محبوبترینها
آیا میشود فیستول را عمل نکرد و به خودی خود خوب میشود؟
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1855614624
برگزاری اجلاس آیورا و ایجاد رژیم همکاریهای منطقه‌ای مناطق آزاد ایران
واضح آرشیو وب فارسی:گیل نگاه:
مجید صیادنورد*
سئوال اصلی یادداشت پیش رو این است:چگونه می‌توان از ظرفیتهای مناطق آزاد در توسعه همکاریهای منطقه‌ای ایران در ارتباط با کشورهای همسایه در دوران جدید روابط خارجی بهره برد.برگزاری یازدهمین کنفرانس مناطق آزاد کشورهای حاشیه اقیانوس هند (IORA) به میزبانی منطقه آزاد چابهار را می‌توان فتح باب کبارکی در راستای ایفای نقش موثر مناطق آزاد کشور در اقتصاد ملی، همکاریهای منطقه‌ای و منطقه گرایی ایران ارزیابی کرد.منطقه گرایی در واژه نامه «اصطلاحات سیاست تجاری» به معنی مجموعه اقداماتی است که گاهی از طریق ایجاد منطقه تجارت آزاد یا اتحادیه گمرکی بین دولت‌ها، بمنظور آزاد سازی یا تسهیل تجارت در سطح منطقه جغرافیایی خاصی صورت می‌گیرد. البته از نگاه سازمان جهانی تجارت برای این مفهوم هم جنبه عام‌تر و هم خاص‌تر متصور است؛ در مفهوم عام‌تر، ممکن است بین دو کشور که لزوما در یک منطقه جغرافیایی نباشد قرارداد همکاری منعقد شود. در مفهوم خاص‌تر مقررات ماده ۲۴ گات ۱۹۹۴ و ماده ۵ موافقتنامه عمومی تجارت خدمات بطور ویژه شرایطی برای آزاد سازی تجاری ترجیحی در موافقتنامه‌های تجارت منطقه‌ای مقرر می‌دارد. منطقه گرائی در سیاست بین الملل به گسترش قابل ملاحظه همکاریهای سیاسی و اقتصادی میان دولت‌ها و سایر بازیگران در نواحی جغرافیایی خاصی اشاره دارد. اصولا منطقه به صورت ترکییی از نزدیکی جغرافیایی، درجه بالای تعاملات، چارچوب‌های نهادی و هویت‌های فرهنگی مشترک تعریف میشود. (دوئرتی جیمز و رابرت فالتز گراف، نظریه‌های متعارض در روابط بین الملل، ۱۳۷۶، نشر وزارت امور خارجه)در هزاره سوم، آهنگ جهانی شدن سریع‌تر از گذشته در مسیر ادغام سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دنیا در حرکت است و دولت‌ها برای تقویت قدرت چانه زنی سیاسی و رقابت پذیری اقتصادهای ملی خود، در فرآیند جهانی شدن به گروه بندی‌های منطقه‌ای پناه آورده‌اند (علی امیدی، منطقه گرایی در آسیا: نگاهی به سازمان‌های آ. سه. آن، سارک و اکو، نشر وزارت امور خارجه، ۱۳۸۸، ص ۱۳)کشور‌ها برای تأمین امنیت و سعادت و خوشبختی خود ناگزیر از همکاری با یکدیگرند و این همکاری جایگزین امپراتوریهای گذشته میشود از این رو تأمین تمام یا بخش عمده‌ای از اهداف مزبور در سطح منطقه‌ای، مستلزم ایجاد سازمان منطقه‌ای است تا همکاری بین عناصر منطقه‌ای را تقویت کند (حافظ نیا، اصول و مفاهیم ژئوپولیتیک، ۱۳۸۳، نشر پاپلی، صص ۶۱-۶۰)«کراسنر» رژیم‌های بین المللی را این گونه تعریف می‌کند: مجموعه‌ای از اصول، قواعد صریح یا تلویحی، هنجار‌ها و رویه‌های تصمیم گیری است که به واسطه آن‌ها توقعات بازیگران پیرامون موضوعات خاص با هم تلاقی نموده و خواسته‌های بازیگران برآورده میشود. (Krasner، International Regimes، Cornell University Press، ۱۹۸۳، P ۲.) رژیم‌ها در تمام مسائل مطروحه در نظام بین الملل از جمله در ابعاد اقتصادی، امنیتی، زیست محیطی، حقوق بشر، و کنترل تسلیحات مفهوم پیدا کرده‌اند «جوزف نای» می‌گوید: رژیم‌ها، هزینه‌ها را بین دولت‌ها تقسیم، دیپلماسی را تسهیل و ایجاد نظم می‌کنند. (ابومحمد عسگرخانی، رژیم‌های بین المللی، نشر ابرار معاصر، صص ۷۵-۷۴) رژیم‌های بین المللی اولاً توسط صاحبان قدرت ایجاد می‌شوند و به مرور برای خود ایجاد رویه کرده و خود نیز در کنار دولت‌ها به عنوان