تبلیغات
تبلیغات متنی
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
بهترین دکتر پروتز سینه در تهران
دستگاه آب یونیزه قلیایی کره‌ای
محبوبترینها
راهنمای انتخاب شرکت‌های معتبر باربری برای حمل مایعات در ایران
چگونه اینورتر های صنعتی را عیب یابی و تعمیر کنیم؟
جاهای دیدنی قشم در شب که نباید از دست بدهید
سیگنال سهام چیست؟ مزایا و معایب استفاده از سیگنال خرید و فروش سهم
کاغذ دیواری از کجا بخرم؟ راهنمای جامع خرید کاغذ دیواری با کیفیت و قیمت مناسب
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
آفریقای جنوبی چگونه کشوری است؟
بهترین فروشگاه اینترنتی خرید کتاب زبان آلمانی: پیک زبان
با این روش ساده، فروش خود را چند برابر کنید (تست‌شده و 100٪ عملی)
خصوصیات نگین و سنگ های قیمتی از نگاه اسلام
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1871510259
سیاستگذاری فرهنگی در دولت دینی - بخش سوم و پایانی حرمت اشاعه فحشاء و علنی نمودن گناه
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: سیاستگذاری فرهنگی در دولت دینی - بخش سوم و پایانیحرمت اشاعه فحشاء و علنی نمودن گناه
یکی از موضوعاتی که همواره در زمینه مدیریت فرهنگی و سیاستگذاری و به طور کلی هر نوع اقدام در زمینه تغییر فرهنگ، مورد بحث اساسی در محافل فرهنگی، اجتماعی، فقهی و حقوقی بوده بحث اختیارات و مسؤولیت‌های دولت اسلامی است.
ممنوعیت نشر کتب ضالّه در احکام اسلامی نشر کتب ضالّه حرام و ممنوع میباشد. البته مفهوم کتاب را میتوان به هرگونه پیام با هر رسانه و در قالب هر گونه محصول فرهنگی و رسانهای تعمیم داد. حکم حرامبودن آن شامل تألیف، نشر، پخش، نگهداری و... میشود (قانع، 1381، ص1). شهید «مطهری»، یگانه دلیل حرمت انتشار کتب ضالّه را وجود «ضرر اجتماعی» میداند. شهید مطهری در این زمینه میگوید: «اینکه در اسلام، خواندن و خرید و فروش کتب ضلال حرام است و اجازه فروش هم داده نمیشود، بر اساس همین ضرر اجتماعی است» (مطهری، 1370، ص99). این ضرر اجتماعی زمینه مساعدی برای تمایل به گناه و کفر فراهم میکند و لذا در اسلام، خواندن کتب ضالّه و یا گوشدادن به سخنان گمراهکننده حرام است و دولت اسلامی وظیفه دارد از آن جلوگیری نماید. حرمت اشاعه فحشاء و علنی نمودن گناه در اسلام تأکید زیادی شده که گناه جنبه عمومى و همگانى پیدا نکند. قرآن اشاعه فحشاء را شدیداً محکوم نموده میفرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَه فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَه وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» (نور(24): 19)؛ کسانى که دوست دارند زشتیها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکى براى آنان در دنیا و آخرت است و خداوند مى داند و شما نمى دانید! از این گذشته، عظمت گناه در نظر عامه مردم و حفظ ظاهر جامعه، از آلودگىها خود سدّ بزرگى در برابر فساد است. اشاعه فحشاء، نشر گناه و تجاهر به فسق، این سدّ را مىشکند، گناه را کوچک مىکند و آلودگى به آن را ساده مىنماید (مکارم شیرازی، 1374، ج14، ص434) و این امر مانع رشد و کمال انسانی میگردد؛ چرا که بستر و زمینه تحقق حق و توحید را از بین میبرد. قرآن در آیه 7 سوره حجرات میفرماید: «وَلَکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَکَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْیَانَ» (حجرات(49): 