محبوبترینها
از کجا بفهمیم قاشق چنگال اصل است | قاشق چنگال تقلبی نخرید!
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1799159928
نمونه‌های شکست‌خورده در آمریکای لاتین؛ آزمایشگاه توسعه
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نمونه‌های شکست‌خورده در آمریکای لاتین؛
آزمایشگاه توسعه
نزاع‌های نظری گسترده بر سر مدل توسعه‌ای مطلوب، از جمله عوامل بی‌ثباتی توسعه در منطقه‌ی آمریکای لاتین به‌شمار می‌رود.
تقسیم‌بندی به‌عنوان مقوله‌ای تئوریک، اساساً امری اعتباری است. بدین‌معنا که هر انسان یا نظام اندیشه‌ای برمبنای بنیادهای اندیشه‌ای خود دست به تقسیم مقولات و مفاهیم می‌زند و مفاهیم را در چهارچوب نظام اندیشه‌ایِ خود تقسیم‌بندی می‌کندو همین تقسیم‌بندی‌ها به‌مثابه‌ی چهارچوبی برای فهم، به کار گرفته می‌شود. در حوزه‌ی اندیشه‌ی سیاسی نیز هر اندیشه و اندیشمندی دست به تقسیم جهان و مناسبات آن می‌زند تا از یک‌سو درک خویش از مناسبات حاکم را در انظار حامیان، منتقدان و مخالفان خویش قرار دهد و از سوی دیگر، موضع خویش را نسبت به طرفین این تقسیم‌بندی اعلام کند و این اعلام موضع، خود سرآغاز سلسله موضع‌گیری‌های دیگر است که این تقسیم‌بندی‌ها و اعلام مواضع را در پی خود دارد.
جهان سیاست تاکنون از منظرهای مختلف مورد تقسیم‌بندی قرار گرفته است و این تقسیم‌بندی‌ها که برآمده از بنیادهای اندیشه‌ای هر ایدئولوژی است، جهان را به‌شکلی خاص تصویر می‌کند و سعی در القای این مسئله به‌مثابه تصویر و تقسیم مطلوب به دیگران دارد. یکی از تصاویری و تقسیم‌بندی‌هایی که امروزه به‌صورت گسترده به کار گرفته می‌شود و مورد قبول همگانی قرار گرفته، تقسیم‌بندی لیبرال‌ها از جهان است. لیبرال‌ها جهان را به دو اردوگاه توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته تقسیم می‌کنند و در حد واسط این دو نیز از کشورهای در حال توسعه که همان کشورهای توسعه‌نیافته‌ی در مسیر توسعه هستند، سخن به میان می‌آورند. این ایدئولوژی با ارائه‌ی تصویری مطلوب از توسعه با الگوی تحقق‌یافته در جهان غرب، همه‌ی مناسبات را از منظر آن می‌نگرد و جهان را براساس آن تقسیم می‌کند. بر این اساس، لیبرال‌ها با مقیاس توسعه دست به تقسیم جهان زده‌اند.
یکی از مناطقی که برمبنای مقیاس توسعه، منطقه‌ای توسعه‌نیافته تلقی می‌شود، منطقه‌ی آمریکای لاتین است. این منطقه که در جنوب قاره‌ی آمریکا واقع شده و جمعیت نسبتاً زیادی را به خودش اختصاص داده است، با وجود همه‌ی مشخصه‌های جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و تاریخی که دارد، همچنان جزء مناطق توسعه‌نیافته محسوب می‌شود. در اینجا ابتدا به‌اجمال به برخی از ویژگی‌های مشترک کشورهای این منطقه اشاره‌ای می‌کنیم و آن‌گاه درباره‌ی چرایی قرار گرفتن این منطقه در زمره‌ی مناطق توسعه‌نیافته نکاتی ذکر می‌داریم.
