تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833421696
جستجوی صلح در فضای ماوراء جو/ جایگاه «کوپوس» در صلح جهانی کجاست؟
واضح آرشیو وب فارسی:مهر: مقاله تحلیلی؛
جستجوی صلح در فضای ماوراء جو/ جایگاه «کوپوس» در صلح جهانی کجاست؟
شناسهٔ خبر: 3664371 - شنبه ۱ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۴:۳۲
بین الملل > آمریکای شمالی
آنچه کوپوس را از سایر کمیته ها متمایز کرده حضور جدی و اثرگذار سازمانهاي بين‌المللي، سازمانهاي دولتي، مردم‌نهاد و آژانسهای بین المللی است که رسما عضو این کمیته بوده و در فرآیند مصوبات موثرند. خبرگزاری مهر، گروه بین الملل ـ علی آزاد*: پنجاه و پنجمین نشست کمیته فرعی حقوقی کمیته استفاده صلح آمیز از فضای ماورای جو سازمان ملل متحد (کوپوس) در نیمه دوم فروردین سال جاری در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در وین اتریش و با حضور بیش از شصت کشور، سازمانهاي مردم‌نهاد و آژانس های بین دولتی به مدت ۱۲ روز برگزار شد. نوشتار ذیل به بهانه این اجلاس که بیش از نیم قرن از عمر آن می گذرد به تحریر در آمده، تا به نقش و جایگاه کوپوس در حفظ صلح جهانی بپردازد. ماده يك منشور ملل متحد اهداف اساسي سازمان ملل را اين گونه بيان مي كند: حفظ صلح و امنيت بين المللي و به كارگيري اهداف و اقدامات دسته جمعي منسجم براي رفع تهديدات بر عليه صلح و امنيت بين الملل. توسعه روابط دوستانه بين كشورها بر اساس حقوق مساوي و خودمختاري ملل و انجام ساير اقدامات مقتضي براي تحكيم صلح جهاني. دستيابي به همكاري بين المللي در حل مسايل بين المللي كه داراي جنبه هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و... مي باشد. سازمان ملل از طریق ایجاد کمیته های موضوعی در مجمع عمومی به تنظیم روابط بین کشورها برای حصول اهداف فوق می پردازد. اقدامات دسته جمعی منسجم، رفع تهدید، توسعه روابط دوستانه، حقوق مساوی، تحکیم صلح جهانی، همکاری بین المللی و... و. کلید واژه هایی برای توجیه ماموریت کمیته ها می باشند، از جمله " كميته استفاده‌هاي صلح‌آميز از فضاي ماوراء جو" در سال ۱۹۵۸ میلادی، اندكي پس از پرتاب قمر مصنوعي اسپاتنيك۱، مجمع عمومي سازمان ملل متحد طي قطعنامه شماره ۱۳۴۸ كميته ويژه‌اي در خصوص استفاده‌هاي صلح‌آميز از فضاي ماوراء جو را تاسيس نمود. یک سال بعد طي قطعنامه شماره ۱۴۷۲ كميته دائمي تحت عنوان " كميته استفاده‌هاي صلح‌آميز از فضاي ماوراء جو" تشكيل شد. که نام اختصاري آن كوپوس (COPUOS) بود. در سال ۱۹۵۹، ۲۴ كشور از جمله ايــران از اعضاي اوليه اين كميتـه بودند كه اين تعداد هم اكنون به عدد ۷۷ كشـور عضو مي رسد. آنچه کوپوس را از سایر کمیته های مشابه متمایز کرده حضور جدی و اثر گذار سازمانهاي بين‌المللي، شامل سازمانهاي دولتي، سازمانهاي مردم‌نهاد و آژانسهای بین المللی است که رسما عضو این کمیته بوده و در فرآیند مصوبات موثرند. کوپوس که خود زیر مجموعه کمیته چهارم مجمع عمومی سازمان ملل یعنی " کمیته ویژه سیاسی و استعمار زدایی" می باشد، دو كميته فرعي تحت عناوين: ۱- كميته فرعي علمي و فني و ۲- كميته حقوقي دارد. كميته استفاده‌هاي صلح‌آميز از فضاي ماوراء جو و دو كميته فرعي آن سالانه طي نشستي مسائلي از قبيلي مصوبات مجمع عمومي، گزارشهائي كه به آنها تسليـم مي شود و مسائلي كه توسط دولتهاي عضو مطرح مي گردد را بررسي مي كنند. تصميم‌گيري و توافقات در كميته اصلي و كميته‌هاي فرعي " اجماعي" است. گزارش كار، فعاليتها و نيز توصيه‌ها ارائه شده، به