7)؛ لکن خداوند ایمان را محبوب شما قرار داده و آن را در دلهایتان زینت بخشیده و (به عکس) کفر و فسق و گناه را منفور شما قرار داده است. در حقیقت این تعبیرات اشاره لطیفى است به قانون «لطف» آن هم «لطف تکوینى». توضیح اینکه وقتى شخص حکیم بخواهد کارى را تحقق بخشد، زمینه هاى آن را از هر نظر فراهم مى سازد، این اصل در مورد هدایت انسانها نیز کاملاً صادق است. خدا مى خواهد همه انسانها ـ بىآنکه تحت برنامه جبر قرار گیرند ـ با میل و اراده خود راه حق را بپویند، لذا از یک سو ارسال رسل مى کند و انبیاء را با کتابهاى آسمانى مى فرستد و از سوى دیگر «ایمان» را محبوب انسانها قرار مى دهد، آتش عشق حق طلبى و حقجویى را در درون جانها شعله ور مى سازد و احساس نفرت و بیزارى از کفر و ظلم و نفاق و گناه را در دلها مى آفریند (مکارم شیرازی، 1374، ج 22، ص160). آگاهى و حکمت او ایجاب مى کند که عوامل رشد و سعادت را در شما بیافریند و آن را با دعوت انبیاء هماهنگ و تکمیل سازد و سرانجام، شما را به سر منزل مقصود برساند. ترسیم روشنى از دیدگاه اسلام در زمینه مسأله «جبر و اختیار» و «هدایت و اضلال» این نکته را به خوبى آشکار مى کند که کار خداوند فراهمآوردن زمینه هاى رشد و هدایت است. از یک سو «رسول اللَّه»9 را در میان مردم قرار میدهد و «قرآن» را که برنامه هدایت و نور است، نازل مى کند و از سوى دیگر «عشق به ایمان» و «تنفر و بیزارى از کفر و عصیان» را به عنوان زمینه سازى در درون جانها قرار مى دهد، ولى سرانجام تصمیم گیرى را به خود آنها واگذار کرده و تکالیف را در این زمینه تشریع مى کند (همان، ص162). همچنین در سوره یونس میفرماید: «وَاجْعَلُواْ بُیُوتَکُمْ قِبْلَه» (یونس(10): 87)؛ بهگونه اى خانه بسازیم که انجام مراسم مذهبى و اقامه نماز در آن عملى باشد؛ زیرا خانه هاى مقابل یکدیگر، از نظر تمرکز، حفاظت، نظارت و انس با هم مناسب تر است (قرائتی، 1383، ج 5، ص255). به طور خلاصه، اگر چه سیاستگذاری فرهنگی، نباید با اجبار و اکراه همراه باشد، اما خنثی هم نباید باشد. به عبارت دیگر، مفهوم شیب، چیزی فراتر از صرف بسترسازی و حمایتگری است. در بسترسازی، مفهوم مثبت و ایجابی نهفته است، اما استعاره شیب هم بُعد ایجابی را شامل میشود و هم متضمن بُعد سلبی میباشد. قاعده «مقتضی موجود و مانع مفقود» در اصول فقه نیز مبین همین نکته است که برای تحقق هر چیزی هم باید عوامل بهوجودآورنده آن تأمین شود و هم موانع تحقق آن حذف گردد و چنین ویژگی‌هایی در استعاره شیب نهفته است. در خصوص مفهوم شیب توجه به چند نکته ضروری است: 1. یک معنای شیب، تدریجیبودن آن است؛ یعنی سیاستگذاری؛ بهویژه سیاستگذاری فرهنگی، چون با عمیقترین لایه‌های درونی انسان؛ یعنی باورها و ارزش‌ها سروکار دارد، باید به صورت تدریجی و گام به گام شکل بگیرد؛ چنانچه در بحث ابلاغ حکم حرمت شراب، قرآن در 4 مرحله به این امر مبادرت ورزید.