واضح آرشیو وب فارسی:سراج24: زیباشناسانه دیدن صرف، هنگامی که از تعقل تاریخی تهی باشد، می تواند به تساهل گرایی بی کارکرد عوام فریبانه منجر شود. چنین کارکردی را که مروج بی رمقی است، نه تنها نمی توان کارکردی انقلابی دانست، بلکه حتی باید آن را مغایر با انقلابی گری قلمداد کرد.به گزارش سراج24 ،به دوش کشیدن بار رسالت شاعری در زمینه انقلاب اسلامی مبتنی بر شناخت ماهیت شعر انقلاب است. از این بابت داشتن تعریف از شعر انقلاب برای شاعر لازم است و نداشتن چنین تعریفی می تواند زمینه یکی از مهمترین آسیب ها به شعر انقلاب را فراهم کند. فقدان تعریف جامع و دقیق از شعر انقلاب خطر ابتلای این جریان ادبی به شخصی نگر های سلطه گرایانه و سلیقه گرایی های منفعت جویانه را بیشتر و بیشتر می کند. انقلاب اسلامی پس از گذر حدود چهار دهه از آن امروز در مراحل بازنگری خویش است؛ این بازنگری تاریخی که برای هر مفهوم و مقوله فرهنگی، معرفتی و هنری امری گریزناپذیر می نماید، امروز برای شعر انقلاب هم ضروری شده است. هر بازنگری ای ضرورتا دارای رویکرد ویژه ای است؛ رویکرد هایی که از وجوه متفاوت معرفتی و سلایق اعتقادی صورت می گیرد. پذیرش یا رد هر رویکرد خاص، خود ضرورتا رد یا پذیرش رویکرد دیگر است و از این نظر در امور جمعی و متکثر، رسیدن به «اجماع» برای تعیین رویکرد، امری ضروری است. فقدان این اجماع نوعی چندگانگی تفسیری را ایجاب می کند که نتیجه آن از دو حال خارج نیست: نخست آنکه تفسیری که با «قدرت» ملازم است حرفش را بر کرسی می نشاند و فارغ از اینکه حقیقت ماهوی شعر انقلاب اسلامی چیست، تفسیر عده ای خاص (ملازمان قدرت) رواج پیدا می کند. دوم آنکه دعواهای قدرت های برابر، منجر به تعلیق در تعیین ماهیت شعر انقلاب می شوند و بدین ترتیب سرگشتگی معرفتی و نسبیت گرایی در این حوزه رایج می شود. برای ایمن ماندن از هر دوی این نتایج، چنگ زدن به پاره ای از مقولات معنایی و مفهومی قطعا راه گشا است که یکی از آن ها قطعا خود مفهوم «انقلاب اسلامی»، خاستگاه آن و آرمان های ملازم با آن است؛ ماهیت خود انقلاب اسلامی آنگونه که تاریخ گواهی می دهد شورشی بر یک «بی رمقی اجتماعی- سیاسی» بود، شورشی که مبتنی بر آرمانی عدالت جویانه بوده است. از این نظر با حفظ همه ارزش هایی که می توان برای موضوعات هنری و شاعرانه قائل شد و موجودیت و حیثیت شعرهای صرفا زیباشناسانه در حوزه های عاشقانه و اخلاقی و... را به رسمیت شناخت، نمی توان شعر انقلاب اسلامی را فاقد انگیزه های فعالانه در عرصه اجتماع قلمداد کرد، هر چند در وادی عشق و اخلاق! همچنین در این نوع از هنر داشتن آرمان گرایی عدالت محورانه را هم نباید از نظر دوست داشت، بویژه در اشعاری که صراحتا کارکردی سیاسی - اجتماعی دارند. ضرورت چنین بازنگری ای آن زمانی مشخص می شود که دریابیم تأکید صرفاً هنرمندانه و زیباشناسانه بر مقولات و مفاهیم زندگی کنونی، بر مبنای نوعی «عام گرایی غیرآرمانی» پیش می رود و آثار هنری (اشعاری) که خلق می شوند، عموما شعرهایی خنثی هستند که اتفاقاً مهمترین کارکرد آنها تأکیدی بی رمق به نوعی از اخلاق مداری عام و میان مایه و جهان وطنانه است که در عمل به جایی نمی رسد، یعنی بی کارکرد است. این زیباشناسانه دیدن صرف، هنگامی که از تعقل تاریخی تهی باشد، صورت های حادتری هم دارد که در مواردی می توان تساهل گرایی بی کارکرد عوام فریبانه را نمونه ای از آن دانست. پر واضح است که چنین کارکردی را که مروج بی رمقی است، نه تنها نمی توان کارکردی انقلابی دانست بلکه حتی باید آن را مغایر با انقلابی گری قلمداد کرد. نفوذ و گسترش این جریان که در دهه های اخیر، دفترهای بی شماری از شعر فارسی را درنوردیده است، به بروز نوعی از ابتذال ادبی دامن زده و اتفاقاً از این نظر رقیبی برای شعر انقلاب اسلامی محسوب می شود. البته اینکه شعرهای موسوم به شعر انقلابی در معنای متعارف (مذهبی و ایدئولوژیک و سیاسی و...) چه تفسیری از آرمان های انقلاب اسلامی را دنبال می کنند، خود نیازمند بازنگری های اساسی است و بنابراین نمی توان همه آن ها را بدون چون و چرا شعر انقلاب اسلامی به معنای دقیق قلمداد کرد؛ این ها شاید بیشتر برآیند همان تفاسیری باشند که ملازمت با قدرت به آثار آن بستر بروز و ظهور داده است! اما با این همه به هیچ وجه نمی توان عنصر ماهوی «آرمانگرایی عدالت محورانه» را از شعر انقلاب اسلامی حذف کرد و در یک گسترده وسیع هر سروده ای را - حتی الگوهای بی رمقی - را شعر انقلاب قلمداد کرد. نگاه تساهل گرایانه به تعریف شعر انقلاب اسلامی و اظهار اینکه همه شعرهای شاعران، در دوره بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را باید بخشی از جریان شعر انقلاب دانست، از این نظر پذیرفتنی نیست که تشخیص دهیم یک جریان هنری که از یک انقلاب ناشی شده است، اگر چه خاستگاهش انقلاب است، اما ممکن است بر مبنای سلایق و علایق هنری ماهیتی در تعارض با آن انقلاب به خود بگیرد و این تعارض امروز در بی دغدغه گی و انفعال بی رمق هنری قابل تشخیص است. شعر انقلاب نه تنها این نیست، بلکه باید در برابر این انفعال موضع گیری هم داشته باشد. باز در پایان باید تأکید کرد که این موضوع گیری لزوما ًبه معنای برخورد ایدئولوژیک یا مواجهه قهری با همه جریانات هنری و شعری دیگر نیست! همه جریانات شعری می توانند حضور داشته باشند و در ارتباط با یکدیگر به حیات خود ادامه دهند، ولی ضرورتی ندارد همه جریانات شعری شکل گرفته در دوران انقلاب اسلامی را جریان «شعر انقلاب» بدانیم. به کانال تلگرامی ما بپیوندید https://telegram.me/joinchat/CZFBeDvqGN8ZqY3U3m7RqQ منبع : تسنیم
سه شنبه ، ۲۰بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سراج24]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]