مجمع عمومي سازمان ملل متحد ارسال مي شود. در جريان مجمع عمومي در پائيز هر سال، گزارش كميته استفاده‌هاي صلح آميز از فضاي ماوراء جو در مقر سازمان ملل متحد در نيويورك مورد بحث و بررسي قرار مي گيرد و سپس قطعنامه سالانه آن روزآمد مي شود. مجمع عمومی به طور دایم تشکیل جلسه نمی‌دهد. اجلاس عادی مجمع، سالانه از سه‌شنبه سومین هفته سپتامبر در مقر سازمان در نیویورک برگزار می‌شود. با این وجود مجمع می‌تواند در صورت اقتضاء، اجلاسیه‌های فوق‌العاده به دعوت دبیرکل و بنا به درخواست شورای امنیت، اکثریتی از کشورهای عضو، یا به تقاضای یک کشور اگر اکثریت اعضا موافق باشند تشکیل دهد. همچنین مجمع می‌تواند اجلاس فوق‌العاده فوری که اختصاص به یک مشکل مشخص دارد برگزار نماید. این اجلاس به فاصله ۲۴ ساعت از زمان تقاضای شورای امنیت بر اساس رأی هر یک از ۹ عضو شورا، یا با اکثریت اعضای سازمان، یا با یک عضو، اگر اکثریت اعضا موافق باشند تشکیل می‌شود. اما شاید این سئوال به ذهن خطور کند که چرا سازمان ملل در موضوع حقوق فضا وارد عمل شده و این موضوع را ذیل کمیته چهارم مجمع عمومی یعنی " کمیته ویژه سیاسی و استعمار زدایی" قرار داده است.؟ سازمان ملل اغلب نقش میانجی را برای کشورها به خصوص کشورهای قدرتمند بازی می کند و البته این کشورها نیز پذیرفته اند که باید برای برقراری صلح در جهان و ممانعت از رویداد جنگ جهانی سوم، زیر سقفی به نام سازمان ملل گرد هم آمده و مشکلات خود را از طریق گفتمان و دیپلماسی نرم رفع و رجوع نمایند. در عرصه فضا نیز دو قدرت مسلم فضایی دنیا یعنی ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی وقت، پذیرفتند که برای کاهش اختلافات در فضا به سازمان ملل اتکا نمایند و از طریق یارگیری در این سازمان، " قدرت نرم" را جایگزین " قدرت قهری" نمایند. زیرا در غیر این صورت بیم آن می رفت که فضا نیز همانند زمین و آسمان عرصه تاخت و تاز جنگ هایی شود که هزینه های سرسام آوری برای نوع بشر به وجود می آورد و البته مشکلات زیست محیطی نیز به همراه داشت. اما سازمان ملل برای مدیریت راهبردی این حوزه که مرز مشخص جغرافیایی مانند مرزهای زمینی و هوایی بین کشورها را نداشت، چه اقداماتی انجام داد: براي کسب اعتبار در عرصه بين المللي فضا، از حالت انفعالی خارج شد و از طریق کوپوس و سایر اجزاء سازمان ملل، به صورت دائمی مشغول سیاستگذاری[۱] در این عرصه شد. به طور مثال در معنی استفاده صلح آمیز از فضا بین آمریکا و شوروری سابق اختلاف جدی وجود داشت. شوروی "صلح آمیز" را به معنای غیر نظامی شدن فضا تلقی و آمریکا آن را به معنای غیر تجاوزکارانه تعبیر میکرد به این معنا که فضا نباید وسیله ای برای تجاوز به کشورها باشد. به نظر می رسد که در حال حاضر با توجه به رویه کشورها، استفاده صلح آمیز به معنای استفاده غیر تجاوزکارانه تلقی می شود. مرزبندی جاسوسی در فضای ماورای جو از دیگر مقوله های مورد توجه سازمان ملل بود. ماهواره های جاسوسی در زمره اولین ماهواره هایی بودند که کشورها به فضا ارسال کردند. ولی به دلیل آنکه فضا تحت حاکمیت هیچ کشوری نیست از این رو مانعی برای این ماهواره ها در نظر گرفته نشد و ارسال این نوع ماهواره ها به فضا کار خصمانه ای تلقی نشد. همچنین چنانچه فضانورد و یا اشیای فضایی دیگر در سایر کشورها وارد می شدند، کشورها نباید آن را جاسوس و یا وسیله شناسایی تلقی کنند و باید آن را به مقام پرتاب کننده تحویل دهند. ولی ارسال هواپیماهای شناسایی به دلیل آنکه ورود آنها بدون رضایت یک