واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: وزن حقوق بشر اروپايي با ترازوي پناهجويان
ادامه روند سيل پناهجويان بهسوي اروپا و برخوردهاي ناهنجار دولتهاي اروپايي با آنان باعث بروز مباحثات زيادي درباره لزوم رعايت حقوق انساني پناهجويان شده است
نویسنده : دكتر سيدرضا ميرطاهر
ادامه روند سيل پناهجويان بهسوي اروپا و برخوردهاي ناهنجار دولتهاي اروپايي با آنان باعث بروز مباحثات زيادي درباره لزوم رعايت حقوق انساني پناهجويان شده است. اين مسئله از دو بعد اهميت دارد. نخست نقش قابل توجه برخي دولتهاي اروپايي مانند انگليس و فرانسه در پديد آمدن موج پناهجويان و دوم، بروز اختلاف در اروپا بر سر نحوه برخورد با پناهجوياني كه بيشتر آنها از سر استيصال و درماندگي و براي فرار از جنگ و ناامني مسير پرخطر مهاجرت به اروپا را انتخاب كردهاند. در واقع جنگ و ناآرامي در خاورميانه و شمال آفريقا كه با حمايت و مداخله نظامي امريكا و برخي متحدان غربي و منطقهاياش به راه افتاده است، به افزايش شمار آوارگان و پناهجويان منجر شده و اين مسئله اروپا را با بزرگترين بحران مهاجرت پس از جنگ جهاني دوم روبهرو ساخته است. تشديد تدابير مرزي در برخي كشورها نه تنها از شدت بحران پناهجويان نكاسته، بلكه در بسياري از موارد حتي شرايط را وخيمتر كرده است.
نقش اروپاييها
اساساً مسئله پناهجويان به آغاز جنگ داخلي در سوريه در پي ناآراميهايي كه اين كشور از سال 2011 دچار آن شد، بازميگردد. غربيها از جمله اروپاييها و بهويژه انگليس و فرانسه به عنوان دو عضو مهم اتحاديه اروپا به همراه امريكا و متحدان عرب آنها، بهمنظور سرنگوني دولت قانوني سوريه نقش مهم و تعيينكنندهاي در ايجاد و تقويت انواع و اقسام گروههاي تروريستي از جمله داعش در سوريه ايفا نمودند و اكنون ثمرات اين رويكرد آنها بهصورت گسترش جنگ و ناامني در خاورميانه و در نتيجه هجوم موج پناهجويان به اروپا نمود پيدا كرده است. پس از آغاز جنگ داخلي در سوريه و گسترش دامنه آن، راهبرد انگليس و فرانسه به همراه ديگر متحدين غربي و عربيشان در قبال سوريه، راهبرد فروپاشي دولت سوريه بود و بنابراين به پشتيباني مالي، لجستيكي، اطلاعاتي و تسليحاتي و نيز آموزش نيروهاي مسلح مخالف و حمايت مالي از آنها پرداختند. در واقع دولتهاي غربي براي رسيدن به هدف خود يعني سرنگوني دولت قانوني سوريه، از ابزاري به نام گروههاي تروريستي اعم از سكولارها و تكفيريها استفاده كردند. اما پس از گذشت پنج سال اكنون، معادلات آنها وارونه شده است. زيرا نه تنها اين كشورها به اهداف خود نرسيدند بلكه گروه تروريستي داعش با تصرف بخشهايي از عراق دامنه متصرفات خود را گسترش داد و امنيت متحدان غرب را در معرض خطر قرار داد. پائولو جنتيلوني وزير امور خارجه ايتاليا يكي از دلايل بروز بحران پناهجويان را اقدامات تروريستي در خاورميانه، بيتوجهي اتحاديه اروپا و سياستهاي مداخلهجويانه امريكا دانسته است.