ویژگی‌های آمریکای لاتین
- موقعیت ژئوپلیتیکی: موقعیت جغرافیای سیاسی منطقه‌ی آمریکای لاتین، دست‌کم دو وجه بسیار مهم دارد. اولاً این منطقه میان دو اقیانوس اطلس و آرام و در اتصال با دریای کارائیب واقع شده است و ثانیاً نزدیکی به ایالات‌متحده بر حساسیت‌های این منطقه افزوده است. حائل شدن میان دو اقیانوس، یعنی دسترسی آزاد و وسیع به بزرگ‌ترین آبراه‌های بین‌المللی و این دسترسی، ظرفیت بزرگ برقراری روابط تجاریِ دریایی کشورهای این منطقه بالأخص با کشورهای آفریقایی و آمریکای شمالی را فراهم می‌آورد. از طرف دیگر، نزدیکی به ایالات‌متحده نیز دست‌کم دارای این وجه مهم است که این منطقه به‌واسطه‌ی نزدیکی به ایالات‌متحده، همواره با خطر نفوذ این کشور در این منطقه مواجه است؛ کمااینکه این نفوذ و حضور از قرن نوزدهم به‌صورت عام و پس از جنگ دوم جهانی به‌صورت خاص گسترش یافته و همین نفوذ سبب شده است تا سردمداران کاخ سفید برمبنای دکترین مونروئه، این منطقه را حیاط‌خلوت خویش بخوانند و از نفوذ سایر کشورها در این منطقه جلوگیری نمایند.
- وجود منابع طبیعی سرشار معدنی نظیر طلا، نقره، نفت و گاز و وجود ظرفیت‌های بزرگ کشاورزی بالأخص در زمینه‌ی کشت قهوه و غیره، هم فرصتی مهم برای استفاده از این ظرفیت‌ها در توسعه‌ی این منطقه فراهم آورده است و هم تهدیدی علیه این کشورها محسوب می‌شود؛ کمااینکه همین منابع غنی، نفوذ استعمارگران در این مناطق را سبب شده است.
- تقریباً همه‌ی کشورهای آمریکای لاتین در سه چهار قرن اخیر، استعمار را در تاریخ خویش تجربه کرده‌اند. مستعمره بودن تأثیراتی مهم در تاریخ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این منطقه برجای گذاشته است؛ به‌نحوی‌که به‌لحاظ سیاسی این منطقه همواره آبستن وقوع انقلاب‌های استقلال‌خواهانه به‌صورت مکرر بوده است و به‌لحاظ اقتصادی، این کشورها هنوز هم تا حدود زیادی تحت نفوذ قدرت‌های اقتصادی هستند و علی‌رغم اتخاذ تدابیر منطقه‌ای برای کاستن از این نفوذ و طراحی و اجرای برنامه‌های متعدد توسعه، این منطقه همچنان برچسب توسعه‌نیافتگی را بر پیشانی خود می‌بیند و به‌لحاظ فرهنگی نیز تغییر بنیادهای فرهنگی بومی و گسترش فرهنگ استعمارگران، یکی از وجوه مهم این منطقه است، مانند گسترش زبان‌های اسپانیولی و فرانسوی.
- تجربه‌ی مستعمره بودن، یک وجه مهم دیگر به کشورهای آمریکای لاتین بخشیده و آن شکل‌گیری تمایلات ضدامپریالیستی با پشت‌زمینه‌ی چپ‌گرایی در این منطقه است؛ به‌نحوی‌که بسیاری از انقلاب‌ها و کودتاهای این منطقه را نیروهایی با تمایلات چپ‌گرایانه رهبری می‌کردند، مانند سیمون بولیوار در بولیوی، فیدل کاسترو در کوبا و...
- علی‌رغم وجود و نفوذ تفکرات چپ‌گرایانه، یکی از ویژگی‌های بین‌المللی این منطقه، نفوذ بلامنازع ایالات‌متحده در این منطقه، بالأخص بعد از جنگ جهانی دوم است و این نفوذ را باید در وابستگی کشورهای این منطقه به سرمایه‌گذاری آمریکا و نهادهای شکل‌گرفته توسط این کشور، مانند صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و... دانست.
- به‌لحاظ اقتصادی، کشورهای این منطقه هنوز نتوانسته‌اند سامان مستحکم اقتصادی برمبنای ظرفیت‌های بومی و براساس تمایلات ضدامپریالیستی طراحی نمایند. می‌توان گفت ویژگی‌های عمومی اقتصادی در آمریکای لاتین در دهه‌ی اخیر مختصراً عبارت‌اند از: یکم، پیروی از روندهای حاکم بر نظام بین‌الملل و دوم، تأثیرپذیری و شکنندگی در مقابل بحران‌های اقتصادی جهانی فقدان یک اقتصاد بومی و تلاش برای ایجاد سازمان‌های اقتصادی منطقه‌ای.
