واضح آرشیو وب فارسی:فراتاب: اعاده حقوق سیاسی، اجتماعی و مذهبی شیعیان چندان دور از تصور نخواهد بود و به نوعی می تواند پاشنه آشیل عربستان در سیاست داخلی این کشور باشد.فراتاب - سرویس بین الملل: در کشوری که وهابیان اکثریت جمعیت را تشکیل می دهند، سخت گیری بسیاری در شعائر مذهبی می نمایند و بسیاری از مناسک تشیع را بدعت می خوانند، طبعاً اقلیت شیعی ساکن در مرکز، استان های شرقی و نقاط مرزی با یمن را هم به شدت سرکوب خواهند کرد. در مقابل شیعیان نیز همواره جنبش های سیاسی و آزادی خواهانه ای را در عربستان برای احقاق حقوقشان به راه خواهند انداخت. در تشریح این جنبش ها ابتدا باید اشاره کرد که عربستان از جهت مذهبی دارای اهمیت بی مانندی در دنیای اسلام است. شهر مکه به علت وجود خانه کعبه، منا و عرفات، غار حرا و دیگر بناهای مقدس و مدینه به علت قرار گرفتن آرامگاه پیغمبر؛ مسجدالنبی و قبرستان بقیع دارای ارزش عظیم مذهبی است. اما ازآنجاکه خانواده سعودی حاکم بر عربستان پیرو آیین وهابیت است، این موضوع تنش سهمگینی را میان این کشور و پیروان آیین تشیع در سراسر جهان ایجاد می کند. پس از انقلاب اسلامی و سرنگونی شاه ایران، راهبرد دو ستونی نیکسون رئیس جمهور آمریکا در منطقه خاورمیانه از هم فروپاشید و این امر ضربه سختی بر پیکر عربستان وارد آورد. همچنین تحت تأثیر انقلاب اسلامی به سرعت ناآرامی هایی از سوی شیعیان ساکن شرق عربستان رخ داد و حمله رهبران انقلابی ایران بر فساد و پیوند با غرب به ریشه ثبات این کشور ضرباتی زد.اما چرا این ناآرامی ها بروز کرد؟ از نظر تاریخی شیعه در کشور عربستان در حاشیه نظام سیاسی قرار دارد. شیعیان این کشور پس از عراق، بزرگ ترین جامعه شیعی عرب را در خاورمیانه تشکیل می دهند؛ اما نه تنها از تبعیض های قانونی رنج می برند، بلکه از اظهار علنی آیین مذهبی خویش محروم اند. پس از وقوع انقلاب اسلامی، شیعیان عربستان در حوزه های ذیل از آن متأثر شدند 1- هویت یابی و خودآگاهی، 2- شکل گیری و تقویت سازمان های شیعی، 3- تمایلات عاطفی- سیاسی نسبت به انقلاب اسلامی، نقش آفرینی آنان در سیاست کشور نیز بدین گونه بود که به محض پیروزی انقلاب ایران، شورشی در میان شیعیان ایالات شرقی و در میدان های نفتی آغاز شد و مردم با پخش اعلامیه هایی در مساجد به خانواده سلطنتی حمله کردند و آشکارا به مخالفت با آن پرداختند. آنان مراسم روز عاشورا را که در عربستان ممنوع است، برگزار کردند و تظاهراتی در شهرهای نفتی این کشور سازمان دادند. این مناطق از آن روی اهمیت داشتند که ظهران مرکز نفتی بسیار مهم عربستان در آنجا قرار داشت. پس از این وقایع سازمان انقلاب اسلامی شیعیان شبه جزیره عربستان تشکیل شد و جنبش الرسالیه که منبعث از انقلاب اسلامی بود، به رهبری شیخ صفار تا مدت ها شیعیان را رهبری نمود. جریان دیگر که از رهبرانی همچون برادران شیخ حسین و شیخ حسن الراضی، سید هاشم الشخص، شیخ حسین عایش و حسن النمر تشکیل می شد، دراین باره قابل ذکر است. این افراد در قم تحصیل کرده و محیط سیاسی حوزه های آن را درک نموده بودند، بنابراین پس از مدتی تشکل هایی را در حجاز ایجاد کرده و به دنبال ترویج الگوی انقلابی ایران برآمدند. در عرصه خارجی با وقوع حج خونین و اختلال در روابط سیاسی ایران و عربستان، وضعیت سیاسی شیعیان این کشور نیز رو به وخامت گذاشت و حکومت سعودی فشارهای مضاعفی بر اینان وارد ساخت. این روابط پرتنش در دوران سازندگی تا حدی التیام گرفت و با برقراری مجدد روابط بین دو کشور و مذاکره مستقیم پادشاه سعودی و ریاست جمهوری ایران، وضعیت شیعیان عربستان تا حدودی بهبود یافت. در دوره معاصر با اصلاحات نیز شیعیان مطالباتشان را از طریق مجامع حقوق بشری و افشای جنایات آل سعود برای تحت تأثیر قرار دادن افکار عمومی جهانیان دنبال نمودند. پس از سال 2010 که انقلاب های عربی به وجود آمدند، جریان جدید اسلام گرایی و آزادی خواهی شیعه و حتی سنی شکل گرفت که خواستار تغییرات و حاکمیت دموکراسی در چارچوب موازین اسلامی و تجدیدنظر در دکترین رسمی وهابیت بودند. این جریان در میان اقلیت شیعه ندای دموکراسی و حفظ اصالت مذهبی آن را سر می دادند. شیخ نمر هم رهبر این جریان و فعال حقوق بشری بود که در همین اعتراضات دستگیر شد و پس از چند سال حبس، به شهادت رسید. نکته ای که لازم به ذکر است، اینکه هرچند حکومت آل سعود سلطنتی است و اجازه هیچ گونه اصلاحاتی را در ساختار سیاسی و حقوقی این کشور نمی دهد، اما آسیب پذیری عربستان در شرق این کشور و در میادین نفتی غیرقابل انکار است. حتی در گذشته حکومت های شیعی در این مناطق فرمان می راندند؛ بنابراین اعاده حقوق سیاسی، اجتماعی و مذهبی شیعیان چندان دور از تصور نخواهد بود و به نوعی پاشنه آشیل عربستان را در سیاست داخلی این کشور رقم می زند. هادی طلوعی (دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس)
پنجشنبه ، ۲۰اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فراتاب]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]