واضح آرشیو وب فارسی:اعتماد: حجت مقوم٭/ دو شناور جنگی متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده امریکا با سرنشینی 10 ملوان نیروی دریایی این کشور در تاریخ 22/10/94 هنگام تردد بین بحرین و کویت پس از عبور غیرقانونی از آب های سرزمینی جمهوری اسلامی ایران در محدوده آب های جزیره فارسی در خلیج فارس توسط نیروی دریایی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران بازداشت شدند. به دنبال بررسی های انجام شده و پس از احراز این موضوع که عبور از آب های سرزمینی کشورمان توسط شناورهای امریکایی سهوا و به دنبال اختلال در سیستم ناوبری این شناورها صورت گرفته است، این شناورها و سرنشینان آن به محدوده خارج از آب های سرزمینی کشورمان هدایت و آزاد شدند. بر اساس قوانین و مقررات حقوق بین الملل دریاها منبعث از کنوانسیون 1982 حقوق دریاها و عرف بین المللی کشورهای ساحلی بر محدوده 12 مایل از سواحل و جزایر خود حاکمیت دارند و این محدوده در حکم قلمرو سرزمینی کشورهای ساحلی محسوب می شود. اما یک استثنا بر این حاکمیت وارد شده و حقوقی برای دیگر کشورها در این محدوده مورد شناسایی قرارگرفته است. بر اساس این حقوق کشتی های متعلق به دیگر کشورها می توانند از این محدوده با رعایت شرایطی عبور کنند که به آن عبور بی ضرر اطلاق می شود. در چارچوب شرایط عبور بی ضرر، کشتی های متعلق به دیگر کشورها هنگام عبور از دریای سرزمینی یک کشور ساحلی باید با سرعت متعارف و به صورت پیوسته عبور کنند و از هر اقدامی که به هر نحو امنیت کشورهای ساحلی را مختل می سازد، خودداری کنند. برای عبور بی ضرر شرایط متعددی نیز وضع شده که از جمله می توان به ممنوعیت جمع آوری هرگونه اطلاعات به زیان امنیت ملی ، امور دفاعی یا منافع اقتصادی کشور ساحلی، ممنوعیت اقدام به تمرین یا مانور با هر نوع سلاح ، ممنوعیت ایجاد هر گونه آلودگی محیط زیست دریایی برخلاف مقررات کشور ساحلی، ممنوعیت انجام هر گونه پژوهش علمی ، نقشه برداری ، لرزه نگاری و نمونه برداری ، ممنوعیت پرواز و فرود و انتقال هر نوع هواپیما و هلیکوپتر و ادوات نظامی و نیرو به واحدهای شناور دیگر و ساحل و برخی محدودیت های دیگر اشاره کرد. کلیه محدودیت های ذکر شده برای عبور بی ضرر یک شناور بیگانه از دریای سرزمینی کشورهای ساحلی در چارچوب قوانین و مقررات حقوق دریاها با هدف تامین امنیت کشور ساحلی تنظیم و بدین ترتیب در این مقررات تلاش شده تا به هر نحو عبور یک شناور بیگانه از دریای سرزمینی یک کشور ساحلی مخل امنیت این کشور نشود. این وضعیت در خصوص تردد شناورها و کشتی های نظامی اهمیت دو چندان می یابد چرا که یک کشتی نظامی بیگانه خود عامل تهدید و ناامنی در آب های سرزمینی یک کشور ساحلی است. بر این اساس کشورهای ساحلی خصوصا کشورهایی که دارای سواحل طولانی در مناطق حساس و استراتژیک هستند طبعا نسبت به عبور شناورهای جنگی بیگانه از آب های سرزمینی خود حساسیت های زیادی به خرج خواهند داد و حق این کشورها در وضع قوانین و مقررات سختگیرانه برای تردد شناورهای جنگی بیگانه در آب های سرزمینی خود بر اساس قوانین و مقررات بین المللی محفوظ خواهد بود. اگرچه در قوانین و مقررات حقوق دریاها برگرفته از کنوانسیون 1982 در خصوص تردد کشتی های جنگی از آب های سرزمینی کشورهای ساحلی به دلیل اختلاف نظر وسیع کشورها و اعمال نظر کشورهای قدرتمند، مقررات سختگیرانه ای وضع نشده یا به عبارت دیگر سکوت اختیار شده است اما کشورهای مختلف در این خصوص تفاسیر و مواضع گوناگونی را اعلام و رویه های متفاوتی را به