کشور، نقض حریم حاکمیتی کشورها در هوا تلقی می شد غیر قانونی بود. کوپوس برای نظارت بر فعالیت های فضایی مبادرت به حفظ نظم در مدارها[۲] نمود، زیرا ارسال ده ها ماهواره به فضا و عدم وجود سیاستی مشخص برای آن، موجی از بی نظمی را می توانست در فضا به وجود آورد. رشد افزاينده زباله هاي فضايي، پايداري بهره برداري از فضا در دراز مدت را خدشه دار مي کرد. بنابراين تاکيد ويژه بر توافقنامه هاي کوپوس براي استفاده از مدار زمين ثابت و حمايت مجمع عمومي سازمان ملل (مصوبه۵۵/١٢٢، ٨ دسامبر ٢٠٠٠) براي مديريت بهتر جايگاه هاي مداري و فرکانس ها صورت گرفت. هدف اين سياست شکل دادن فرهنگ بزرگداشت و احترام به فضا به عنوان بخشي جدانشدني از زمين و تقويت نگاهيست که فضاي ماوراء جو را بخشي از محيط زندگي انسان به شمار مي آورد. ايجاد رهيافت واحد در استفاده از فضا از طریق تلاش برای پذيرفتن هر ۵ بند معاهده فضاي ماوراء ١٩۶٧ توسط همه کشورهاي عضو[۳] از دیگر اقدامات موثر سازمان برای تعیین و تحدید عرصه فضا بود، زیرا در حال حاضر بسياري از فعاليت ها بدون پذيرفتن اين معاهده صورت مي پذيرد و بسياري از کشور ها بدون شرکت در پروسه قانون گذاري، ماهواره هاي خود را توليد و از آنها بهره برداري مي کنند. بنابراين حضور کوپوس هماهنگي چارچوب هاي فعلي محلي و بين المللي را آسانتر مي کند. حمايت از کاربران جديد و فعلي از طریق اجرای سيستم حمايتي و آموزشي مناسبي براي کشورهاي تازه وارد به فن آوري فضايي از دیگر نکات مورد توجه کوپوس بوده است. اين مسئله به خصوص به پايداري بلند مدت بهره برداري از فضا کمک فراوان نمود. امروزه سیستم های بانکداری، مخابرات، رادیو تلویزیون، هواشناسی، کشاورزی و از همه مهمتر بخش درمان ناگزیر از بهره گیری از دستاوردهای فضایی ست. در صورت استفاده از تصاویر ماهواره و رصد دقیق آنها می توان کشاورزی، صنعت و حفاظت از محیط زیست را متحول کرد. از همین رو ترويج فعاليت هاي سازمان ملل نظير ناوبري جهاني براي مقابله با مسائل منطقه اي و جهاني نظير سوانح طبيعي و اثرات تغييرات اقليمي، کمک به توسعه منطقه و به اشتراک گذاشتن فـوايد سيستم هاي فـضايي براي بهبود زندگي انسان ها از اولويت هايی ست که در نظر گرفته شده اند. سياست فضايي سازمان ملل به کشورهاي در حال توسعه کمک مي کند براي رفاه ملي خود از سيستم هاي فضايي استفاده کنند. تشویق و پذیرش مشارکت جدی و اثرگذار بخش غیر دولتی شامل کمپانی های فضایی[۴] و آژانس های بین دولتی در ترسیم فرآیندها، از دیگر سیاست های موثر سازمان ملل در تحقق صلح فضایی بوده است. سازمان ملل با هدف افزایش نفوذ خود در فضا، حضور بخش خصوصي در تصميم گيري هاي سازمان را پذیرفته، زیرا پیشرفت تکنولوژی فضایی با درک اهمیت تجاری شدن آن قابل حصول است. گسترش همکاری "بین کمیته ای" از دیگر موفقیت های سازمان ملل در کوپوس بوده است. همکاري کميته استفاده صلح آميز از فضا با آژانس انرژي اتمي نتايج بسيار خوبي به همراه داشته است. اين نمونه موفق نشان مي دهد در موارد ديگر نيز همکاري با کميته هاي مختلف (ITU, INS و سازمان جهاني هواشناسي) بايد در نظر قرار گيرد. جایگاه صلح فضایی در ایران تمایل حضور ایران در فضا را می توان در سال های اولیه تاسیس کوپوس مشاهده نمود. ایران در همان سال ها با اعزام یکی از نخبگان دانشگاه تهران به این اجلاس، نشان داد که از فضای ماوراء جـو، صلح و منافع بشری را دنبال می کند و علاقه ای به رقابت های فضایی قدرت های بزرگ مثل آمریکا و شوروی ندارد. پروفسور حسابی در سال ۱۳۴۱ به عنوان اولین نماینده ایران در اجلاس کوپوس حضور یافت. مشارکت فعالانه پروفسور در این اجلاس باعث می گردد که چند پیشنهاد ایران مورد توجه جدی جامعه جهانی قرار گرفته و به تصویب برسد که این امر موجب خـرسندی دربار و وزارت خـارجه وقت می گردد. ایشان دو پیشنهاد در خصوص " راه اندازی برنامه های تعلیماتی در ایستگاه های پـرتاب موشک " و " تنظیم برنامه های علمی به وسیله تشکیل هیئت های متخصصین بین المللی در حوزه ایستگاه ها " را ارائه نمودند که خود حکایت از هوشمندی نماینده ایران برای بهره برداری از علوم نوین فضایی کشورهای پیشرو، توسط کشورهای ضعیف بود. [۵] حدودا یک دهه بعد تشکیلاتی به نام "مرکز سنجش از راه دور در ایران" راه اندازی شد. از جمله مهم ترین دستاوردهای این مرکز، تهیه و نصب چندین مرکز دریافت سیگنال و ارتباطات ماهواره ای مثل آنتن های اسد آباد و ماهدشت بود که جزء اولین دریافت کنندگان تصاویر ماهواره لندست بود. اما جنگ تحمیلی وقفه ای در مسیر فعالیت در این زمینه به صورت ناگزیر ایجاد کرد اما بعد از جنـگ مجموعه فعالیت ها در این زمینه در مرکز سنجش از دور ادامه یافت تا این که در سال ۱۳۸۲ طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی سازمان فضایی کشور راه اندازی شد. از همان ابتدا فعالیت های فضایی ایران مورد علاقه کشورهای غربی نبود به طوری که کشور ایتالیا از پرتاب ماهواره تحقیقاتی مصباح یک که ۹سال پیش در یک همکاری مشترک تحقیقاتی با ایران ساخته شده بود خودداری کرد و حتی از بازپس دادن آن ممانعت به عمل می آورد. همین امر باعث شد که جمهوری اسلامی تصمیم بگیرد نه تنها خود ماهواره بسازد بلکه در زمینه طراحی و ساخت ماهواره بر نیز اقدام نماید. درنتیجه این توجهات در ۱۴ بهمن سال ۸۷ جمهوری اسلامی ایران توانست اولین ماهواره تحقیقاتی خود یعنی ماهواره امید را به وسیله ماهواره بر سفیر امید به فضا پرتاب نماید. در ادامه این روند صعودی، دستاوردهای مهمی همچون پرتاب ماهواره های رصد، نوید و کاوشگرهای پیشگام و پژوهش حامل موجودات زنده نیزحاصل گردید و بدین ترتیب ایران در زمره ی شش کشور پیشرفته ی دنیا قرار گرفت که موفق شدند موجود زنده به فضای ماورای جو پرتاب نموده و آن را سالم بازیابی نمایند. اما چرا کشورهایی همانند ایران علاقمند به حضور در فضای ماورای جو هستند و حتی حضور فعالانه ایران را در این فضا امری ضروری و محتوم می دانند.؟ دکتر فاضلی از مدیران وقت فضایی کشور[۶] در این خصوص اظهار می دارد: " امروزه تصویربرداری ماهواره ای از بلایای طبیعی، جان بسیاری از مردم را نجات داده است. ماهواره های تحقیقاتی می توانند با تصاویر دقیق و طی زمان های مختلف تغییرات جوی را به خوبی نشان دهند. حتی پایش این تغییرات طی مدت طولانی می تواند وقوع طوفان و سیل ها را پیش بینی و یا مسیر حرکتی و قدرت و سرعت آنها را روشن کند حتی با این علوم می توان اراضی زیر کشت کشاورزی و تاثیر تغییرات جوی در محصولات آینده زمین های کشاورزی را محاسبه کرد و همه اینها مهم است. او می گوید: دانش های پیشرو این احتمال را تقویت کرده است که شاید بتوان با بررسی و محاسبه تغییرات در انعکاس امواج زمین در جو، اتمسفر زلزله را پیش بینی کرد. حال چرا ما نباید سراغ چنین علمی برویم. حتی جالب است که بدانید برخی کشورهای قدرتمند به این فناوری دست پیدا کرده اند که با ارسال امواجی به بخشی از زمین می توانند آن نقطه را بیش از حد گرم کرده و یا پوسته زمین را تحریک نموده و زلزله ایجاد کنند. اقدامی که امریکـایی