با وجود این ویژگی‌ها که برخی تهدید و برخی فرصت برای این منطقه محسوب می‌شوند و با وجود تجربه‌های طراحی و اجرای سیاست‌های اقتصادی، انقلاب‌ها و کودتاهای متعدد، قبض‌وبسط روابط با قدرت‌های جهانی در دوره‌های زمانی متفاوت، منطقه‌ی آمریکای لاتین هنوز نتوانسته است الگوی مطلوبی از توسعه را در بطن خویش بپروراند و ظرفیت‌های درونی خویش را در پرتو آن شکوفا کند. از همین‌رو برآنیم که به‌صورت اجمال می‌توان دلایل این عدم توسعه را در عوامل زیر جست‌وجو کرد. البته باید یادآور شد که کشورهای آمریکای لاتین هرکدام تاریخ متفاوتی دارد که از دیگری متمایز است و در اینجا ما به وجوه عام توسعه‌نیافتگی در این منطقه اشاره می‌نماییم:
1. از جمله دلایل عدم نیل به توسعه در منطقه‌ی آمریکای لاتین، خام‌فروشی مواد اولیه مانند نفت و ضعفِ صنایع تبدیلی و فراوری در حوزه‌ی منابع طبیعی است. خام‌فروشی از یک‌سو سبب اتلاف منابع شده است و از سوی دیگر، اقتصاد این کشورها را به‌صورت وابسته به این منابع مثلاً نفت تبدیل می‌کند و این وابستگی سبب می‌شود تا کوچک‌ترین نوسان در بازارهای جهانی آن کالا، سبب تزلزل در اقتصاد کشورهای این منطقه شود. تکیه‌ی اغلب این کشورها بر تمرکز صادراتی (یعنی تکیه بر موارد صادراتی محدود) و اقتصاد تک‌محصولی همواره این کشورها را در برابر نوسانات اقتصادی بین‌المللی بسیار شکننده کرده است؛ به‌نحوی‌که یک تحریم گسترده مثلاً در زمینه‌ی نفت از سوی کشورهای واردکننده‌ی نفت یا کشورهای توسعه‌یافته، می‌تواند به‌معنای واقعی، اقتصاد این کشورها را فلج کند و از طرف دیگر، تنوع در مبادلات تجاری را از این کشورها سلب کند که این خود به‌معنای ضعف در توان برقراری روابط با کشورهای بیشتر، به‌دلیل کمبود موارد صادراتی است. البته این تک‌محصولی بودن اقتصادها، وابستگی به واردات در کالاهایی که امکان تولید در داخل را ندارند، افزایش می‌دهد؛ بالأخص در کالاهای صنعتی و فنی.
2. تکیه‌ی بیش‌ازاندازه بر سرمایه‌گذاری خارجی: استقراض خارجی کشورهای آمریکای لاتین نظیر آرژانتین، برزیل، پرو، اکوادور، مکزیک و... در دهه‌های هفتاد و هشتاد میلادی، این کشورها را با بحران بدهی‌ها مواجه کرد و این بحران زمانی تشدید شد که کشورهای وام‌دهنده، نرخ بهره‌ی وام‌ها را شناور اعلام کردند و این سبب افزایش فشار بر این کشورها شد. حجم بدهی برخی از این کشورها گاه بیش از کل ارزش تولید ناخالص داخلی یا بیش از پنج برابر کل ارزش صادراتی سالانه‌ی آن‌ها را تشکیل می‌داد. میزان استقراض خارجی کشورهای آمریکای لاتین و عدم توان بازپرداخت آن‌ها به‌نحوی بود که برزیل و مکزیک در دهه‌ی نود میلادی، مقروض‌ترین کشورهای جهان محسوب می‌شدند. بنابراین باید گفت سرمایه‌گذاری خارجی و دریافت وام از کشورهای قدرتمند، اگرچه به‌صورت مقطعی میزانی از رشد را در برخی از کشورهای این منطقه در پی داشته است، لیکن در بلندمدت از یک‌سو سبب آسیب‌پذیر شدن اقتصاد این کشورها در برابر تکانه‌های اقتصادی کشورهای سرمایه‌گذار و از سوی دیگر، سبب نفوذ هرچه بیشتر کشورهای سرمایه‌گذار در کشورهای این منطقه شده است. به‌علاوه اینکه این سرمایه‌گذاری‌های خارجی، علاوه بر بحران بدهی‌ها، تورم‌هایی بیش از سی‌صد درصد در آرژانتین و بیش از دویست درصد در برزیل و تورم‌هایی کمتر از این را در دیگر کشورهای منطقه در برخی مقاطع زمانی، در پی داشته است.