بازیگر مطرح می‌شوند. ثانیاً به عنوان مکانیسم‌های همکاری بین دولت‌ها ایجاد اعتماد و امنیت کرده و به ثبات نظام بین الملل کمک می‌کنند. ثالثاً رژیم‌ها به وسیله عوامل مختلف که مهمترین آن‌ها قدرت است تغییر می‌کنند. اما مهمترین نقش رژیم‌های بین المللی در ایجاد همکاری بین دولت‌ها است. رژیم‌ها به عنوان یک مکانیسم و ابزار، چرخ همکاری بین دولت‌ها را چرب می‌کنند و باعث می‌شوند عامل عدم اطمینان و نامعلومی که در نظام بین الملل وجود دارد کاهش پیدا کند. (حمیرا مشیرزاده، تحول در نظریه‌های روابط بین الملل، پیشین، نشر سمت، ۱۳۸۸، ص ۶۸)از نظر طرفداران این نظریه، نزدیکی انتظارات رفتاری و پیش بینی پذیری که در نتیجه رژیم‌ها به دست می‌آید، موجب کاهش ریسک میشود و دولت‌ها در می‌یابند که منافع بلندمدت و عقلانیشان در تداوم همکاری نهفته است. به عبارت دیگر با وجود اینکه شکل گیری رژیم‌های بین المللی ناشی از وجود شرایطی است که قدرت‌های هژمونیک ایجاد می‌کنند، اما به این دلیل که دولت‌ها منافع خود را در تداوم همکاری می‌بینند و تداوم همکاری را منوط به تداوم رژیم‌ها می‌دانند، حتی پس از زوال قدرت هژمون، رژیم‌ها و به تبع آن‌ها همکاری تداوم پیدا می‌کند.از سوی دیگر براساس ماده اول قانون نحوه اداره مناطق آزاد کشور این مناطق برای رشد و توسعه اقتصادی و حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای (مجموعه قوانین و مقررات مناطق آزاد و ویژه اقتصادی. معاونت حقوقی ریاست جمهوری. ۱۳۹۴. ص ۳۳) به وجود آمده‌اند. حال این مناطق در فضای به اصطلاح پسابرجام روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران که در آن نه تنها تحریم‌های بین المللی بر علیه ایران ملغی شده، بلکه امکان حضور سرمایه گذاران و فعالین اقتصادی خارجی در ایران (به نسبت گذشته) مهیا شده و با عنایت به مزایا و معافیتهای قانونی خود برای حضور سرمایه گذاران خارجی، از بهترین فرصتهای ایران برای جذب سرمایه گذار خارجی به کل کشور می‌باشند.امکان ثبت شرکت و سرمایه گذاری با مالکیت صد در صد خارجی، معافیتهای ۲۰ ساله از عوارض و مالیات، لغو روادید و سهولت در صدور مجوز ورود و اقامت اتباع خارجی را می‌توان از جمله مهمترین مزایا و معافیتهای قانونی مترتب بر فعالیت اقتصادی-تولیدی خارجی در مناطق آزاد ایران اعلام کرد.اما ظرفیتهای ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک مناطق آزاد ایران؛ از منتها الیه جنوب شرقی ایران بندرچابهار و منطقه آزادی به همین نام آغاز می‌کنیم. منطقه آزاد چابهار به یکی از نه نقطه فوق استراتژیک جهان معروف است که نه تنها یگانه بندر اقیانوسی ایران است، بلکه در صورت (با تأکید در صورت) اتصال آن به مسیر راه آهن کشور جریان ترانزیتی ایران و خلیج فارس تغییر می‌کند؟! چراکه بدلیل شرایط خاص خلیج فارس و تنگه هرمز، یعنی عمق کم نسبت به دریای عمان و اقیانوس هند، تراکم بسیار زیاد کشتیهای غول پیکر، تردد لنج‌های صیادی، کشتیهای جنگی کشورهای مختلف؛ در صورتی که منطقه آزاد چابهار به شبکه ریلی کشور وصل شده و امکان پهلو گیری کشتیهای اقیانوس پیما در آن فرآهم شود باتوجه به قرار گرفتن منطقه مزبوردر کریدور شمال جنوب و امکان ترانزیت کالا از طریق بندر انزلی در شمال کشور به اروپا و بالعکس به جنوب آسیا و آسیای جنوب شرقی، نه تنها درآمد قابل توجهی عاید ایران میشود، بلکه با تغییر مسیر ترانزیت خلیج فارس از اقتدار رو به تزاید امارات متحده عربی در معادلات تجاری منطقه و ایران کاسته میشود.