واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: سنتي كه آلرژي مدرن را حذف ميكند
هرسال فصل بهار فصل غليان آلرژي است. همه كساني كه نسبت به عوامل حساس فصلي مثل عطر، بو و گرده گل حساس هستند در...
نویسنده : ربابه زینال
هرسال فصل بهار فصل غليان آلرژي است. همه كساني كه نسبت به عوامل حساس فصلي مثل عطر، بو و گرده گل حساس هستند در فصل بهار شاهد اوج گرفتن حساسيتهاي فصليشان خواهند بود. عطسه كردنهاي مكرر، آب ريزشهاي بيني چند روزه، سرگيجهها و سردردهاي طولانيمدت همه از نشانههاي آلرژي فصلي هستند كه در نهايت به تورم مجاري تنفسي، سرخي و اشكريختن چشم منتهي ميشود. دقت كرديد آلرژي و نشانههايش به آن معنا و مفهومي كه در ميان ما شهرنشينها تعريف شده و ميبينيم در ميان روستانشينها و طبيعتنشينها وجود ندارد؟ دليل اصلي اينكه ما شهرنشينها بيشتر از طبيعتنشينها با بعضي از بيماريها درگير هستيم دوربودنمان از اصل طبيعت است.
وقتي 24 ساعت روز، هفت روز هفته، 30 روز ماه و عين 365 روز سال را در چهارديواري خانه و محل كار هستيم، زماني كه از هر نوع و گل و گياه دوري ميكنيم طبيعي است كه به محض مواجهه بدنمان با گردهافشاني، شاهد نشانههاي آلرژي شديد باشيم. اين روزها با ناكارآمد شدن بسياري از درمانهاي مدرن و حتي محرز شدن زيانهاي ناشي از مصرف بيرويه داروهاي شيميايي، شاهد اقبال دوباره مردم به طب سنتي و گياهي شدهايم. باورتان ميشود روشي به نام گلدرماني داريم كه براي هميشه بسياري از حساسيتهاي فصلي بهار را درمان ميكند؛ درمانهايي كه با آيينها و مراسمي معنوي همراه است و نشاط جسم و روح را با هم به ارمغان ميآورد و گل و گياه و طبيعت را جايگزين قرص و آمپول و شربت ميكند.
گلغلتان؛ سنتي زيبا و درمانگر
يكي از نسخههايي كه سنت براي رفع آلرژي فصل بهار آن هم از زمان كودكي توصيه كرده است «گل غلطان» نوزادان است. سنت گل غلتان هر سال فصل بهار همزمان با آغاز نيمه دوم ارديبهشت ماه و شروع فصل گل محمدي تنها در بعضي از استانها و شهرهاي كشور انجام ميشود. يكي از شهرهايي كه همه ساله در اين فصل شاهد برپايي مراسم گل غلتان و حضور چشمگير گردشگران داخلي و خارجي است شهر دامغان است. به گفته يكي از مسئولان ميراث فرهنگي دامغان اين مراسم معمولاً هر سال در شهر اميريه برگزار ميشود. اين شهر در ۸۵ كيلومتري شمال شرقي سمنان و ۲۲ كيلومتري جنوب غربي دامغان و به فاصله سه كيلومتري جاده شوسه در مسير تهران – مشهد و در قسمت شمالي دشت كوير قرار دارد. اميريه پيش از اين اميرآباد نام داشته كه بعدها در مصوبه هيئت وزيران به اميريه تغيير نام داد و هنوز در ذهن بعضي از مردم به اسم اميرآباد شناخته ميشود. در فصل رويش گلمحمدي همزمان با گلچيني و گلابگيري كه در كوير كاشان شاهد آن هستيم در دامغان مراسم گلغلتان انجام ميشود. در اين مراسم زنان فاميل كودك زير يكسال در قديم و امروزه كودكان تا دو سال را در گل غلت ميدهند. انجام مراسم به اين شكل است چند نفر از زنان فاميل صبح زود براي چيدن گلهاي مورد نياز راهي باغ يا گلستان ميشوند. در ميان باغات و مزارع با ذكر صلوات و خواندن شعرهاي سنتي مراسم گلچيني را انجام ميدهند.
يكي از اشعاري كه معمولاً از ديرباز تا به امروز در اين مراسم استفاده ميشده اين شعر است: همه كوه و كمر بوي تو داره يا محمد / كدوم گل قامت و روي تو داره يا محمد/ همون ماهي كه از كوه ميزنه سر/ نشان طاق ابروي تو داره يا محمد/ مشامم تازه از بوي محمد/ به قربان گل روي محمد/ اگر باشد مرا صد جان شيرين/ فداي لاخه موي محمد/ محمد در عرب سردار دينه/ محمد نور رب العالمينه/ محمد كه خدا پيغمبريش داد/ چراغ آسمان شمع زمينه.
مراسم گلچيني بايد حداكثر تا يكي دو ساعت بعد از طلوع خورشيد به پايان برسد. بعد از چيدن گلها و انتقالشان به محل مراسم كه سابقاً در خانهها و محلهها بوده اما امروزه در محلهاي خاص مراسم انجام ميشود، زنان گلهاي چيده شده را پرپر ميكنند. جز گلبرگهاي گل محمدي همه شاخهها و تيغها جدا ميشوند تا مبادا به بدن نوزاد آسيب برسانند.