ها در پروژه سری " هـارپ" مشغول انجام آن هستند. اگر به یاد داشته باشید چندی پیش تعـدادی از دلفین های خلیج فارس را مرده یافتند در حالی که گویا دچار سوختگی شدید شده بودند این حادثه را به هـارپ نسبت می دهند همه اینها نشان می دهد باید به این فناوری بیشتر پرداخت. اگر خدای نکرده در جایی مثل تهران زلزله بیاید خیلی روشن است که تصاویر ماهواره چه کمک شایانی در کمک به مصدومان و نجات مردم خواهد داشت. حتی در زمینه پزشکی جالب است که بدانید ارتباطات ویدیوکنفرانسی بین نقاط دور دست می تواند در بهداشت و مداوای بیماران و جراحی افراد در مناطق محروم نقش تعیین کننده ای ایفا نماید. امروزه در برخی کشورها با ارتباطات ویدیوکنفرانسی، جراحان روی بدن یک فرد در مناطق دور دست عمل جراحی انجام می‌دهند. یا حتی برخی دانشگاه‌ها می توانند با این ارتباطات در یک آزمایشگاه در آن سوی دنیا، آزمایشی را انجام دهند و نتایج آن را مشاهده کرده و بررسی های خود را انجام دهند. " اما پس از بررسیِ نگاه صلح آمیز ایران به فضاء، به بررسی مشکلات رو در روی فضای ماوراء جو خواهیم پرداخت که بعضا سال هاست بدون پاسخ مانده و محل بحث و جدل فراوان کشورهای عضو می باشد. از این رو با تداوم اختلافات و جدی شدن تنش ها، بیم آن می رود که جریان صلح جهانی به مخاطره بیافتد. از لحاظ حقوقی قطعنامه های مجمع عمومی به غیر از امور مربوط به بودجه و قطعنامه هایی در زمینه اتحاد برای صلح الزام آور نیستند ولی در کنار منابع معاهداتی، عرف بین المللی قرار دارد که به اندازه معاهدات حائز اهمیت است. عرف بین الملل به معنی رویه کلی کشورها در موضوع مشخص است به گونه ای که عمل به آن رویه برای آنها ایجاد الزام می کند. این الزام نه تنها مشمول آن کشور بلکه شامل سایر کشورهایی که نسبت به آن رویـه احیـانا رضایت دارند نیز می شود. از این رو قطعنامه ها از آن جهت که مبیـن عـرف بین المللی باشد می توانند الزام آور باشند. البته در موارد متعددی قدرت های بزرگ از رفتار عرفی تخطی کرده و آشکارا مصوباتی که با منافع آنان سازگار نبوده را کناری گذاشته اند. در هیچ یک از پنج سند بین المللی فضا، مرز هوا و فضا تفکیک نشده است، بیش از چندین دهه است که تعیین و تفکیک مرز هوا و فضا در دستور کار کمیته کوپوس قرار دارد اما تاکنون در مورد این مرز توافقی صورت نگرفته است. در عین حال برخی از کشورها فاصله ۱۰۰ کیلومتر را مرز میان هوا و فضا اعلام کردند. تعیین مرز هوا و فضا با ظهور وسایل پرنده ای که هم در هوا و هم در فضا به پرواز در می آیند اهمیت خود را باز می یابد و به طور مشخص این مسئله مطرح می شود که در مورد این گونه وسایل، حقوق هوایی اعمال می شود یا حقوق فضایی. خط مشی کوپوس در زمینه پسماندها، در قالب تدوین چند دستورالعمل است که در سال ۲۰۰۷ توسط قطعنامه ۲۱۷/۶۲ مجمع عمومی به تصویب رسید. در این دستور العمل ها بر جلوگیری و کاهش پسماندهای فضایی تاکید شده ولی معاهده ای که کشورها را در برابر پسماندها مسئولیت پذیر کند منعقد نشده است. حقوق سخت، کشورها را متعهد به انجام تعهداتشان می کند ولی در حقوق نرم الزامی برای طرفین ایجاد نمی کند و اجرای آن داوطلبانه است. بحث پسماندهای فضایی هر چند که مسئله مبتلابه کشورها است ولی در زمره موضوعات حقوق نرم است و تاکنون معاهده بین المللی در مورد آن وضع نشده و اجرای این خط مشی بیشتر داوطلبانه است. در گذشته، شيوه اجماع (اتفاق آراء) در حصول توافقات عام در مورد اصول بنيادي حقوق فضا كاملاً موفق عمل كرد. اين در حالي