طرفه اینکه تمایل تجار و اهمال دولتهای ایران در تکمیل زیرساختهای حمل و نقل شرق کشور در کنار تحریم‌های بین المللی به امارات متحده عربی موقعیت تجاری-ترانزیتی بهتری در امر واردات کالا به کشور، حتی نسبت به بنادر جنوبی ایران در خلیج فارس اعطاء نموده، بحدیکه در حدود ۸۰ درصد از کالاهای وارداتی صرفاً از طریق این کشور صورت می‌گیرد.به تعبیر اولی، بازرگانان و دولتمردان ایرانی بهمراه فضای تحریمی علیه ایران به امارات متحده عربی جسارت هماوردی با ایران اهداء نموده است؟!!!در اهمیت چابهار همین بس که رهبری معظم انقلاب دستور طرح ملی توسعه سواحل مکران، از جاسک تا چابهار را در دستور کار قرار داده تا از قِبَل این طرح مجموعه زیرساختهای حمل و نقل، امکانات و خدمات لازم از سوی دولت ایجاد شود و با بالارفتن سطح استاندارد زندگی، نه تنها زمینه تغییر جهت مهاجرت از این منطقه سنی نشین محروم ایران فرآهم شود بلکه این سواحل نقش و جایگاه کلیدی و اصلی خود را در امنیت ملی و فراملی ایران و اقتدار تجاری-ترانزیتی کشور در سطح منطقه ایفا نماید.در میان دو منطقه آزاد قشم و کیش، اثرگذاری قشم در ارتباط با کشورهای منطقه خلیج فارس بسیار بیشتر است و این موضوع در حوزه‌های بانکرینگ، خدمات رسانی به کشتیهای تجاری و فرآوری کالا و محصولات تولیدی قابل قیاس با هیچ منطقه‌ای در خلیج فارس نیست.منطقه آزاد اروند با پسکرانه بسیار غنی استان خوزستان علی رغم توسعه محدوده آن به شهرهای خرمشهر و آبادان از ظرفیت بی‌نظیری در حوزه‌های فرآوری کالا، و مراودات تجاری با کشورهای کویت و عراق برخوردار است. وجود سابقه تجاری غنی در ترانزیت و واردات کالا به کشور، و تنوع در زیرساختهای ترانزیتی به معنای دارا بودن شبکه ریلی، حمل و نقل جاده‌ای و هوایی به قدرت ترانزیتی این منطقه در اقتصاد ملی و بین المللی ایران یاری رسانده است. این روند در ارتباط با مناطق آزاد ماکو، ارس و انزلی به ترتیب شامل حال کشورهای ترکیه، آذربایجان و حاشیه دریای خزر است، گرچه نمی‌توان از مزیتهای منطقه آزاد انزلی در ترانزیت کالا در کریدور شمال جنوب و نزدیکی آن به پایتخت کشور به راحتی گذر کرد.اما چگونه می‌توان از ظرفیتهای قانونی مناطق آزاد در توسعه روابط اقتصادی و حتی اجتماعی با کشورهای منطقه بهره برد؟ بی‌شک رژیم سازی نقش بسزایی در تعیین خط مشی و قالب سازی روابط این مناطق با کشورهای همجوار خود داشته دارد.اگر مولفه‌های تعریفی-تبیینی رژیم را قانون سازی، هنجارسازی و امکان برساختن قوانین در بستر زمان و تعاملات میان طرفهای ذی نفع در کنار ایفای نقش یک قدرت هژمون منطقه‌ای تعریف نمود؛ می‌توان در بستر انعقاد تفاهم نامه‌های همکاری، قراردادهای مشترک، برگزاری نمایشگاه ها-همایش‌ها و کارگاه‌های تخصصی و در نهایت برقراری تورهای تجاری بازدید از توانمندی‌ها و ظرفیتهای همکاری دو و چند جانبه، زمینه توسعه همکاریهای منطقه‌ای با کشورهای خاورمیانه، حاشیه دریای خزر و قفقاز با تکیه بر ظرفیتهای بین المللی مناطق آزاد فرآهم نمود.در این میان می‌توان به مولفه‌های مشترک قومی، مذهبی، تاریخی و فرهنگی مشترک میان مردمان دو سوی مرزهای بین المللی نیز توجه نمود. اگر منطقه آزاد چابهار در گرانیگاه بلوچستان ایران و پاکستان قرار گرفته، اگر اروند در همسایگی و امتزاج فرهنگی، تاریخی مشترک با استان بصره عراق و کشور کویت قرار دارد و شاهراه ارتباطی ایرانیان و عراقی‌ها برای تردد به عتبات عالیات و مرقد منور امام رضا (ع) است، اگر قشم از ظرفیت بی‌نظیری در گستره ارتباطات تجاری، فرهنگی و اجتماعی با مردمان پادشاهی عمان و امارات متحده عربی برخوردار است، اگر ماکو می‌تواند بر تنوع ارتباطات ایرانیان این منطقه با ساکنین استان وان ترکیه و کشورهای بالکان بیافزاید، ارس علاوه بر نخجوان و جمهوری آذربایجان گوشه چشمی به ارمنستان اندوخته و علایق مسیحیان جهان نسبت به قره کلسیا را مورد توجه قرار دهد و منطقه آزاد انزلی نیز قادر است با مردمان جمهوری آذربایجان و جمهوریهای مختلف روسیه در حاشیه دریای خزر جریانی از روابط متنوع و متداخل فرهنگی-اجتماعی را در چارچوب مراودات اقتصادی باز تولید نماید که حافظه تاریخی ما را به دورانی سوق دهد که این بندر مسیر ارتباطی ایران با اروپا بود.