3. نزاع‌های نظری گسترده بر سر مدل توسعه‌ای مطلوب، از جمله عوامل دیگر بی‌ثباتی توسعه در این منطقه به‌شمار می‌رود؛ به‌نحوی‌که می‌توان گفت با غالب بودن هر نظریه‌ی کلان توسعه در عرصه‌ی معادلات نظریِ جهانی، در این کشورها نیز طبق همان مدل برنامه‌ریزی صورت می‌گرفت. مثلاً در زمانی که نظریه‌ی نوسازی غالب بود، کشورهای آمریکای لاتین سعی داشتند تا با تکیه بر مدل توسعه‌ی خطی، از کشورهای توسعه‌یافته الگوبرداری کنند و در زمانی که دیدگاه‌های این مکتب از جانب نظریه‌پردازان مکتب وابستگی (که نظریه‌ای رشدیافته در بستر کشورهای آمریکای لاتین بود) دچار چالش شد، نگرش‌های این مکتب بر برنامه‌ریزی‌های توسعه غالب شد و نگاه مثبتی که به سرمایه‌گذاری‌های خارجی برای توسعه وجود داشت، دچار چالش شد و بالعکس، وابستگی به سرمایه‌های کشورهای توسعه‌یافته و استعمارگر، از جمله دلایل عدم توسعه‌یافتگی محسوب می‌شد. این نکته حکایت از این دارد در آمریکای لاتین، علی‌رغم اینکه بیش از یک سده از استقلال برخی از کشورها می‌گذرد، همچنان آن‌ها نتوانسته‌اند مدل توسعه‌ای مطلوب خویش را بیابند و همچنان در میان تئوری‌های توسعه در نوسان هستند.
4. نکته‌ی قابل تأکید آنکه باید گفت کشورهای آمریکای لاتین علی‌رغم اینکه توانسته‌اند خود را به‌ظاهر از چنبره‌ی سیاسی کشورهای استعمارگر نجات دهند، لیکن همچنان سایه‌ی تأثیرات فرهنگی و بالأخص نفوذ اقتصادی این کشورها بر این منطقه سنگینی می‌کند و این کشورها همچنان از عدم استقلال اقتصادی رنج می‌برند و با وجود روی کار آمدن دولت‌های ضدامپریالیستی در این کشورها و نفوذ هرچه بیشتر تفکرات چپ‌گرایانه در این منطقه، همچنان این کشورها از نفوذ کشورهای قدرتمند و بالأخص ایالات‌متحده، در امان نیستند و همین سنگینی سایه‌ی آمریکا سبب شده است تا دولت‌هایی که بیش از دیگران شعارهای ضدامپریالیستی سر می‌دادند (مانند کوبا)، سرانجام راه چاره‌ای جز توسل به دامن آمریکا نبینند. البته تمایلات آمریکاگرایانه و غرب‌گرایانه به‌صورت روزافزونی در این منطقه در حال شکل‌گیری است؛ مانند آنچه در ونزوئلای پس از چاوز رخ داده است. بنابراین می‌توان گفت عدم استقلال اقتصادی کشورهای این منطقه و گرایش روزافزون به کشورهای توسعه‌یافته برای توسعه، در کنار سایر عوامل که به برخی از آن‌ها اشاره شد، از جمله دلایل توسعه‌نیافتگی در این منطقه به‌شمار می‌رود. البته این را هم نمی‌توان ناگفته باقی گذاشت که تکیه بر سرمایه‌گذاری کشورهای توسعه‌یافته، در برخی کشورها سبب شگل‌گیری مدلی از توسعه شده است که آن را «توسعه‌ی وابسته» می‌نامند.
کشورهای آمریکای لاتین با وجود ظرفیت‌های عظیم منابع طبیعی، معدنی و کشاورزی و علی‌رغم موقعیت مهم ژئوپلیتیکی و با وجود همه‌ی تلاش‌هایی که برای توسعه‌ی مستقلانه در تاریخ این منطقه رخ داده است، هنوز نتوانسته‌اند در زمره‌ی کشورهای توسعه‌یافته قرار گیرند و دلایل این عدم توسعه‌یافتگی را بیش از هرچیز باید در وابستگی اقتصاد این کشورها به سرمایه‌گذاری‌های خارجی، بدهی‌های سنگین، عدم تکیه بر ظرفیت‌های توسعه‌ی درون‌زا و پایدار، خام‌فروشی مواد اولیه و... دانست که به‌اجمال در این یادداشت مورد توجه قرار گرفت.
عبداله بیننده پایگاه برهان انتهای متن/
http://fna.ir/9QINEF
94/11/13 - 02:01
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 11]
-
گوناگون
پربازدیدترینها