است كه ورود تعداد زیادی از کشورها به کوپوس، نشان مي‌دهد كه امروز بسيار مشكل است كه بتوان از اين طريق به ايجاد قواعد و قوانين جديد در عرصه حقوق فضا رسيد. موضوع‌هاي بسيار مهمي وجود دارد كه سال‌هاست در دستور كار کوپوس بدون حصول نتيجه‌اي باقي مانده است مانند مسايل مربوط به ويژگي‌ها و بهره برداري از مدارهاي زمين‌آهنگ(Geosynchronous orbit) و استفاده از منابع قدرت هسته‌اي در فضاي ماوراي جو. با عنايت به ارزش اقتصادي روزافزون فضاي ماوراي جو، هر روز تعداد بيشتري از دولت‌ها خواهان استفاده از حق خود براي مشاركت برابر در فرآيند قانون‌سازي و قاعده سازي فضايي هستند. در نتيجه عضويت در جلسات مذاكره براي تصميم سازي از جمله در کوپوس افزايش چشمگيري داشته است. با حضور تعداد زيادي از كشورهاي در حال توسعه در فرآيند مذاكرات، مسايل گسترده‌اي -كه مربوط به استقرار روابط عادلانه‌تر اقتصادي در سطح بين‌المللي بود- در زمينه حقوق فضا نيز نمود پيدا كرد. روند مباحث مربوط به حقوق فضا كه از ديدگاه استقرار نظم نوين اقتصادي بين‌المللي در دهه ۶۰ و ۷۰ ميلادي از سوي كشورهاي در حال توسعه مطرح مي‌شد، در نهايت به شكل موادي در معاهدات فضايي درآمد كه مي‌توان يك نمونه از آن را در معاهده ماه ديد، در جايي كه منابع طبيعي ماه را به عنوان ميراث مشترك بشري اعلام مي‌كند. از این رو سازمان ملل در حالی که باید ورود بخش خصوصی را به فضای مامورای جو به فال نیک بگیرد، از طرف دیگر نگران تصاحب میراث بشری توسط عده ای خاص از نوع بشر باشد. در خاتمه این نوشتار یادآور می شود که در هر حال کوپوس و کمیته های مشابه رفتار انبساطی در مدیریت جهانی دارند، تا کشورهای عضو، تمامی توان خود را برای جنگ در اجلاس های آن مصروف کنند نه جنگ در میدان های نبرد. این بستر مناسب در صورتی که توسعه یابد، صلح جهانی را تضمین کرده و تداوم می بخشد تا بنیان گذاران سازمان ملل، از اجرای صلح در آرامش باشند. علاوه بر این، کوپوس فضای بسیار مناسبی برای جولان دادن کشورهایی نظیر ایران است. ایران در این اجلاس ها می تواند نقطه نظرات خود را نهادینه نموده و از آن دفاع کند، در حالی که حمایت بسیاری از کشورها را با خود به همراه داشته باشد. باید پذیرفت که تنها میدانی که کشورهای قدرتمند در آن آسیب پذیر هستند، اجلاس های گفتمانی می باشد که همگان تا حدودی مقید به رعایت هنجاری های جاری هستند. * کارشناس ارشد روابط بین الملل [۱] حقوق فضا شاخه ای از حقوق است که شامل قوانین داخلی و بین المللی درباره فعالیت های فضای ماورا جو می باشد. حقوقدانان بین المللی تاکنون نتوانسته اند تعریفی واحد از ماورای جو ارایه دهند. ولی اغلب معتقدند که فضای ماورای جو از پایین ترین ارتفاع از سطح دریا که در آن اشیای فضایی می توانند به دور زمین بچرخند یعنی حدو. د ۶۲.۱ مایل یا ۱۰۰ کیلومتر شروع می شود. اصطلاح ماورای جو برای نخستین بار با پرتاب اولین ماهواره دنیا یعنی اسپوتنیک مطرح شد. پس از آن آیزنهاور ریس جمهور وقت آمریکا و خروشچف ریس جمهور شوروی سابق از سازمان ملل متحد درخواست نمودند که مسائل حقوقی مربوط به فعالیت های فضایی را مورد توجه قرار دهند که متعاقب آن کوپوس راه اندازی شد. اما با این حال این شاخه از حقوق تا حدود زیادی نوظهور می باشد و به نظر می رسد تا مدت های مدیدی دستخوش تغییر و تحولات بسیاری گردد از آن جایی که منابع فضایی معین و مشخص نمی باشند استفاده از فضا باید با رعایت اصل تساوی دولت ها و به طور منصفانه و به نفع عموم ملت ها صورت پذیرد.