(1) در حقیقت، در سیاستگذاری باید ظرفیت مخاطب و اقتضائات آن را نگاه کرد و متناسب با آن سیاستگذاری نمود. 2. مفهوم شیب، یک مفهوم ایستا نیست، بلکه متناسب با موضوع و مسأله، زاویه آن کم و زیاد میشود. به عبارت دیگر، ممکن است در مواقعی نیاز باشد سختگیری کمتر و متناسب با موضوع و مخاطب با تسهیل بیشتر و مدتزمان طولانیتر اعمال شود؛ مانند حرمت شرب خمر و ممکن هم است زاویه به سمت سختگیری و اعمال دفعی تغییر در فرهنگ جامعه شکل گیرد. نمونه بارز این مورد را میتوان در قضیه زید که در قرآن نیز بیان شده، مشاهده نمود. در این مورد، حتی می‌بینیم خداوند به خود پیامبر اکرم9 این مأموریت را واگذار میکند که این غل و زنجیرهایی که مانع کمال مردم است را بردارد، ولو اینکه برای پیامبر9 فشار باشد؛ مثلاً در آن زمان فرزندخوانده را مثل فرزند می‌دانستند و لذا ازدواج با زن مطلقه فرزندخوانده امری قبیح به شمار می‌آمد، اما برای اینکه این رسم و سنت را در جامعه بردارد، خداوند فرمان میدهد باید با همسر فرزندخوانده خود بعد از اینکه طلاق گرفت، ازدواج کنی تا مردم بفهمند فرزندخوانده مثل فرزند نیست. گاهی این برخوردها به این شدت بوده است. قرآن و اسلام با سنتهای نابجا مقابله میکند، ولو اینکه از لحاظ عاطفی برای پیامبر(ع) هم سخت باشد. 3. تعیین درجه زاویه شیب، به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله ظرفیت جامعه هدف، اهمیت موضوع، تعلق به یکی از احکام پنجگانه(واجب، حرام، مکروه، مستحب و مباح) و... . نتیجه گیری هدف این مقاله، ارائه تبیین جدیدی از مسأله دولت و فرهنگ در فرآیند سیاستگذاری فرهنگی بود؛ چرا که پاسخ به مسأله، فرع بر فهم دقیق صورت مسأله است. بدین منظور، مدل 3 مرحله‌ای خط مشیگذاری شامل تدوین، اجراء و ارزیابی مبنای کار قرار گرفت. هر مکتب یا نظریه‌ای که در باب نسبت دولت و فرهنگ نظریهپردازی میکند، ابتدا باید مشخص نماید این نسبت را در کدام مرحله مورد بررسی قرار میدهد؟ چرا که مسأله دولت و فرهنگ در هر مرحله متفاوت از مراحل دیگر بوده و طبعاً پاسخ‌های متفاوتی نیز خواهد داشت. این مقاله تمرکز خود را بر تبیین صورت مسأله در مرحله اول؛ یعنی تدوین سیاستهای فرهنگی قرار داده است. در این سطح، مسأله عبارت است از اینکه با توجه به اینکه دولت، نه تنها به صورت غیر ارادی در تغییر یا اصلاح امور فرهنگی دخالت می‌نماید، بلکه حتی حق و وظیفه هدایت و اصلاح فرهنگ جامعه را نیز برعهده دارد، چگونه این حق و وظیفه خود را ایفاء نماید که با اختیار و آزادی افراد در انتخاب مسیر هدایت یا گمراهی تعارض پیدا نکند؟ در پاسخ اجمالی به این مسأله میتوان از استعاره «شیب» استفاده نمود. در یک سطح شیبدار حرکت به یک سمت شیب، سختتر و با اعمال فشار و سختی و به سمت دیگر آسانتر و بدون احساس ناراحتی میباشد. همچنین میتوان با کم و زیادکردن زاویه شیب، سختی و آسانی حرکت به دو سمت را مدیریت نمود. به نظر می‌رسد در فرآیند سیاستگذاری فرهنگی، دولت، نه باید و نه می‌تواند به اجبار، فرهنگ جامعه را تغییر بدهد و به اصطلاح، انسانها را به راه درست هدایت نماید، اما دولت اسلامی هم باید و هم می‌تواند «شیب اجتماعی» را بهگونه‌ای قرار دهد که در نتیجه آن سوق به تعالی تسهیل گردیده و میل به بدی، سخت شود. به طور خلاصه در خصوص سؤال «آیا دولت در فرهنگ دخالت کند یا نه؟» توجه به چند نکته ضروری است: 1. این سؤال سالبه به انتفای موضوع است؛ چرا که اولاً هدف از تشکیل دولت دینی اقامه دین است؛ یعنی دولت متکفل هدایت فرهنگ جامعه به سوی تعالی میباشد. ثانیاً اصل دخالت دولت در فرهنگ تقریباً از سوی بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین المللی بهویژه یونسکو پذیرفته شده است و ثالثاً بر اساس نگاه بُعدی به فرهنگ و بحث پیوست فرهنگی، دولت آگاهانه یا ناآگاهانه بر فرهنگ جامعه تأثیرگذار است و مداخله میکند. 