پديده آوارگي
اما تأثير جنگ داخلي در سوريه خود را در قالب آوارگي حدود 14 ميليون نفر از مردم سوريه در داخل و خارج از اين كشور بهويژه در تركيه، لبنان و اردن نشان داد. تركيه مهمترين كشور ترانزيتي پناهجويان در مسير اروپا است. اتحاديه اروپا موافقت كرده تركيه سه ميليارد يورو براي تأمين پناهجويان دريافت كند و در ازاي آن مبارزه عليه قاچاقچيان در درياي اژه را تقويت كند. اما آوارگان سوري در تركيه از حدود دوسال قبل به اضافه آوارگاني از عراق و افغانستان عزم اروپا را كردهاند تا به زعم خود به امنيت، آسايش و رفاه دست يابند. اما دو مسئله در اينجا خودنمايي كرده است. نخست مسير دشوار رسيدن به اروپا كه اكنون با خطرات متعددي بهويژه غرق شدن در درياي اژه و درياي مديترانه روبهرو است. طبق آمارهاي اعلام شده، حدود 106 هزار پناهجو، از ابتداي سال 2016 وارد يونان و ايتاليا شدهاند و 410 نفر جان باخته يا ناپديد شدهاند. در شش هفته نخست سال 2016، از هشتاد هزار نفري كه از درياي مديترانه عبور كردند 410 نفر جان خود را از دست دادند كه 35 برابر بيشتر از دوره مشابه سال 2015 است. كودكان 36 درصد اين قربانيان را تشكيل ميدهند
برخوردهاي غيرانساني و نژادپرستي
دولت يونان دوشنبه گذشته اعلام كرد انتظار دارد به دنبال تشديد تدابير مرزي در كشور همسايهاش مقدونيه، با تعداد فزايندهاي از مهاجران و پناهجويان سرگردان مواجه شود. در واقع برخوردهاي غيرانساني با پناهجويان گسترهاي از اقدامات مختلف از بستن مرزها و ايجاد انواع موانع فيزيكي مانند سيم خاردار تا برخوردهاي خشن فيزيكي، برچيدن اردوگاهها، گرفتن اموال منقول ارزشمند پناهجويان و نيز بازگرداندن آنها را شامل ميشود. دانمارك و سوئيس صراحتاً اقدام به اخذ اشياي گرانبهاي پناهجويان به بهانه تأمين هزينه اقامت آنها ميكنند و حتي دولت سوئيس از پناهجوياني كه آنها را پذيرش ميكند بهمدت 10 سال 10 درصد از حقوق آنها را دريافت ميكند. آن دسته از پناهجوياني نيز كه موفق به استقرار در خاك كشورهاي اروپايي مانند آلمان شدهاند بهطور روزافزوني با پديدهاي جديد يعني حملات مسلحانه و آتش زدن اردوگاهها مواجه هستند كه از سوي افراطيهاي راستگرا صورت ميگيرد. پديده ديگري كه به موازات افزايش شمار پناهجويان در كشورهاي اروپايي نمود بيشتري پيدا كرده، گسترش گروههاي راست افراطي و نژادپرست در اروپا است كه شعار اصلي آنها ممانعت از ورود مهاجران و بازگرداندن مهاجران فعلي است. نمونه مشخص اين احزاب و گروهها در آلمان حزب راستافراطي «جايگزيني براي آلمان» يا حزب آلترناتيو است كه شعار آن خروج آلمان از اتحاديه اروپا و مخالفت با ورود مهاجران است. اما جنبشهاي نژادپرست و ضد اسلامي نيز در اروپا در حال نشو و نما و گسترش هستند كه نمونه آن جنبش «ميهنپرستان اروپايي ضداسلامي شدن غرب» موسوم به پگيدا است كه از سال 2014 ميلادي در شهر درسدن آلمان بهوجود آمد و تاكنون تجمعات و تظاهرات بسياري توسط هواداران آن در مخالفت با ورود مهاجران بهويژه مسلمانان صورت گرفته است. از جمله هزاران نفر از افراطگرايان حامي اين جنبش اسلامستيز اواسط بهمن 1394 در شهرهاي مختلف اروپايي عليه پناهجويان تظاهرات كردند. راستگرايان افراطي در شهرهاي درسدن آلمان، پراگ پايتخت جمهوري چك، آمستردام پايتخت هلند، دوبلين پايتخت جمهوري ايرلند، براتيسلاوا پايتخت اسلوواكي، ورشو پايتخت لهستان، گراتس اتريش، مونپليه فرانسه و بيرمنگام انگليس عليه پناهجويان تظاهرات كردند و اخراج آنها از كشورهايشان را خواستار شدند.
اختلاف و شكاف
بر غم درخواست سازمانهاي بينالمللي براي حفاظت از پناهجويان، نهتنها اجماع نظري بين كشورهاي اروپايي درباره نحوه برخورد با پناهجويان وجود ندارد، بلكه بيشتر در اين باره دچار اختلاف هستند، كما اينكه آلمان به ديگر كشورهاي اروپايي درباره تحميل بار پناهجويان به اين كشور هشدار داده است. نتايج يكي از نظرسنجيهاي اخير نشان ميدهد 58 درصد از مردم آلمان گفتهاند كه مرزهاي آلمان به كنترل بيشتري نياز دارد تا پناهجويان را خارج از مرزهاي اين كشور نگه دارند. كشورهاي اروپاي مركزي و شرقي كه از اعضاي جديد اتحاديه اروپا محسوب ميشوند برخورد سختتري با پناهجويان دارند. برخي از آنها مانند ويكتور اوربان نخستوزير مجارستان و رابرت فيكو نخستوزير اسلواكي اساساً خواهان راه ندادن مهاجران مسلمان و اخراج آنها از اروپا هستند. اوربان صراحتاً گفته كه مجارستان نميخواهد پناهجويان رهسپار اين كشور شوند. رابرت فيكو نيز اخيراً در سخناني اسلامستيزانه گفت اجازه نميدهد پناهجوياني كه از خاورميانه ميآيند، يك جامعه متحد مسلمان در كشورش ايجاد كنند. اين اظهارات و نيز نحوه برخورد با پناهجويان مسلمان، كاملاً نژادپرستانه و برخلاف موازين و شعارهايي است كه غربيها مكرراً داعيه حمايت از آنها را دارند.