آغاز زندگي با آب، گل و شعر
پيش از انجام مراسم بايد حتماً نوزاد را به حمام ببرند و بدنش را كاملاً شست و شو دهند، سپس پارچهاي سفيد پهن ميكنند و كودك را كه استحمام كرده بدون هيچ لباسي و با كمترين پوشش كه ميتواند پوشك آن نوزاد باشد داخل پارچه سفيد مستطيل شكل ميگذارند. روي كودك را بايد با گل محمدي پركنند. معمولاً دو طرف پارچه را مادر، عمه، خاله يا مادربزرگ ميگيرند و در انجام مراسم همسايهها نيز مشاركت ميكنند. معمولاً خانمهاي همسايه نيز به اين مراسم دعوت ميشوند. رسم بر اين است كه زنان همانطور كه چهارطرف پارچه را گرفتهاند كودك را تاب ميدهند تا خوب در ميان گلها غلت بخورد و بوي گل كامل وارد مجاري و مشامش شود. معمول است كه زمان غلت دادن كودك چهارزن گوشهگير پارچه، صلوات و ذكر ميفرستند و در تحسين زيباييهاي كودك شعر ميخوانند، اين كار هم با هدف تأثيرگذاري نوا در آن لحظه انجام ميشود هم كودك با شنيدن صداي اطرافيان از غلت خوردن نميترسد.
يكي از اشعاري كه معمولاً در اين مراسم خوانده ميشود اين شعر است: اي سرو شنا از كجا آمدهاي /اي خرمن گل، ز باغ جان آمدهاي / خون شد جگرم براي دير آمدنت /اي خرمن گل، ز باغ جان آمدهاي
و با تكان دادن نوزاد اين بيت را زمزمه ميكنند: از در درآمد ماهي، از دل كشيدم آهي / ياران نگيرين راه را تا من ببينم ماه را.
پس از انجام مراسم پدر و مادر كودك، ميزبان ميهمانان مراسم به صرف چاي و شيريني هستند. سنت گلغلتان براين بوده است كه در اين مراسم نوزادي را غلت ميدادهاند كه در همان فصل يا زمستان سال قبل متولد شده است، البته اغلب نوزاداني بودند كه تازه حمام دهمين روز تولدشان را پشت سر گذاشته بودند. بعدها كودكاني كه اولين بهار زندگيشان را تجربه ميكردند هم شامل اين مراسم شدند. امروزه چون مادران منطقه از محاسن انجام اين مراسم در دور كردن آلرژي از كودكانشان باخبر هستند تلاش ميكنند هر سال اين مراسم را در حد و اندازه خانواده براي كودكشان انجام دهند.
غنچهاي گل براي غنچههاي زندگي
امروزه كه خانوادهها از تأثير مثبت اين مراسم آگاه هستند تلاش ميكنند حتي اگر نوزادي دارند كه قرار است نيمه دوم سال به دنيا بيايد بخشي از گل محمدي را در يخچال يا فريزر نگه دارند تا به محض حمام دهمين روز نوزاد را در گلهاي فريز شده غلت بدهند.
بارها پيش آمده كه نوزاد درست در آغاز فصل گل محمدي به دنيا آمده است و آنقدر ريز است كه امكان انجام مراسم وجود ندارد به همين دليل بزرگترها يك غنچه گل محمدي را در همان روزهاي تولد در كام نوزاد قرار ميدهند و تا آخرين روز شكوفاشدن گلها براي انجام مراسم صبر ميكنند.
محليها و بزرگترها معتقدند به طور كلي انجام اين مراسم از هنگام تولد تا يك سالگي نوزاد قابل انجام است. در باور اهالي منطقه غلتانيدن بدن نوزاد در ميان برگهاي گل، سبب حفظ طراوت و شادابي او و دور ماندن از بيماريهاي مختلف ميشود. زنان كهنسال شهر اميريه در بيان علت انجام اين كار چنين بيان ميكنند كه طراوت برگهاي گل از پلاسيده و چروك شدن پوست بدن كودك جلوگيري و ديگر اينكه كودك را خوشرو، چاق و چله و سرحال ميكند.
در سالهاي اخير اين رسم در خانه پدر نوزاد و با حضور جمعي از زنان فاميل انجام ميشود. گفتني است كهنسالان نقاط مختلف شهرستان انجام اين آيين را از زمان خردسالي به ياد دارند. بر اين اساس مراسم گلغلتان از نسلهاي پيشين به يادگار مانده و در زمره ميراث معنوي (ناملموس) شهرستان دامغان قلمداد ميشود. در باور برخي اهالي شهرستان نيز انجام گلغلتان نوزاد سبب مصون ماندن كودك در ساليان عمر خود از انواع حساسيتهاي فصلي مرتبط با ذرات گل و گياه به خصوص در فصل بهار ميشود.
گلبرگهاي استفاده شده در مراسم به هيچ وجه دور ريخته نميشود بلكه پس از انجام مراسم آنها را خشك كرده و در مصارف گوناگوني همچون درمان سنتي بيماريها، معطر ساختن جانماز و غيره استفاده ميكنند. برخي زنان نيز گلهاي خشك شده را در ميان كيسههاي كوچك پارچهاي ريخته و آن را در ميان اقلام جهيزيه عروس قرار ميدهند.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۶ خرداد ۱۳۹۵ - ۲۱:۰۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 40]