامه ی سیر نزولی سینمای او نشده است. قضیه این است که او فیلم به فیلم غرّه تر شده و کمتر از مشورت دیگران استفاده می کند . ده نمکی به نقدها هم هیچ توجهی ندارد و مرتب جنبه هایی که باعث انتقادات منفی نسبت به او شده اند را در آثارش پررنگ تر کرده؛ همین چیزها باعث شده اند که رسوایی ۲ را یکی از بی کیفیت ترین فیلم های سال بنامند و در حالی که تا این لحظه سه میلیارد تومان فروش داشته، دلیلی برای چنین رقمی بجز طنین نام آثار قبلی سازنده اش نشود پیدا کرد، رقمی که البته نسبت به آثار قبلی ده نمکی هم خیلی کمتر شده. ده نمکی حالا چند سالی می شود که در حال هزینه کردن از اعتبار قبلی اش بین مخاطبان عام سینماست و این اعتبار مرتب در حال کمتر شدن و تحلیل رفتن است. آنچنان که مشخص است، معادله ی ده نمکی امروز خیلی ساده شده؛ استقبال اولیه از او به دلیل مجوزی که برای عبور از بعضی خطوط قرمز داشت به وجود آمد؛ به علاوه ابتکاراتی نیم خطی که فرمول سینمای قبل از انقلاب را با ژورنالیسم عامه پسند پیوند می دادند. دوره افول او هم تبیین ساده ای دارد؛ تکرار همان مؤلفه های اولیه تا حد بیرون زدن کلیشه ها و غرّه شدن فیلمساز به مخاطبان فراوانش که باعث گوش فراندادن او به سخن منتقدان و در نتیجه غرق شدن هر چه بیشتر در مکررات شده. بحث ده نمکی با رسوایی ۲ تقریباً تمام می شود. او امروز عصبانی است و مخاطبانی که در جشنواره فجر، از سالن تماشای فیلمش بیرون زدند را متهم به سیاسی کاری می کند و می گوید چپ به این دلیل با من چپ است و راست به آن دلیل لج. اما قضیه این ها نیست. کیفیت کار آخر ده نمکی اینقدر پایین بود که طبیعی به نظر می رسید چنین اتفاقی بیفتد. او نتوانست از موفقیت اولیه ای که به دست آورده بود به عنوان یک شروع خوب استفاده کند. فیلم های بعدی مسعود ده نمکی قطعاً از این یکی هم کمتر خواهند فروخت و همین حالا و در زمانه ای که خیلی از آثار به راحتی رقم های بالای ده میلیارد تومان را درو می کنند، او در عدد سه میلیارد باقیمانده؛ این یعنی پایان یک دوران، دورانی که نازل ترین سطح سینما، خود را صاحب عنوان های معناشناختی هم می دانست و با اشاره به رقم فروش گیشه ها به منتقدین خودش پوزخند می زد. سینمای ده نمکی از این لحاظ در نوع خودش یکه و بی همتا بود که هم ادعاهای معناشناختی داشت و هم در نازل ترین سطوح عامه پسند قرار می گرفت. حالا مرزها کاملاً مشخص شده اند و در یک سوی قضیه من سالوادور نیستم و… قرار می گیرند و در سوی دیگر ابد و یک روز و بادیگارد و اژدها وارد می شود؛ و همه هم خوب می فروشند بی اینکه دیگر کسی مثل قبل برای اخراجی ها و معراجی ها و رسوایی ها پشت در گیشه صف بکشد.
جمعه ، ۲۹مرداد۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: 24 آنلاین نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 104]