2. در پاسخ به سؤال حدود دخالت فرهنگ، هیچگاه نمی‌توان حکم کلی صادر نمود؛ چرا که متناسب با مراحل سیاستگذاری فرهنگی، حد مداخله نیز در هر سطح متفاوت خواهد بود. در این مقاله چگونگی دخالت دولت در مرحله تدوین سیاست‌ها و خط مشی‌های فرهنگی تا اندازه‌ای تبیین گردید. آنچه که باید سؤال اصلی محافل علمی و روشنفکری جامعه قرار گیرد، تعیین عوامل مؤثر بر اندازه شیب اجتماعی سیاستگذاری‌های فرهنگی و وزندهی به آنهاست. 3. در خصوص جایگاه مردم و مشارکت نهادهای مردمی نیز باید گفت، هرچند نظریات و مکاتب غربی تأکید زیادی بر نقش مردم دارند، اما باید توجه داشت که در جامعه دینی که اصل بر اقامه دین است، میزان حضور مردم در تدوین سیاستهای فرهنگی، متناسب با زاویه شیب در موضوع مورد بحث تعیین میشود؛ چهبسا در موضوعی نباید به خواست مردم توجه نمود؛ چنانچه مخالفت قطعی با نص دین داشته باشد و بر عکس. 4. در خصوص مراحل دیگر نیز نمی‌توان به طور کلی گفت قائل به دخالت حداقلی یا حداکثری شد؛ چرا که ممکن است شرایط بهگونه‌ای باشد که در برهه‌ای از زمان یا در خصوص موضوعی خاص، علاوه بر وظایف حمایتی و نظارتی، نیاز به تصدیگری دولت باشد. تاریخ، گواه آن است که بسیاری از میراث فرهنگی ماندگار کشور توسط دولت‌ها ساخته شده است؛ مانند مسجد گوهرشاد، مسجد امام اصفهان و... . پی نوشت: 1. ر.ک: سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 2، ص194-193. منابع و مآخذ 1. قرآن کریم. 2. آشوری، داریوش، تعاریف و مفاهیم فرهنگ، تهران: انتشارات آگاه، 1380. 3. اجلالی، پرویز، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران، تهران: نشر آن، 1379. 4. ---------، جامعه و فرهنگ (مجموعه مقالات)، تدوین و گردآوری محسن فردرو و دیگران، ج1، تهران: آرون، 1380. 5. اشتریان، کیومرث، مقدمهای بر روش سیاستگذاری، تهران: انتشارات جامعهشناسان، 1391. 6. الوانی، مهدی، تصمیمگیری و تعیین خط مشی دولتی، تهران: سمت، 1391. 7. ---------، مبانی مدیریت دولتی، بابل: مبعث، 1391. 8. برهانی، بهاءالدین، مبانی مدیریت دولتی(1و2): با بهرهگیری از علوم اداری، اجتماعی و سیاسی، تهران: پیام پویا، 1386. 9. بنیانیان، حسن، پیوست فرهنگی؛ ابهام‌زدایی و گفتمان‌سازی، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1392. 10. پیروزمند، علیرضا، دین و سیاستگذاری فرهنگی، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1385. 11. ------------، نظریه بنیادین در مناسبات دین و فرهنگ، قم: دفتر نشر معارف، 1393. 12. تسلیمی، محمدسعید، تحلیل فرآیندی خط مشیگذاری و تصمیمگیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392. 13. جعفری، محمدحسن، الگوی تدوین خط مشی دینی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1391. 14. داناییفرد، حسن و الوانی، مهدی، درآمدی بر نظریه‌های مدیریت دولتی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1390. 15. دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی، شاخص‌‌های فرهنگ عمومی، تهران: انتشارات دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی، 1386. 16. دنهارت، رابرت، تئوری‌های سازمان دولتی، ترجمه سیدمهدی الوانی و حسن داناییفرد، تهران: انتشارات صفار، چ2، 1382. 17. سالارزهی، حبیبا... و ابراهیمپور، حبیب، «بررسی سیر تحول در پارادایم‌های مدیریت دولتی؛ از پارادایم مدیریت دولتی سنتی تا پارادایم حکمرانی خوب»، نشریه مدیریت دولتی، ش9، بهار 1391. 