وجود آورده اند. وضعیت عملکرد کشورهای مختلف در این رابطه به گونه ای است که بر اساس نظر برخی از حقوقدانان مقررات کنوانسیون 1982 حقوق دریاها مربوط به تردد شناورهای جنگی در آب های سرزمینی هنوز جنبه عرفی به خود نگرفته است و علت اصلی این موضوع اهمیت و حساسیت تردد ناوگان نظامی کشورهای بیگانه از آب های ساحلی کشورهای ساحلی و تلاش برای تامین امنیت کامل کشورهای ساحلی بوده است. جمهوری اسلامی ایران نیز از زمان تدوین کنوانسیون 1982 حقوق دریاها مواضع صریح خود مبنی بر محدودیت عبور شناورهای جنگی کشورهای بیگانه از آب های سرزمینی خود را اعلام و در همین چارچوب مقرراتی را وضع کرد. بر اساس قانون مناطق دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان مصوب 1372 شرایط عبور شناورهای جنگی بیگانه از آب های سرزمینی کشورمان با محدودیت های اساسی همراه شده و هرگونه عبور از این محدوده منوط به موافقت قبلی مقامات ذی صلاح جمهوری اسلامی ایران شده است. چنین محدودیتی از سوی برخی کشورهای دیگر همانند پاکستان، چین، امارات و عمان نیز وضع شده است. شایان ذکر است برخی کشورها همانند هند، سوئد، مصر و فنلاند تردد شناورهای جنگی از آب های سرزمینی را صرفا منوط به اطلاع قبلی کرده اند. مواضع کشورمان در خصوص تردد شناورهای جنگی بیگانه در آب های سرزمینی که در قانون مناطق دریایی کشورمان تبلور یافته است بلافاصله از سوی ایالات متحده امریکا مورد اعتراض قرار گرفت اما نیروهای نظامی کشورمان در چارچوب قانون مذکور و بر اساس مواضع و تفسیر کشورمان از قوانین و مقررات بین المللی حقوق دریاها و بدون توجه به این اعتراضات حاکمیت کاملی را بر آب های سرزمینی کشورمان در خلیج فارس و دریای عمان در سال های گذشته اعمال کرده اند. حادثه بازداشت ملوانان امریکایی توسط نیروی نظامی کشورمان نشان دهنده اقتدار کامل جمهوری اسلامی ایران در منطقه خلیج فارس است و عکس العمل مقامات رسمی ایالات متحده امریکا در پذیرش خطای ملوانان نیروی دریایی این کشور در عبور بدون مجوز از آب های سرزمینی کشورمان نشان دهنده اعتراف به این اقتدار است. اگرچه در گذشته امریکا نسبت به مواضع کشورمان در خصوص تردد شناورهای جنگی بیگانه از آب های سرزمینی ایران اعتراض کرده است اما عملکرد بعدی امریکا و به خصوص مواضع مقامات رسمی این کشور نسبت به این حادثه، نشان می دهد که ایالات متحده امریکا در عمل مواضع صریح کشورمان در رابطه با محدودیت تردد شناورهای جنگی بیگانه از آب های سرزمینی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و اعمال حاکمیت مقتدرانه نیروهای نظامی کشورمان را پذیرفته است. حضور مقتدرانه نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران در آب های خلیج فارس و دریای عمان و همچنین در فراتر از آب های جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر در جهت حفظ امنیت و ثبات در منطقه و تامین امنیت و ایمنی کشتیرانی و دریانوردی بین المللی و در چارچوب قوانین و مقررات بین المللی بوده است. در این راستا کشورهای مختلف حضور و عملکرد نیروهای نظامی کشورمان و آثار آن بر امنیت و ثبات در منطقه خلیج فارس و فراتر آن را مورد شناسایی و تایید قرار داده اند و حتی در اسناد سازمان ملل متحد نیز این عملکرد خصوصا در جهت تامین ایمنی کشتیرانی و مقابله با دزدی دریایی موردتقدیر قرار گرفته است. ٭پژوهشگر مسائل حقوق بین الملل
سه شنبه ، ۶بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اعتماد]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]