واضح آرشیو وب فارسی:وارث: فراگیری علوم گوناگون یکی از توصیه های مؤکد پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) است و ایشان در راستای اهمیت فراگیری علم فرمودند: «به دنبال علم بروید حتی اگر در چین باشد.» اما این یک روی سکه است و روی دیگر آن همراه شدن علم و دانش با دین است. بر اساس دستورها و تعالیم اسلام، آنچه به علم و آگاهی های ما هویت می دهد، دین محوری و متصل بودن نگاه علم آموز به مسایل دینی است.وارث : برای بررسی چرایی همراهی علم و دین گفت وگو کرده ایم با حجت الاسلام والمسلمین دکتر مسعود عالی، مبلغ دینی، مترجم و کارشناس معارف اسلامی که در ادامه می خوانید. توجه به علم و فراگیری علوم گوناگون در دیدگاه بلند اسلام و تعالیم ارزشمند معصومین(علیهم السلام) چگونه تبیین شده است؟ همان طور که در تاریخ اسلام به ثبت رسیده است، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در صدر اسلام و پس از آن انتخاب مدینه به عنوان پایتخت جهان اسلام، توسعه علوم مختلف و علم آموزی به دیگران را اولویت نخست قرار دادند. ایشان تا آنجا برای توسعه علم دغدغه داشتند که حتی قانونی تعیین کردند که برخی اسیران باسواد در راستای آموزش علم به دیگران آزاد می شدند و این مسأله خود گواهی بر تأکید آن حضرت بر آموختن علم و توسعه آگاهی های افراد جامعه آن روز است. اسلام، آموختن دانش را به عنوان چراغ و زینت عقل معرفی کرده و رشد دین را در علم آموزی و عمل به آن می داند. در همین زمینه، مولای متقیان علی(علیه السلام) فرمودند:« ای مردم بدانید که کمال دین در طلب علم و عمل به آن است. آگاه باشید که علم بر شما از طلب مال لازم تر است.» البته درآیات بلند قرآن کریم نیز خداوند متعال علم را سبب خلقت جهان هستی معرفی کرده و پنج موهبت بزرگ مانند ایمان، توحید، گریه، خشوع و خشیت را مخصوص علما قرار داده است. خداوند در قرآن تأکید دارد که علما و طالبان علم به دنبال حقیقت هستند که در جست وجوی آن به مدارج عالی معنوی نیز دست پیدا می کنند. اما از دیدگاه اسلام آموختن چه علومی ضرورت دارد؟ آموختن همه علوم برای انسان ها ضرورت دارد، اما آنچه مهم است نحوه استفاده و بهره برداری از علوم است. نکته دیگر اینکه آموختن علم باید در راستای کسب رضای خدای متعال باشد، یعنی از علم برای حل مشکلات خلق خدا بهره ببریم. مثلاً آموختن علوم هسته ای و توسعه این دانش، کمک شایانی به بشریت می کند و از این علم برای تولید داروهای خاص، برق و بسیاری از نیازهای بشر می توان بهره برد، اما در مقابل هستند کسانی که از این دانش برای تولید سلاح هسته ای و از بین بردن بشریت بهره می برند. چنین علمی با دین منافات دارد و دین آنچه برای انسان ها خواسته، استفاده از علوم برای رسیدن به آرامش و توسعه معنویت است. هفتمین پیشوای شیعه در این زمینه کلام ارزشمندی دارند و می فرمایند:« بهترین علم برای انسان آن علمی است که اعمالش به واسطه آن سامان بگیرد.» مولای متقیان علی(علیه السلام) هم در سفارش های خود به فرزندشان امام حسن(علیه السلام) فرمودند:« نخست تو را کتاب خدا بیاموزم و تأویل آن را به تو تعلیم دهم و شریعت اسلام و احکام آن را از حلال و حرام بر تو آشکار سازم و به دیگر چیز نپردازم.» بر اساس این تعالیم ارزشمند، دانشمندان بزرگی به عنوان نماینده دین اسلام ثمرات و برکات خوبی بر بشریت داشتند که هنوز هم کتاب های آن ها در دانشگاه های جهان تدریس می شود. پس بر اساس این تعریف، اسلام برای فراگیری علم محدودیتی قایل نشده، درست است؟ بله همین طور است، اما باز هم تأکید می کنم توصیه اسلام و معصومین (علیهم السلام) در فرا گیری علم، حرکت در مسیر الی الله است، یعنی آموختن و توسعه علم برای رضای خدا و خدمت به مردم. نکته دیگر اینکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از بنیانگذاران علم آموزی و ترغیب کننده برای فراگیری علم هستند و حتی تاکید می کنند برای فراگیری علم اگر لازم باشد باید مهاجرت کنیم. چنانکه در حدیثی فرمودند:« اطلبوا العلم ولو بالصین؛ به دنبال علم بروید حتی اگر در چین باشد.» بر اساس این حدیث مشخص می شود که آموختن علم زمان و مکان نمی شناسد، بلکه باید از هر شرایطی برای آموختن استفاده کرد و مهاجرت برای تحصیل ارزش والایی دارد و دانش طلبی که در این مسیر بمیرد، اجر ویژه ای در پیشگاه الهی دارد. برخی افراد که نگاه های متفاوتی نسبت به توسعه علوم دارند، علم را در تضاد با دین می دانند، نظر شما در این زمینه چیست؟ بنده با رد این نظریه که ماحصل نگاه ها و دیدگاه های سکولاری است، علم و دین را مکمل و همراه هم می دانم. برخی دانشمندان غربی که در علمی تبحر دارند، موفقیت خود را مبتنی بر عقلشان می دانند، یعنی عقیده دارند اگر می توانند در ژنتیک انسان ها دست ببرند دیگر العیاذ بالله بالاتر از خدا هستند و قدرتی لایتناهی دارند. این تفکر سکولار و ضد دین است. در حالی که همه آنچه از عقل و هوش به بشر رسیده از سوی ذات پاک خداست و بشر بدون پشتوانه دینی در علوم به جایی نمی رسد و از منظر ما مسلمانان و شیعیان علم ودین تکمیل کننده انسان هستند و در کنار هم انسان را در مسیر تعالی و بالندگی روحی، علمی و معنوی قرار می دهند. گواه این دیدگاه اولین آیاتی است که بر قلب مطهر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نازل شده است. خداوند در سوره علق بصراحت به علم اشاره دارد «الذی عَلَّم بالقَلَم* عَلَّمَ الانسانَ ما لَمْ یَعلَم» و باز در آیات سوره یاسین به حرکت خورشید، در سوره نحل به حرکت زمین و در سوره حجر به گرده افشانی گیاهان و باروری آن ها توسط باد اشاره می کند. جالب اینکه سال های طولانی دانشمندان بی شماری، برای رسیدن به پاسخ این پرسش ها تحقیق کرده اند و قرآن براحتی به این سوالات پاسخ داده است. اسلام برای تکمیل و تثبیت هویت طالب علم، همواره تأکید داشته علم و دین همراه و ملازم یکدیگرند، آنگاه که دین در جوهره وجودی انسان کمرنگ شود شخصیت علمی او نیز افول خواهد کرد. چه بسیار افرادی که در علوم تبحر داشتند و از علم در جهت از بین بردن بشر بهره بردند و امروز از آن ها با نفرت یاد می شود. مانند دانشمندانی که بمب های شیمیایی را تولید و در جنگ نابرابر علیه ایران اسلامی در اختیار صدام قرار دادند و فرزندان این سرزمین را به شهادت رساندند و عده ای را تا پایان عمر درگیر بیماری کردند. یا آن محققی که در آزمایشگاه، ویروس های کشنده ای چون ایدز را تولید کرد تا با گرفتار کردن مردم به این بیماری لاعلاج واکسن تولید کرده و بازار داشته باشد. اسلام به روشنی تبیین کرده علمی که در خدمت خدا نباشد، برای خلق خدا نیز دردآور و بی فایده خواهد بود و ای کاش همه ابنای بشر این سفارش اسلام را مورد توجه قرار دهند تا آرامش در جای جای جهان برقرار شود. و در نهایت اینکه برای توسعه علوم محققان ایران اسلامی به جای جای جهان چه باید کرد؟ به نکته خوبی اشاره کردید، ایران اسلامی با وجود تحریم های شکننده و ظالمانه دشمن در تمام این سال ها، هرگز تسلیم نشد و فرزندان رشید این ملت با توکل به خدا توسعه علم را دنبال کردند و امروز در جهان حرف های خوبی برای گفتن داریم. به باور بنده باید این ظرفیت ها جهت دهی شود و دستاوردهای علمی دانشمندان جوان و پیشکسوت کشورمان در مجامع جهانی بخوبی مطرح شود. نکته دیگر اینکه ما برای توسعه علوم و صدور آن از کشوری اسلامی به سایر کشورها باید اتحاد رویه داشته باشیم. جامعه علمی با تکروی میانه ندارد و همه ما باید دست به دست هم بدهیم و از محققان خود درهمه عرصه های علمی حمایت کنیم تا با دلگرمی بیشتر کارهای علمی را دنبال کنند. /1102101305
سه شنبه ، ۱۱اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: وارث]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]