از نگاه روسيه نيز مسئله پناهجويان به تهديدي بزرگ عليه اروپا تبديل شده است. برخي مقامات روسي مانند ديميتري مدودف نخستوزير روسيه از سياست پذيرش پناهندگي آلمان و اتحاديه اروپا شديداً انتقاد كردهاند. به گفته مدودف، سياست مهاجرت اروپا كاملاًَ شكست خورده است. مدودف با اشاره به سياست درهاي باز آنگلا مركل صدراعظم آلمان ميگويد: گشودن درهاي اروپا سادهانگاري بوده است. مدودف، اين مسئله را كه بدون كنترل، به صدها هزار پناهجو اجازه داده شود، وارد اتحاديه اروپا شوند، يك ريسك امنيتي كاملاً غيرقابل محاسبه توصيف كرد.
در كشور امريكا نيز مخالفتها با پذيرش پناهجويان رو به افزايش است. چندي قبل 30 ايالت از 50 ايالت امريكا با پذيرش پناهجويان سوري مخالفت كردند. فرمانداران اين ايالتها اعلام كردند، بهدليل احتمال ورود تروريستها به همراه پناهجويان سوري، مخالف پذيرش آنها در خاك امريكا هستند. ايالتهاي لوئيزيانا، آركانزاس، تنسي، جورجيا، آيداهو، كانزاس، مين، كاروليناي شمالي، اوهايو، ويسكانسين و آريزونا از جمله ايالتهايي هستند كه از پذيرش پناهجويان سوري امتناع كردهاند. در حالي ايالتهاي امريكا با پذيرش پناهجويان مخالفت ميكنند كه مقامات وزارت خارجه اين كشور اوايل سپتامبر2015 اعلام كردند 10 هزار پناهجوي سوري را تا اكتبر 2016 پذيرش ميكنند. جان كري، وزير امور خارجه امريكا نيز پيش از اين اعلام كرده بود امريكا 15 هزار پناهجوي ديگر از سراسر جهان خواهد پذيرفت. بدين ترتيب مشخص است كه امريكا نيز بر خلاف داعيههاي حقوق بشري خود در مسيري كاملاً مخالف با اين ادعاها حركت ميكند.
چند سازمان بينالمللي تأمين امنيت جاني پناهجوياني را كه تلاش ميكنند از طريق دريا خود را به اروپا برسانند، خواستار شدند. سازمان بينالمللي مهاجرت، كميسارياي عالي سازمان ملل در امور پناهجويان و صندوق كودكان سازمان ملل متحد «يونيسف» روز جمعه در بيانيه مشتركي در اين زمينه اعلام كردند از سپتامبر 2015 هر روز به طور متوسط دو كودك در راه رسيدن به اروپا در شرق مديترانه غرق شدهاند و شمار تلفات كودكان رو به افزايش است. «آنتوني ليك» مديركل يونيسف در اين زمينه تصريح كرد كه كشورهاي جهان شايد در شرايط فعلي ظرفيت پايان دادن به نااميدي و يأسي را كه باعث ميشود اين افراد تلاش كنند به دريا بزنند نداشته باشند، اما كشورها ميتوانند براي امنتر كردن اين سفرهاي پرمخاطره با يكديگر همكاري كنند. «فيليپو گراندي» كميسر عالي سازمان ملل در امور پناهندگان نيز با ابراز تأسف از غرق شدن پناهجويان، از كشورها خواست راههاي قانوني و ايمني براي رسيدن به اروپا براي پناهجويان ايجاد كنند. در شش هفته نخست سال 2016، از هشتاد هزار نفري كه از درياي مديترانه عبور كردند 410 نفر جان خود را از دست دادند كه 35 برابر بيشتر از دوره مشابه سال 2015 است. كودكان 36 درصد اين قربانيان را تشكيل ميدهند.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۴ اسفند ۱۳۹۴ - ۲۱:۰۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]