حال با توجه به تعاریف ارائه شده از مولفه‌های ایجاد کننده و متغیرهای اثرگذار بر مفاهیم همکاریهای منطقه‌ای و منطقه گرایی در دوران جهانی شدن همه امورات زندگی اجتماعی، می‌توان اذعان نمود مناطق آزاد در هر گونه ارتباطات محلی (Local) کشور در رابطه با دولتهای همسو و همسود باید پیشقدم باشند. به عبارت دیگر در اتاق کار خود نشستن و با مصاحبه منتظر دیدار و حضور سرمایه گذار خارجی ماندن و سودای همراهی سایر نهادهای کشوری-استانی با منطقه متبوع خود، ره به جایی نمی‌برد، پس برای راهبری باید راهبر بود، موضوعی که در یازدهمین بند از مصوبه اقتصاد مقاومتی مقام معظم رهبری و راهبرد تعیین شده برای ایفای نقش پایلوت اجرای سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴، بر آن تأکید شده است.اگر مناطق آزاد می‌خواهند از بسترهای حقوقی-سیاسی دوران پسا برجام سیاست خارجی ایران بهره‌مند شده و همچون مناطق آزاد چین و امارات در توسعه کشور خود موثر باشند، باید با شناسایی وجوه، دغدغه‌ها، علایق، اهداف و چالش‌های مشترک، نه تنها از مولفه‌ها و متغیرهای مشترک با کشورهای پیش گفته بهره برد بلکه زمینه را برای انعقاد تفاهم نامه و قرارداد همکاری با مناطق آزاد کشورهای اروپایی و آسیایی فرآهم شود.بی‌شک در جهان جهانی شده که مهمترین مشخصه آن شکست زمان و مکان در ارتباطات است و همه این تحولات بر اساس نیازهای متنوع و مشابه تجاری-اقتصادی نقاط مختلف جهان شکل گرفته، می‌توان با تکیه بر مزایا و معافیتهای قانونی مناطق آزاد و گشایش‌های ایجاد شده در روابط خارجی ایران، گامهای بلندی در ایجاد وابستگی متقابل اقتصادی-تجاری با کشورهای منطقه با تکیه بر توانمندیهای موجود برداشت و وهن تاریخی در خصوص پروژه ایران هراسی و هلال شیعی را از میان برداشت.بعد از گذشت دو دهه از عمر مناطق آزاد و علی رغم عقب ماندگی‌های موجود در این مناطق و نگاه واروانه دولتهای ایران در فلسفه و فرایند ایجاد مناطق آزاد و کارکرد آن‌ها در اقتصاد ملی و بین المللی، بایسته است که مناطق آزاد با رژیم سازی بر بستر مفاهیم و کارکردهای خود از طریق انعقاد تفاهم نامه‌ها و قراردادهای همکاری، از ظرفیتهای اتاق‌های بازرگانی، وزارت امور خارجه، سازمان توسعه تجارت و انجمن‌های دوستی مشترک استفاده نمایند. بی‌تردید سابقه طولانی همکاریهای مشترک نهادهای مردم نهاد و تخصص آن‌ها در کنار همراهی نهادهای دولتی نه تنها به تخصص و دانش تجربی-علمی مدیران مناطق آزاد می‌افزاید بلکه قدرت منطقه گرایی آن‌ها را در ارتباط با کشورهای هدف تقویت می‌کند، بنابراین برگزاری کنفرانس روسای مناطق آزاد حاشیه اقیانوس هند و تداوم آن به عنوان یک الگو در ارتباط با مناطق آزاد حاشیه دریای خزر، خلیج فارس و… از سوی مناطق آزاد و دبیرخانه شورایعالی برای ایفای نقش موثر در معادلات اقتصادی بین المللی ایران الزامی ارزیابی میشود.*کار‌شناس مناطق آزاد
۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: گیل نگاه]
[مشاهده در: www.gilnegah.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]
-
گوناگون
پربازدیدترینها