[۲] - ماهواره‌ها به دور زمین در یک مسیرِ بسته، که آن را مَدار می‌نامند درحال گردش هستند. فردی که خارج از جو زمین قرار گرفته و به زمین می‌نگرد، مشاهده می‌کند که ماهواره‌ها در مسیرهایی به دور زمین در حال چرخشند. این مسیرها می‌توانند دایره‌ای یا بیضوی باشند؛ اما مرکز زمین در هر حالت در مرکز این مسیر یا در نقطه کانونی آن قرار می‌گیرد. عموماً ماهواره‌ها به روی سه نوع مدارکه بستگی به نوع کاربرد ماهواره دارد، قرار می‌گیرند: ۱- مدار پایین زمین(LEO) ۲- مدار قطبی(POLAR) ۳- مدار زمین‌ایست(GEO)
[۳] از زمان تشکیل کوپوس پنج معاهده ی بین المللی به تصویب رسیده است که به عنوان زیربنای حقوق بین المل هوا فضایی مطرح هستند. اصول کلی این معاهده ها عدم تملیک بر فضای ماورای جو، عدم استفاده ی نظامی از فضا، آزادی اکتشافات و تحقیقات علمی فضایی جبران خسارات ناشی از پرتاب اشیای فضایی، نجات فضانور دان و بازگرداندن آنها و تجهیزات شان به کشور پرتاب کننده، حفظ محیط زیست در زمین و فضا، ثبت فعالیت های فضایی و... و. می باشند. ایران با تاکید بر اعتبار بخشی به این معاهدات و تقویت قوانین موجود برای استفاده ی صلح آمیز از فضای ماورای جو، تاکنون دو معاهده ی ۱۹۷۲ و ۱۹۶۸ را امضا کرده و به تصویب مجلس شورای اسلامی رسانده و معاهده ۱۹۶۷ و ۱۹۷۶ را نیز امضا نموده است.
[۴] شرکت فضایی اسپیس ایکس آمریکا از جمله شرکت های معظم پیشرو در امر فضا هست که کمک بسیاری به سیاست های فضایی سازمان ملل نموده است. این شرکت در اردیبهشت سال جاری ماموریت عرضه مجدد سیستم‌های فضایی خود را با ارسال یک محموله سرنشین دار فضایی به ایستگاه فضایی بین‌المللی(ISS) از سر گرفت. گفتنی است که این شرکت قرارداد خود را با ناسا برای پرتاب ۱۲ محموله باری به ایستگاه فضایی بین‌المللی ادامه خواهد داد. این شرکت کالیفرنیایی همچنین توانست با فرود مرحله اول موشک فالکون ۹ خود بر روی یک کشتی در اقیانوس اطلس به موفقیتی جدید دست پیدا کند. این هشتمین ماموریت ارسال محموله اسپیس ایکس به ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) بود که در آن اسپیس ایکس اقدام به فرود مرحله اول فالکون ۹ بر روی یک کشتی رباتیک کرد که در اقیانوس اطلس در سواحل فلوریدا مستقر شده بود.
[۵] www.hessaby.com/faza۱.htm [۶] ۲۳ فروردين ۱۳۹۳ سایت مشرق
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[مشاهده در: www.mehrnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 170]
-
گوناگون
پربازدیدترینها