واضح آرشیو وب فارسی:اعتماد: بسیارند کسانی که می خواهند فلسفه بخوانند، اما نمی دانند از کجا شروع کنند. پرطمطراقی نام فلسفه و شهرت آن به پیچیدگی و گستردگی مباحثش موجب می شود که عموما هراسی از مواجهه با آن شکل بگیرد. گام اول فلسفه آموزی و فلسفه ورزی البته فایق آمدن بر این ترس است. اما گذشته از آن باید کتاب ها یا آثاری هم باشند که گام به گام و به دور از تقلیل و فروکاستن فلسفه را بیاموزند. عید نوروز در کنار ده ها تفریح و سرگرمی و کار مهم و غیرمهمی که برایش برنامه ریزی می کنیم، یکی هم شاید کتابخوانی باشد. بر این اساس در نخستین شماره از فلسفه در خیابان در سال 1395 می کوشیم به برخی از آثاری که می توانند به کار خودآموزی فلسفه آیند، اشاره کنیم، به این امید که با مطالعه این آثار ترس مان از فلسفه فرو بریزد و آماده مطالعه کتاب ها و مقاله های جدی تر فلسفی شویم. قبلا آثار مکتوبی که به کار خودآموزی فلسفه بیایند و برای نوآموزان نگاشته شده باشند، بسیار کم بود، تا سال ها یکی از بهترین کتاب هایی که نوآموزان فلسفه می خواندند، کلیات فلسفه ریچارد پاپکین با ترجمه استاد فقید فلسفه جلال الدین مجتبوی بود.دیگری فلسفه عمومی پل فولکویه با ترجمه بنیانگذار نامدار گروه فلسفه دانشگاه تهران یحیی مهدوی. البته آثار عمومی تری چون لذات فلسفه ویل دورانت با ترجمه استاد عباس زریاب خویی یا تاریخ فلسفه برتراند راسل با ترجمه شیوای نجف دریابندری هم بود که می توانست اطلاعاتی کلی و مبتدی درباره فلسفه و تاریخش به خوانندگان ارایه کند. این آثار به ویژه با توجه به مترجمان نامداران شان همچنان قابل استفاده هستند، اگرچه به دلیل فاصله گرفتن از زمان انتشارشان شاید کمی قدیمی به نظر برسند، هم از نظر زبان ترجمه و هم به لحاظ موضوعاتی که مطرح کرده اند. از اینها ساده تر کتاب معروف یوستین گردر با نام دنیای سوفی است که ترجمه های متعددی از آن به فارسی صورت گرفته است که نامدارترین شان متعلق به حسن کامشاد و کورش صفوی است، در این کتاب نیز نویسنده نروژی کوشیده در قالب یک رمان مسائل فلسفی را در بستر تاریخی آن آموزش دهد. در سال های اخیر خوشبختانه شمار این دست آثار زیاد شده است، اگرچه مترجمان این آثار به نامداری و وثوق اسامی ذکر شده نیستند، اما حسن این کتاب های جدید آن است که نثرشان چندان از زبان روزمره دور نیست و کمتر اصطلاحات قدیمی و مهجور در آنها به چشم می خورد. یکی از بهترین این آثار سرگذشت فلسفه نوشته برایان مگی است. کتابی که از جهات بسیاری برای ورود به فلسفه مفید است. نخستین جهت نویسنده آن است، برایان مگی، فیلسوف، شاعر و سیاست ورز سرشناس بریتانیایی که آثار بسیار موثق و ساده فهمی در زمینه فلسفه نوشته است، مثل فلاسفه بزرگ: آشنایی با فلسفه غرب و مردان اندیشه: پدیدآورندگان فلسفه معاصر که هر دو را مطمئن ترین مترجم آثار فلسفی به زبان فارسی یعنی عزت الله فولادوند ترجمه کرده است. دیگر دلیلی که باعث می شود سرگذشت فلسفه اثری قابل اطمینان برای ورود به فلسفه باشد، مترجمش است، حسن کامشاد که از بهترین مترجمان فارسی است و آثار تاریخی و فلسفی مهمی را به فارسی ترجمه کرده است. گذشته از همه اینها، اهمیت دیگر کتاب سرگذشت فلسفه خود کتاب است. اثری که با مطالعه آن خواننده می تواند چشم اندازی کلی از تاریخ 2500 ساله فلسفه غرب به دست آورد. به خصوص که مگی در این اثر مصور که به تصاویر چشم نوازی مزین است، ظهور و بروز اندیشه ها را در بستری تاریخی توضیح داده و صرفا به زندگی و اندیشه های فیلسوفان بسنده نکرده است. به عبارت دیگر حسن کتاب سرگذشت فلسفه آن است که برخلاف تاریخ فلسفه های رایج تنها اندیشه ها و ایده ها به صورت منتزع و جداشده از بستر زمانی و مکانی آنها ارایه نشده است، بلکه خواننده تلویحا در می یابد که یک اندیشه در پاسخ به چه ضرورت های عینی پدید آمده است. از این جهت کتاب سرگذشت فلسفه تنها اثری متعلق به مبتدی ها نیست و حتی آشنایان به فلسفه نیز می توانند از آن بسیار بهره بگیرند. حسن آموزش فلسفه از طریق آشنایی با تاریخ آن اما جدای از آنچه تاکنون گفته شد، این هم هست که خواننده علاقه مند به فلسفه به تقدم و تاخر اندیشه ها پی می برد و متوجه می شود که برای مثال دکارت چرا در همه چیز شک کرده یا کانت از کجا به مساله عینیت حساس شده است. در ضمن مروری بر تاریخ فلسفه موجب می شود که خواننده اجمالا با مهم ترین موضوعاتی که در طول تاریخ ذهن فیلسوفان را به خود مشغول داشته آشنا شود و بداند که مساله اصلی هر کدام از فیلسوفان از سقراط و افلاطون و ارسطو گرفته تا کانت و هگل و شوپنهاور چه بوده است. یک راه دیگر فلسفه آموزی آشنایی با گستره و نوع مباحث فلسفی است، یعنی اینکه بفهمیم مثلا فلسفه از چه حوزه هایی تشکیل شده و سوال های اصلی هر حوزه کدام است. دو تا از بهترین آثار در این زمینه یکی الفبای فلسفه نوشته نایجل واربرتون ترجمه مسعود علیا و دیگری خودآموز فلسفه نوشته مل تامپسون با ترجمه بهروز حسنی است. در این دو کتاب خواننده با حوزه های اصلی مباحث فلسفه مثل هستی شناسی، معرفت شناسی، اخلاق، فلسفه سیاست، فلسفه علم و... آشنا می شود و درمی یابد که اصولا فلاسفه به چه چیز می اندیشند و برخی از استدلال ها و نظریات آنها را نیز می شناسد. البته آشنایی با فلسفه راه های دیگری نیز دارد. اصولا در تعلیمات کلاسیک گفته می شود که برای فلسفه آموزی نخست باید منطق دانست، چرا که در این نگاه منطق ابزار (ارگانون) اندیشیدن است. اما این روش فلسفه آموزی بیش از حد تخصصی و دانشگاهی است. ضمن آنکه بدون تردید کسی که از این مسیر فلسفه می آموزد، بی نیاز از چشم اندازی کلی به تاریخ و مسائل فلسفی نیست. در هر صورت نکته مهم این است که از فلسفه آموزی نهراسیم و عید شاید زمان مناسبی باشد که لابه لای مشغله های زندگی روزمره بکوشیم فراسوی هر روزگی فکر کنیم و فلسفه بیاموزیم.
شنبه ، ۱۴فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اعتماد]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]