18. شفیعی سروستانی، ابراهیم، حجاب؛ مسؤولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1387. 19. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ج2و7، قم: دفتر انتشارات اسلامی قم، چ5، 1374. 20. غلامپور آهنگر، ابراهیم، «جایگاه دولت در عرصه فرهنگ، مروری بر تئوری‌ها و دیدگاه‌ها»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی مهندسی فرهنگی، ج1، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1386. 21. قانع، احمدعلی، بررسی مفهوم و حکم کتب ضالّه، تهران: دانشگاه امام صادق7، 1381. 22. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج5 و23، تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، 1383. 23. قلیپور، رحمتالله، تصمیمگیری سازمانی و خط مشیگذاری عمومی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، 1387. 24. لواسانی، سعید، مفهوم دولت و مفهوم دولت دینی، تهران: دفتر پژوهش و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی، 1383. 25. ماندگار، محمدمهدی، خط مشی‌های سیاسی نهج البلاغه، قم: بوستان کتاب، 1381. 26. مصباح یزدی محمدتقی، معارف قرآن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1388. 27. مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، ج3، تهران: انتشارات صدرا، چ4، 1370. 28. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، ج14و22، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چ29، 1374. 29. مک‌گوییگان، جیم، بازاندیشی در سیاست فرهنگی، ترجمه نعمتالله فاضلی و مرتضی قلیچ، تهران: دانشگاه امام صادق7، 1388. 30. نوری، روح‌الله، مبانی مدیریت دولتی (نظریه‌های دولت و اداره امور عمومی در ایران)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392. 31. نیازی، احمدعلی، «اهداف و وظایف حکومت دینی»، دوفصلنامه معرفت سیاسی، ش3، بهار و تابستان 1389. 32. هاولت، مایکل و رامش، ام، مطالعه خط مشی عمومی، ترجمه عباس منوریان و ابراهیم گلشن، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، 1380. 33. یعقوبی، نورمحمد، مدیریت دولتی (سیر اندیشه‌های نوین)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، 1389. 34. Grant Patten, BURIED: Cultural Policy in Newfoundland and Labrador University of Toronto, April 7, 2011. 35. James P. Pfiffner, Traditional Public Administration versus The New Public Management, Institutionenbildung in Regierung und Verwaltung: Festschrift fur Klaus Konig, 2004. 36. , Jim MacGuigan Rethinking Cultural Policy, Open University,2004. 37. Denhardt, JV Denhardt, RB - The new public service: Serving rather than steering, Public administration review, 2000. محمدحسین باقریفرد: دانشجوی دوره دکتری مدیریت دولتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. عبدالله توکلی: استادیار گروه مدیریت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. سید مهدی الوانی: استاد مدیریت دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی. فصلنامه حکومت اسلامی شماره 75. انتهای متن/
95/01/24 :: 02:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]
-
گوناگون
پربازدیدترینها